Het World Economic Forum (WEF) is een wereldwijd vertakte organisatie met meer dan 600 medewerkers, ruim 300 miljoen euro aan inkomsten per jaar en een eigen vermogen van ruim 375 miljoen euro. Het WEF beschikt over een uitgebreid netwerk tot in de hoogste kringen van het bedrijfsleven, overheden, ngo’s en de wetenschap.

Bedrijven betalen voor een lidmaatschap zo’n 20 000 euro per jaar. Als partner betalen ze meer, maar ze hebben dan ook profijt van de WEF-projecten waarin zij kunnen participeren. Veel grote Nederlandse en Belgische ondernemingen zijn partner.

Progressivisme op wereldniveau

In 2020 verscheen het boek Covid-19: The Great Reset, dat het gedachtegoed van het WEF aardig weergeeft. Het stelt dat corona ‘offers an opportunity to reset and reshape the world‘ (‘biedt de mogelijkheid om de wereld te resetten en opnieuw vorm te geven’). Voor deze Great Reset is een ‘nieuwe economische en politieke orde’ nodig. Alleen een wereldregering kan problemen op wereldschaal aanpakken. Drie (progressieve) thema’s zijn daarbij leidend:

meer duurzaamheid;
minder sociale ongelijkheid;
inzet van technologie en innovatie voor het realiseren van de duurzame ontwikkelingsdoelen.

Deze zeventien, in VN-verband overeengekomen globale doelstellingen weerspiegelen het gedachtegoed dat leeft in internationale progressieve kringen. Zij zijn sterk beïnvloed door ngo’s. De doelen zijn per land uitgewerkt, waardoor Nederland en België een eigen bindende set met doelstellingen kennen.

Centres of activity

Het WEF is georganiseerd in zogenaamde ‘centres of activity‘. Het Centre for the New Economy and Society initieert activiteiten om de ‘gender pay gap’ te reduceren en racisme te bestrijden. Dat laatste gebeurt onder andere via het genereren van financiële steun voor Black Lives Matter.

Het Centre for Nature and Climate, op zijn beurt, focust op het tegengaan van klimaatverandering. Ook bedacht men hier Uplink. Dit is een crowdfunding-initiatief dat geld genereert voor activistische organisaties die aan de duurzame ontwikkelingsdoelen op het terrein van klimaat werken. 79 CEO’s van grote bedrijven schreven namens de Alliance of CEO Climate Leaders een brief die meer actie van de overheden vraagt op klimaatgebied. Zelf kregen de CEO’s van DSM, ING en Unilever een soortgelijke brief van het Nederlandse Milieudefensie.

In een project met de naam ‘Stakeholder Capitalism Metrics’ is samen met de vier belangrijkste internationale accountingfirma’s (EY, KPMG, PwC en Deloitte) een internationaal vergelijkbare methodiek ontwikkeld die bedrijven, overheden en ngo’s kunnen gebruiken voor hun ESG- (environmental, social and governance-)rapportages. ESG is feitelijk een doorvertaling van de duurzame ontwikkelingsdoelen naar organisatieniveau. Het WEF coördineert met overheden de invoering.

En dan is er het Centre for Global and Regional Cooperation. Dat faciliteert onder andere een CEO Action Group for the European Green Deal die het Green Deal-initiatief van eurocommissaris Frans Timmermans ondersteunt.

Young Global Leaders

Al dertig jaar organiseert het WEF klasjes voor ‘Young Global Leaders‘: ‘exceptional people with the vision, courage and influence to drive positive change in the world‘ (‘uitzonderlijke mensen met de visie, moed en invloed om positieve verandering in de wereld te bewerkstelligen’). Inmiddels hebben ruim 1.400 mensen deelgenomen. Op internet circuleren allerlei grote namen, dankzij de ‘onthullingen’ van de Duitse journalist Ernst Wolff. Op zijn website komen we als oud-deelnemers president Macron en de premiers Ardern en De Croo tegen. Naast de Duitse minister Baerbock en Facebook-oprichter Mark Zuckerberg.

De Global Shapers zijn eveneens gelieerd aan het WEF. Iedereen onder 30 jaar kan lid worden. Er zijn 14.000 leden verspreid over 456 ‘hubs‘ in 150 landen. De Global Shapers zetten zich o.a. in ‘to lead climate action‘ en om de verspreiding van misinformatie rond covid-19 te voorkomen. Brussel heeft een hub met 26 leden, waar diversiteit het thema is.

Nederland vooraan

De personele betrokkenheid van het Nederlandse kabinet bij het WEF is groter dan die van andere regeringen. Dit blijkt uit, na Kamervragen van Forum voor Democratie, met moeite boven water gekomen brieven. De bijdragen van de bewindslieden Rutte, Hoekstra en Kaag aan het vormgeven van de The Great Reset worden hierin ‘critical‘ genoemd. Het WEF vraagt meestal geen geld maar om commitment aan projecten. De betrokken bedrijven zorgen voor de financiering. Door dit alles onttrekken de personele en financiële banden tussen de Nederlandse overheid en het WEF zich grotendeels aan parlementaire waarneming.

Rutte is een regelmatige gast bij het WEF, net als koningin Máxima. Zij is lid van het ‘steering committee‘ van de Digital Currency Governance Consortium, dat kijkt naar de mogelijkheden voor regulering van cryptovaluta als bitcoin en de introductie van digitaal geld in een wereld zonder cash. Ook is zij ‘steward‘ van de ‘Board of the WEF System Initiative on Shaping the Future of Financial and Monetary Systems‘. Dat wil bouwen aan een bankwezen dat ‘more efficient, resilient, inclusive and equitable‘ [‘efficiënter, veerkrachtiger, inclusiever en rechtvaardiger’] is. Deze termen gebruikt het WEF vaak en hebben geen neutrale lading.

