In juli en augustus nemen de presidentiële campagnes in de VS een zomerslaapje — of gaan ze ten minste in standby modus. Partijconventies worden georganiseerd, campagnekoffers gevuld en strategieën doorgesproken. Vanaf september volgt dan de frontale aanval op de tegenkandidaat, niet het minst tijdens de presidentiële debatten.

Wie als winnaar uit de stembus zal komen is voorlopig koffiedik kijken. Maar welke factoren zullen bijdragen tot de overwinning van Joe Biden of Donald Trump? We bekijken het in tien vragen. Vandaag de eerste vijf.

1. Hoe groot is de schaduw van Castro?

Als Donald Trump een tweede ambtstermijn wil binnenhalen, dan is er één staat die hij móet winnen: Florida. Zijn geadopteerde thuisstaat (Trump verhuisde officieel naar Florida in september 2019, nvdr) is de belangrijkste swing state (of ‘kantelstaat’), goed voor 29 kiesmannen in het kiescollege.

Florida kantelde de voorbije acht presidentsverkiezingen in het voordeel van George Bush Senior (R), Bill Clinton (D), George Bush Junior (R), Barack Obama (D) en Donald Trump (R). Bij de laatste drie stembusgangen was het verschil tussen beide kandidaten telkens kleiner dan drie procent. In 2000 won Bush Jr. Florida (en het Witte Huis) met een marge van 537 op bijna 6 miljoen uitgebrachte stemmen.

Florida is eveneens de thuisstaat van de Cubaanse diaspora die de Castro-heerschappij ontvluchtte. Ook Venezolanen en Nicaraguanen stromen en masse de Verenigde Staten binnen. Zij emigreren uit de socialistische autocratieën van Maduro en Ortega. Die immigranten zijn de Democratische Partij een stuk minder genegen dan hun Latino-tegenhangers uit, bijvoorbeeld, Mexico en Puerto Rico. Voor hen is ‘socialist’ nog een scheldwoord. De Cubaanse, Venezolaanse en Nicaraguaanse enclaves in Florida zijn dan ook vruchtbare grond voor de Republikeinse Partij.

Ondertussen genoot de zelfverklaarde ‘democratische socialist’ Bernie Sanders astronomisch electoraal succes. Hij greep dan wel naast de nominatie, toch gaf hij de Democratische partij een beslissende duw richting (naar Amerikaanse maatstaven) radicaal-links. De Cubaanse, Venezolaanse en Nicaraguaanse gemeenschappen lopen niet hoog op met de omarming van het ‘socialist’-label door de mainstream van de partij. Dat die heroriëntatie er kwam op aansturen van een levenslang goedprater van linkse autocraten, waaronder Castro en Maduro, kan deze gemeenschappen verder van de Democratische Partij doen vervreemden.

2. Zoeken de Amerikanen een Churchill of een Attlee?

In de parlementsverkiezing van 1945 kon Winston Churchill zijn persoonlijke oorlogspopulariteit niet omzetten in electoraal succes voor de Conservatieve partij. Een Labour-golf overspoelde het Verenigd Koninkrijk. Labourleider Clement Attlee volgde Churchill op als premier. Churchills Conservatieven verloren bijna de helft van hun oorlogszetels in het House of Commons.

De Britten snakten naar een politicus die het vooroorlogse status quo verwierp. Een leider die de socio-economische wantoestanden van de jaren 30 wou aanpakken met de uitbouw van een nationale sociale zekerheid. ‘Winning the peace’. De overwinning op Hitlers barbarij mocht niet gevolgd worden door werk- en dakloosheid onder de burgerbevolking en de terugkerende troepen. Attlee zag men als een staatsman met meer kennis en kunde dan Churchill, toch wat het binnenlands beleid betrof.

Joe Bidens campagne rekent erop dat Amerika na de coronacrisis klaar is voor de volgende stap in de uitbouw van een federale zorgstaat. En dan zeker de implementatie van een universele gezondheidszorgverzekering. Het coronavirus wordt dan wel niet aangevoerd door een amateur-kunstenaar uit Oostenrijk, de Verenigde Staten verkeert wel degelijk in hoogste staat van paraatheid. De werkelijke en vermeende zwakheden van de Amerikaanse gezondheidszorg worden door Biden in de schijnwerper gezet. De oorlog tegen de minuscule vijand doet deze als wrakhout bovendrijven.

