Op zaterdag 30 september treedt de wet in werking die de databank voor vonnissen en arresten regelt. Pierre Thiriar, raadsheer van het Antwerpse hof van beroep: ‘Die databank is technisch nog niet klaar. Nochtans biedt enkel de opname in die databank volgens de wet de mogelijkheid om aan vonnissen en arresten authenticiteit te verlenen, en dus uitvoerbaar te maken. Zonder een databank die werkt, verliest Justitie elke slagkracht.’

‘Het risico is dan ook reëel dat vanaf volgende week maandag er geen enkel vonnis kan worden uitgevoerd en dat het openbaar ministerie dus geen enkele verdachte in de gevangenis kan zetten’, waarschuwt Pierre Thiriar.

Twee fases

Op 6 oktober 2022 keurde het parlement een wet goed over de oprichting van een online databank van alle vonnissen en arresten. In de eerste fase, vanaf 30 september 2023, is de databank enkel toegankelijk voor magistraten, advocaten, beklaagden en burgerlijke partijen. In principe worden vanaf begin 2024 alle vonnissen en arresten voor iedereen raadpleegbaar. De persoonsgegevens van privépersonen blijven wel anoniem. Verwacht wordt dat dit pas ten vroegste kan gebeuren in maart 2024. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) noemt de wet ‘een speerpunt van digitalisering’.

Raadsheer Pierre Thiriar waarschuwt voor internationale blaam.

Maar Thiriar is erg kritisch: ‘De vonnissen en arresten van alle magistraten moeten van hun eigen IT-systeem aan die databank gelinkt worden. Dat gebeurt vandaag niet. Pas vanaf half oktober zouden eerst de uitspraken van cassatie en in een later stadium geleidelijk die van de hoven van beroep, de rechtbanken van eerste aanleg, vredegerechten etcetera aan de databank worden gekoppeld. Zolang een rechterlijke beslissing niet is opgenomen in de databank, is er geen authentiek exemplaar of ‘minuut’, dus geen wettelijke basis meer om een ‘expeditie’ voor de uitvoering af te leveren.”

Vreselijke blaam

Dat lijkt een wat theoretische benadering. In de praktijk zullen de parketten en de griffiers die vonnissen en arresten wel uitvoerbaar verklaren. Het kabinet van Justitie laat trouwens weten dat er weliswaar een uitstel is, maar dat de wet magistraten perfect toelaat om verder te werken als vroeger. ‘Dat is gewoon niet waar’, beweert Thirar.

‘De magistraten moeten dus collectief hun ogen sluiten om justitie te laten werken? Geloof je nu echt dat er geen advocaten zullen zijn, die willen verhinderen dat hun cliënt achter de tralies verdwijnt door de authenticiteit van een uitspraak in vraag te stellen? Of dat die geen beslag zullen verhinderen om dezelfde reden? Zie je het volgende week al gebeuren dat Justitie een veroordeelde crimineel moet lossen bij gebrek aan een rechtsgeldige titel? België zou internationaal een vreselijke blaam oplopen, waarbij het pipigate-schandaaltje klein bier zal zijn. Ik hoop echt dat ik mij vergis en dat niemand deze wetgevende lacune misbruikt.’

De griffie zal ook vroeg of laat alle uitspraken vanaf 30 september 2023 handmatig kunnen invoeren. ‘Van de betrokken IT’ers weten we dat dit 5 minuten per beslissing in beslag zal nemen’, rekent Thiriar. ‘In een voorzichtige projectie spreken we van 5 minuten voor 400.000 beslissingen, omgerekend 33.000 extra werkuren voor onze griffiers. Hoe gaat men dat ooit opgekuist krijgen?’

Thiriar pleit er dus voor om de uitvoering van de wet uit te stellen tot het datasysteem volledig kan uitrollen. ‘Pierre is een goede jurist’, aldus nog een oud-collega. ‘En ik volg zijn redenering in dit dossier. Bovendien is hij een moedig man. Dat is zeldzaam op Justitie.’

Privatisering

De magistraat daagde trouwens, samen met een vijftigtal andere juristen, de Belgische Staat om een andere reden voor het grondwettelijk hof. Het beheer van de databank gebeurt immers door FOD Justitie, de uitvoerende macht. ‘De grondwet garandeert de openbaarheid van de vonnissen en arresten’, verdedigt Thiriar. ‘Nu zal de minister bepalen wat er in de databank komt, op welke manier en wie die tegen welke voorwaarden kan consulteren. Maar dat beheer moet gebeuren door een onafhankelijke instantie om de openbaarheid en de betrouwbaarheid te garanderen. De toegang dient uitsluitend bij wet geregeld te worden.’

Thiriar vreest ook dat de gegevens van de databank zullen worden gecommercialiseerd of verkocht aan een derde partij, die er dan een monopolie op krijgt. ‘Advocaten of journalisten die een vonnis of arrest willen inkijken, zullen dan eventueel eerst moeten betalen aan een of ander bedrijf’, vreest hij. ‘Dat is niet eens een hypothetische situatie. Eerder al werden ook de gegevens van de faillissementskamers en de curatoren in zo’n commerciële databank verwerkt. Die data zijn een goudmijn.’

Vanaf volgende week dreigt gerechtelijke chaos omdat vonnissen en arresten onuitvoerbaar worden bij gebrek aan operationele centrale databank.

centrale databank

Topmagistraat: ‘Vanaf volgende week mogelijk geen enkele verdachte naar de gevangenis’