Professor Hendrik Vos (UGent) mag elke twee weken een column neerpennen in De Standaard. Als expert internationale politiek is hij in Vlaanderen wereldberoemd sinds hij februari van vorig jaar beweerde dat Rusland Oekraïne nooit zou binnenvallen, terwijl zijn meer lucide collega Jonathan Holslag voorspelde dat die inval er zat aan te komen. Diezelfde Hendrik Vos houdt nu in zijn DS-column een pleidooi om wat minder kritisch te berichten over het politieke reilen en zeilen in dit land.

Foute meningen

Aleksej Navalny: onverbeterlijke malcontent (Wiki)

Hij neemt daarbij als voorbeeld de voormalige premier Boris Johnson, die de Britten in het onzalige Brexit-avontuur heeft gestort, en met zijn charlataneske branie jarenlang het mooie politieke weer mocht maken. Het klopt dat Boris Johnson een charlatan is, én een leugenaar. Maar luttele regels verder maakt onze brave Hendrik het ezelsbruggetje naar de Wetstraat en het algemene wantrouwen in de Belgische politieke klasse, dat met de dag nog toeneemt. Compleet onterecht, aldus Vos, onze politici zijn goed bezig. Net door kritisch te berichten krijgen de traditionele partijen het moeilijk, en dat kan de bedoeling niet zijn.

De professor verwisselt dan op een gekke manier oorzaak en gevolg. De voor Open Vld en CD&V desastreuze peilingen zouden het gevolg zijn van al te kritische commentaren op de Vivaldi-regering. Hij gewaagt van een selffulfilling prophecy. Laat het goed tot u doordringen. Wat Vos eigenlijk beweert is, dat de vrije meningsuiting nergens toe dient, want kiezers zijn geneigd om perfide commentatoren te volgen, luizen-in-de-pels die wijzen op wat er zoal misloopt, en dat brengt dan weer de zittende macht in verlegenheid. Gelukkig zijn er intellectuelen en opiniemakers om dit te corrigeren. Elders in dit magazine noemt Siegfried Bracke de kritische stemmen ‘makelaars in ontevredenheid’ die, ik citeer ‘schaamteloos het elementaire vertrouwen in onze instellingen ondermijnen’.

Dat is een bizarre variant van het gezegde ‘op de pianist schieten’, in plaats van op de componist van het stuk. De filosofen van de Franse Revolutie waren zonder twijfel ook ‘makelaars in ontevredenheid’, om nog te zwijgen van dissidenten zoals Aleksej Navalny die heden verder zit te verzuren in een Siberische gevangenis. Zijn verdiende loon. Neen, we leven (nog) niet in Rusland of China of Iran, maar goed nieuws brengen strekt toch tot aanbeveling.

Het spook van het ‘populisme’

Wat meer positieve berichtgeving, en de peilingen zouden er volgens professor Vos heel anders uit zien (VTM)

In wezen laat onze politicoloog altijd dezelfde riedel horen: er moet positiever over de politiek bericht worden, anders gaan we recht terug naar een Zwarte Zondag. Zo gezegd zo gedaan. In januari van vorig jaar kon hij zijn lof niet op over het Belgische en Vlaamse coronabeleid. Tienduizend rusthuisdoden, zorgpersoneel met een schrijnend gebrek aan testmateriaal, verbrande en niet vervangen mondmaskers plus de leugens daar rond, een compleet falend systeem van contact-tracing en de daarmee gepaard gaande geldverspilling, de mediadictatuur van Marc Van Ranst, en last but not least de omerta in de mainstream media zelf die de pensée unique verkondigden en critici als Lieven Annemans verketterden: voor de professor moeten we dat allemaal met de mantel der liefde bedekken, anders geven we voedsel aan het ‘populisme’.

Dat laatste woord is een begrip dat in de jaren ’80 ingang vond, de periode die vandaag als het Malgoverno wordt aangeduid van de opeenvolgende Martens-regeringen, de torenhoge overheidsschuld en de daarmee gepaard gaande bezuinigingen, schandalen van vriendjespolitiek en corruptie (met Agusta als kers op de taart), en tussendoor razzia’s van de Bende van Nijvel. ‘Populisme’ was het containerbegrip waarmee de politici en regime-journalisten de kritiek trachtten dood te slaan, en uiteraard de politieke emanatie van die onvrede, het opkomende Vlaams Blok.

Dat Blok is de blijvende obsessie van Hendrik Vos, die hem tot een stenen dogma inspireert: een partij die in de peilingen 25 procent haalt en een exit uit de Belgische staat beoogt, kan niet democratisch zijn. Het cordon moet dus gehandhaafd blijven, hoewel de professor zou moeten weten dat dit alleen maar de electorale positie van het VB versterkt. Tegelijk herleidt hij zo alle systeemcritici en dwarsliggers tot VB-sympathisanten, en duwt ze met zachte hand mee in het cordon. Ze mogen nog wel schrijven, maar liefst op het toilet en dan doorspoelen. Of zich op het ranzige Twitter laten gaan. Zo krijg je een categorie van opiniemakers die formeel het recht op vrije mening mogen uitoefenen, maar als ‘populistische’ commentatoren en handlangers van extreemrechts niet teveel forum moeten krijgen.

Bananenrepublieken

Het interview dat nooit had mogen verschijnen

Deze inzichten zijn zo rigide en zo voorspelbaar als het opgaan van de zon. Het voortbestaan van de Belgische structuren is voor Vos een absolute must, omdat Europa het zo wil. Punt. Het verdedigen van de powers that be, onder het mom van een politieke analyse, heeft effectief iets Russisch. Het Vlaams-nationalisme is puur volksbedrog en wordt gevoed door ‘zwendelaars en akelige fantasten’. In die zin zijn zonder twijfel ook de Catalaanse separatisten ‘makelaars in ontevredenheid’, ongeneeslijke malcontenten omdat ze zich willen ontdoen van het centrale Spaanse gezag dat hen zonder pardon in de gevangenis gooit. Een niét te volgen voorbeeld. Let ook hier op de Poetineske terminologie in Vos’ column, eindigend met de waarschuwing: ‘Wie meespeelt in het publieke debat, mag zich weleens de vraag stellen in welke mate hij bijdraagt tot het effenen van hun pad’.

Ondertussen is België naar de 31^ste plaats weggezakt in de ranking van de persvrijheid, tussen de bananenrepublieken Trinidad en Jamaica. Deze lijst wordt opgesteld door Reporters sans Frontières, niet bepaald een rechts-populistische organisatie. Pol Deltour, secretaris van de journalistenvereniging VVJ, vindt dat het allemaal zo’n vaart niet loopt. We herinneren ons dat de redactie van het ledenblad De Journalist afstand nam van een interview met Rik Torfs, omdat deze zich te kritisch uitliet over, jawel, De Standaard, en zich alzo bezondigde aan ‘ongenuanceerd, plat populisme’. De journaliste die het interview had afgenomen, Monica Moritz, werd meteen door haar baas streng berispt.

Als een journalistenbond de censuur organiseert om een mainstream krant in bescherming te nemen, dan mogen we ons inderdaad zorgen maken. Dat, en de blijvende ergernis die VRT-programma’s zoals De Afspraak ons bezorgen omwille van wat er niét gezegd wordt en de opinies die er nooit aan bod komen, maakt dat ik me onder de categorie ‘makelaars in ontevredenheid’ best goed voel. Het wordt bijna een geuzentitel. De makelaars in tevredenheid mogen rustig verder zaken doen.

Catalaanse separatisten

Hendrik Vos, voorvechter van een positieve pers