De oud-Senator uit Delaware promoot een dubbel verschil tussen de huidige president en zichzelf. Enerzijds het contrast tussen de troonsopvolger van Barack ‘Obamacare’ Obama en de Republikein die de gezondheidszorgwet van zijn voorganger wil uithollen. Anderzijds het verschil in perceptie: de kalme, beheerste en ervaren bestuurder Biden tegen de Twitterende klavierkrijger Trump. Een would-be Clement Attlee versus een Winston Churchill ‘van den Aldi’.

3. Verkiest extreemlinks 8 jaar Joe boven 4 jaar Donald?

In 2016 klonk het: ‘Donald Trump is de enige Republikein die kan verliezen van Hillary Clinton, Clinton de enige Democraat die kan verliezen van Trump’. Beide kandidaten waren historisch onpopulair.

Aan Democratische zijde vertaalde de onpopulariteit van de voormalige First Lady zich in het bijna-schisma tussen de radicaal-linkse Sandersvleugel en de meer gematigde Clintonvleugel van de partij. Eén op tien Sanderskiezers in de voorverkiezingen schaarden zich in november 2016 achter Donald Trump. In Wisconsin, Pennsylvania en Michigan stemden 216 000 ‘Bernie Bros’ op The Donald. Dat is meer dan dubbel de marge waarmee hij deze traditioneel blauwe staten rood deed kleuren. Voeg daar de Sanderskiezers aan toe die in november gewoon thuisbleven, en de bewering van Team Clinton dat niet Trump maar de socialist uit Vermont haar het Witte Huis kostte wordt plots aannemelijk(er).

Biden vreest dat zijn presidentiële ambitie éénzelfde lot beschoren is als hij Sanders’ aanhang niet kan overtuigen van zijn socialistische wedergeboorte. Hij maakt er dan ook een punt van om Sanders, in aanloop naar de partijconventie in augustus, te betrekken bij de formulering van het officiële partijprogramma. Maar de harde kern van Sanders’ volgers vreest dat een Biden-overwinning de (vijandige) overname van de partij zal vertragen of zelfs kan doen mislukken. Bidens winst zou immers bewijzen dat verder opschuiven naar links niet nodig is of zelfs contraproductief zou zijn. Maar als een centrum-kandidaat voor de tweede keer op rij zou verliezen, dan zou dat het pad effenen voor de kroonprins(es) van de hoogbejaarde Senator in 2024. Of zo gaat de redenering toch.

4. Is Zwart Amerika zwart genoeg voor Joe Biden?

Op 22 mei werd Joe Biden geïnterviewd door Charlamagne Tha God voor diens populaire radioshow The Breakfast Club. Aan het einde van het interview nodigde de interviewer de voormalige vicepresident uit voor een tweede gesprek. De zwarte gemeenschap had immers, zo stelde Charlamagne, nog meer vragen bij Bidens kandidatuur. Uncle Joe, een blanke, welvarende man, liet Charlamagne, een Afro-Amerikaan, en diens luisteraars daarop prompt weten dat iedere zwarte Amerikaan die nog steeds twijfelt tussen Trump en hemzelf ‘niet zwart is’ (‘you ain’t black’).

Lees verder onder de video.

Deze uitspraak toont niet enkel de arrogantie van Joe Biden aan, maar ook de mate waarin Amerikaans Links de stem van Afro-Amerikanen als vanzelfsprekend beschouwt. Zwarte Amerikanen die niet de politieke lijn van de Democratische partijlijn aanhangen krijgen geregeld een hoop progressief-racistische bagger over zich heen. Ze zijn niet ‘echt zwart’, excuus-zwarten (of ‘tokens’) en Uncle Toms, Afro-Amerikanen die een onderdanige houding aannemen ten aanzien van blanke Amerikanen.

Het moet dan ook een onaangename verrassing zijn geweest voor de Democratische partijbonzen toen Zwart Amerika zich in 2016 niet langer uniform achter de linkse kandidaat schaarde. In 2012 haalde de eerste Afro-Amerikaanse president 93 procent van de zwarte kiezers binnen. In 2016 kon Clinton nog slechts 88 procent van hen overtuigen. Clinton verloor trouwens ook terrein aan de ‘xenofobische’ Trump onder Latino’s (-6 procent Clinton, +2 procent Trump), Aziaten (-8 procent Clinton, +3 Trump) en ‘overige’ etnische minderheden (-18 procent Clinton, +14 procent Trump). De ‘Obama-coalitie’ – etnische minderheden en progressieve, hoogopgeleide blanken – kon door Clinton niet succesvol gerepliceerd worden. Het kostte haar het presidentschap.

