Terwijl de sector van de Europese binnenvaart zieltoogt, steekt de Belgische binnenvaart de Duitse voorbij qua omvang. Dit kan grotendeels aan de huidige Vlaamse investeringen voor het Albertkanaal worden toegeschreven. Met nog twee jaar werken te gaan plukt de containertrafiek via het Albertkanaal nu al de vruchten.

CCR

Het gaat niet goed met de Europese binnenvaart, maar de Belgische binnenvaart houdt beter stand. De Belgische binnenvaart stak de Duitse voorbij in aantal ton. Dat staat in een alarmerend verslag van de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR). Waarschijnlijk hebt u nog nooit gehoord van de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR). nochtans is dat de oudste nog actieve intergouvernementele organisatie ter wereld. De organisatie ontstond in 1815 na de nederlaag van Napoleon in Waterloo. Ze speelt een essentiële regelgevende rol voor de organisatie van de Rijnvaart.

Momenteel is de Belgische regering tijdelijke voorzitter van deze vroege voorloper van de Europese samenwerking. De voormalige ambassadeur van België in Tunis (Tunesië) neemt als diplomaat die leiding waar. Michel-Etienne Tilemans is ook een belangrijke figuur in de organisatie als coördinator voor Benelux. De CCR telt vijf lidstaten: België, Duitsland, Frankrijk, Nederland en Zwitserland. België is voorzitter in 2020-2021.

Europese waterwegen

De CCR is actief op technisch, juridisch, economisch, sociaal en milieugebied. Haar werkzaamheden qua efficiënt, veilig, sociaal verantwoord en milieuvriendelijk vervoer over de Rijn zijn voor velen onbekend. Afgezien van de Rijn, ontplooit de CCR vandaag de dag talrijke activiteiten die betrekking hebben op de Europese waterwegen in ruimere zin. Zij werkt daarbij nauw samen met de Europese Commissie en andere rivierencommissies.

Elk kwartaal brengt de CCR verschillende rapporten uit. Het bulletin is een samenwerking tussen de Centrale Commissie voor de Rijnvaart (CCR) en de Europese Commissie. Vooral de Market insight Europese binnenvaart geeft telkens een goed inzicht in het goederenvervoer via de binnenwateren. Door de coronacrisis lag bijvoorbeeld de eerste vijf maanden van 2020 het goederenvervoer via de Rijn 11 procent lager dan in 2019. Het vervoer van ijzererts daalde zelfs met 15 procent. Zand, stenen en grind namen af met 12 procent en zelfs chemicaliën daalden met 8 procent.

Toch is niet alles kommer en kwel. Zo steeg door de uitstekende graanoogst het vervoer van graan met 11 procent, maar dat is vooral goed nieuws voor Roemenië aangezien dat graan vooral op de Donau wordt verscheept. Vooral in Centraal-Europa (de Donau richting Zwarte Zee) blijkt de binnenvaart stand te houden tijdens de crisis. Sedert enkele jaren bestaat een verbinding tussen Rijn en Donau zodat een binnenschip in theorie van de Noordzee tot de Zwarte Zee kan varen. De Belgische binnenvaartsector houdt beter stand tijdens de coronacrisis dan in de omliggende landen.

Vrachtprijzen bijna kwart lager

De vrachtprijzen voor droge lading zakten aanzienlijk. Met meer dan een vijfde. Dit is bij gelijkblijvende kosten voor veel binnenschippers en rederijen een kwalijke zaak. Toch viel ook goed nieuws te noteren. In miljoenen ton heeft de Belgische binnenvaart de Duitse binnenvaart voorbijgestoken. Dit was in 2018 al een keer gebeurd, maar uit de grafiek valt af te leiden dat dit wel eens de trend op lange termijn kan zijn.

Belgische binnenvaart steekt Duitse voorbij

Norbert Kriedel van CCR wijt die Duitse neergang vooral aan de energietransitie en het wegvallen van de transporten voor steenkool. De dalende vrachtprijzen zijn naast Covid-19 volgens Kriedel hoofdzakelijk aan het structureel wegvallen van droge goederen te danken. De European Barge Union en de European Skippers Organization lieten de Europese Commissie weten dat de huidige moeilijke economische toestand zorgwekkend is. In tonkilometers is Duitsland door de veel grotere waterwegen nog belangrijker dan België. Natuurlijk dient wel opgemerkt dat de Nederlandse binnenvaart uitgedrukt in miljoenen ton zo groot is als de Duitse en de Belgische tezamen.

: .

Een belangrijk deel van de groei is te danken aan het stijgende containervervoer per binnenschip op het Albertkanaal. Het containervervoer over het Albertkanaal steeg met 7,4% ten opzichte van het vierde kwartaal van 2019 en zelfs met 13,4% vergeleken met het eerste kwartaal van 2019. Op alle andere rivieren (Rijn, Moesel, Donau…) daalde het containervervoer en lijkt het zelfs te blijven dalen.

Europese subsidies

Voor het containervervoer via het Albertkanaal zijn al jaren grote werken aan bruggen en sluizen bezig. Het is een van de grootste werven van de Vlaamse overheid. De werken om de hoogte van de bruggen op te trekken tot 9,1 m startten in 2017 en moeten volgens planning in 2022 afgelopen zijn. Zo moesten 21 bruggen worden verhoogd om schepen met vier lagen containers door te laten.

Minister Ben Weyts wist in 2017 voor de eerste 15 bruggen 27 miljoen euro Europese subsidies los te krijgen bovenop de 170 miljoen euro die de Vlaamse overheid investeert. Naast EIB-leningen van de EU en publiek-private samenwerkingen (PPS) nam de EU dus 16% van de kosten voor haar rekening. Voor de volgende acht bruggen volgt de Vlaamse Overheid dezelfde aanpak onder leiding van Vlaamse Waterweg nv.

Twenty Foot Equivalent Unit (TEU)

Het aantal TEU op het Albertkanaal en het Zeekanaal

Het Zeekanaal tussen Brussel en Willebroek presteert echter heel wat minder qua containertrafiek, maar het aantal containers lijkt zich de afgelopen jaren sterk te hebben gestabiliseerd op 50.000 TEU. TEU staat voor Twenty Foot Equivalent Unit of een container van 6,10 meter lang, 2,44 m breed en 2,59 m hoog. Ter vergelijking: de Haven van Antwerpen verwerkte in 2019 11.100.408 TEU. Dan zijn de kleine 200.000 TEU die via deze twee waterwegen verschepen uiteraard maar een fractie. 56 procent van de containers verlaat of bereikt de haven van Antwerpen nog steeds via vrachtwagens. Al beweerde de Haven van Antwerpen in haar jaarverslag voor 2019 dat al 36 procent via binnenvaart gaat tegenover amper 8 procent via het spoor.

Het binnenvaartvervoer op de Belgische waterwegen schommelt rond 2,3 miljard TKM of tonkilometers. De tonkilometer (TKM) is de eenheid die in de transporteconomie de evolutie in het goederenverkeer aangeeft. Eén tonkilometer is het vervoer van 1 ton over 1 kilometer. Daarmee ligt de hoeveelheid vervoerde goederen nog veel lager dan op de Nederlandse waterwegen of de Rijn. Naast de dalende vrachtprijzen lijkt dus vooral de capaciteit en de benutting van de Vlaamse waterwegen een aandachtspunt.

CCR

Miljoenen voor Albertkanaal hebben effect