Minister Kaag fungeert als covoorzitter van de Global Action Group en lid is van de Regional Action Group for the Middle East and North Africa. Deze laatste functie vloeide voort uit haar lidmaatschap van de Middle East and North Africa Stewardship Board. Een dergelijke Regional Action Group is er ook voor Europa, waar de premier van België regelmatig te gast is.

Kaag is veelgevraagd. Zo participeerde zij de afgelopen jaren ook in de Trade Multistakeholder Conversation, de High-Level Group Humanitarian and Resilience Investing Initiative, de Global Technology Governance Summit 2020 en de Sustainable Development Impact Summit 2020.

Wereldvoedselketens

Het Nederlandse ministerie van Landbouw heeft vier overeenkomsten gesloten met het WEF. Bij de ‘Sustainable Investment Policy’ wordt onder coördinatie van de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) en het WEF twee miljard euro beschikbaar gesteld voor het bereiken van de duurzame ontwikkelingsdoelen. Verder is Nederland betrokken bij de ‘Tropical Forest Alliance‘, dat ontbossing wil tegengaan. Het ‘Food Systems Initiative‘ beoogt voedselketens te creëren die ‘sustainable, inclusive, efficient, nutritious and healthy‘ (‘duurzaam, inclusief, efficiënt, voedzaam en gezond’) zijn.

De ‘Food Innovation Hubs‘ zijn een samenwerkingsverband dat via innovatie de mondiale voedselzekerheid moet vergroten en verduurzamen. Nederland heeft een jaarlijkse subsidie toegezegd van 651.000 euro, en voert vanuit Wageningen het ‘Global Coordinating Secretariat‘.

Op het gebied van volksgezondheid werken Nederland en het WEF al jaren samen in een ‘health care innovation hub‘.

Functieverwarring

Verder startte in februari 2021 het project Circular Economy for Net-Zero Industry Transition. Dit wil de CO2-uitstoot in de industrie terugdringen. In Den Haag bevindt zich al het door het WEF gerunde ‘Platform for Accelerating the Circular Economy‘ (PACE), dat op 27 januari 2020 bekendmaakte dat de Nederlandse toenmalige staatssecretaris Van Veldhoven (Infrastructuur en Waterstaat) een van de nieuwe leden is van de board of directors.

Dit terwijl ze pas op 19 juli 2021 haar vertrek als staatssecretaris aankondigde. Zij combineerde dus anderhalf jaar een functie bij een ngo die wordt gesubsidieerd door de Nederlandse staat met haar staatssecretariaat, wat niet is toegestaan. Niemand viel erover.

Deze activiteiten zijn ondergebracht bij het World Resources Institute (WRI) in Den Haag. Van Veldhoven is na haar vertrek vicepresident en directeur Europa bij het WRI geworden. Het WRI kreeg in 2020 bijna 11 miljoen euro subsidie van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Als bijdrage in de kosten van het secretariaat van PACE ontvangt WRI jaarlijks 600.000 euro uit de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Voor de organisatie van het World Circular Economic Forum in Nederland in april 2021 werd een bedrag van 605.000 euro beschikbaar gesteld.

Dataopslag door partnerbedrijven

Het project ‘Known Traveller Digital Identity‘ (KTDI) beoogt reizigers zich te laten identificeren met biometrische gegevens. Dit project is in 2018 ontwikkeld door het WEF en diverse partnerbedrijven, zoals het IT- en consultancybedrijf Accenture. In de proeffase is naast Nederland ook Canada betrokken. KTDI kan volgens het WEF ook worden gebruikt voor het opslaan van covid-19-gerelateerde informatie, zoals iemands vaccinatiestatus.

Bij elk samenwerkingsverband zijn grote bedrijven betrokken. Zij hebben vaak een product ontworpen dat via het samenwerkingsverband verder moet worden ontwikkeld, zoals bij het KTDI-project. Doordat het WEF deze producten gratis ter beschikking stelt, zou er volgens het Nederlandse kabinet geen sprake zijn van strijdigheid met mededingingsregels.

Betrokkenheid en maakbaarheidsgeloof

WEF-voorzitter Klaus Schwab is een gedreven man met een groot netwerk. Dat heeft gemaakt dat met de talloze projecten, werkgroepen en ‘communities‘, en de betrokkenheid daarbij van niet alleen invloedrijke politici maar ook honderden van de grootste multinationale ondernemingen (waaronder Big Tech) en met korte lijntjes naar gelijkgestemde ngo’s, het WEF veel meer is dan een praatclub.

Tegelijkertijd is de omvang en reikwijdte van de activiteiten niet zodanig dat kan worden gesproken van een wereldregering of een club die achter de schermen aan de touwtjes trekt. Veeleer is er sprake van een grote groep gelijkgestemden die vanuit een groot maakbaarheidsgeloof de wereld ‘duurzamer en eerlijker’ wil maken. De duurzame ontwikkelingsdoelen, het verdrag van Marrakesh, de klimaattoppen, de ESG-richtlijnen en dergelijke, leggen simpelweg de consensus vast die er onder deze mensen heerst. Met weinig begrip voor wie er anders over denkt.

centre of activity

Het World Economic Forum en het Nederlandse kabinet