De opkomst onder zwarte Amerikanen lag ook lager dan in 2012. Biden moet hopen dat de electorale alliantie van zijn voormalige baas deze keer wel in dezelfde mate opdaagt. Zijn eigen controversiële geschiedenis met rassenrelaties zal de komende maanden door Team Trump worden uitgemolken. Want een Donald Trump die de ijzeren greep van de Democratische Partij op ‘Zwart Amerika’ verslapt – al is het maar met enkele procentpunten – brengt de Democratische kandidaat stevig in de problemen.

5. Erkent Donald Trump dat hij de verkiezing van 2016 op een haar na verloor?

De president pocht graag met zijn underdog-overwinning. Het verhaal van de miljardair die met zijn eerste politieke campagne onmiddellijk het presidentschap binnenhaalt, voedt de mythe van de immer succesvolle zakenman. Dat Trump een buitengewoon sterke prestatie neerzette en het politieke landschap voorgoed hertekende komt evenwel niet overeen met de werkelijkheid.

Donald Trump was geen uitzonderlijk sterke kandidaat, Hillary Clinton wel een uitzonderlijk zwakke. Verschillende datapunten tonen dit aan. Zo had de president zijn winstmarge in verschillende kantelstaten minder te danken aan een aangroei van Republikeinse kiezers, maar aan een afname van Democratische. Het meest uitgesproken voorbeeld van een dergelijke overwinning was de staat Wisconsin. In de Badger State behaalde Donald Trump minder (!) stemmen dan de Republikeinse kandidaat in 2012, Mitt Romney. Romney verloor de staat aan Obama, Trump won de staat van Clinton. Trump haalde zo’n 2500 stemmen minder dan Romney. Clinton kon op haar beurt meer dan 238 000 (!) minder kiezers bekoren dan Obama vier jaar eerder.

Eenzelfde fenomeen zagen we, zij het minder uitgesproken, in andere kantelstaten zoals Ohio, Michigan, Iowa, Minnesota en New Hampshire. Bovendien stelde Donald Trump in andere, traditioneel Republikeinse staten simpelweg teleur. Trump won Texas, de bakermat van de moderne Republikeinse partij, met een marge van 9 procent. Romney won de Lone Star State in 2012 met bijna 16 procent. Trump won Arizona, nog zo’n ‘cowboystaat’, met minder dan 4 procent van het totaal aantal uitgebrachte stemmen. Romney overtuigde in 2012 nog 9 procent meer kiezers dan Barack Obama. Texas en Arizona zijn samen goed voor 47 kiesmannen en zouden volgens de meest recente peilingen een dubbeltje op zijn kant worden voor de president.

Niets van dit alles betekent dat Donald Trumps overwinning ‘beginnersgeluk’ was. Het betekent wel dat de vastgoedmagnaat uit New York in vele opzichten een door en door ‘gewone’ kandidaat was. Eén die niet beter presteerde dan pakweg George W. Bush in 2000 of Mitt Romney in 2012. In tegenstelling tot Romney in 2012 (en John McCain in 2008) moest Trump echter niet afrekenen met de meest getalenteerde politicus van zijn generatie.

Als Team Trump ervan uitgaat dat de aanpak van 2016 een overwinning in 2020 verzekert, dan vergissen ze zich schromelijk. De president komt de laatste weken trouwens zwak, gedesoriënteerd en afstandelijk over. Alsof hij het wel gehad heeft met het presidentschap. Conservatieve opiniemakers — van Tucker Carlson op Fox News tot Ben Shapiro van Daily Wire — nemen de president een gebrek aan discipline en leiderschap kwalijk. Trump die niet erkent dat 2016 een dubbeltje op zijn kant was, staat een koude douche te wachten later dit jaar.

Campagnes

Toestand van Vlaamse jongeren: uitkijken naar het effect van campagnes

Haalt Joe Biden het van Donald Trump? Of verbaast Trump opnieuw?