Wat vindt u van de politieke keuzes van Groen? Ik wil de gedachtegang kortsluiten met de resultaten van ‘De Grote Peiling’. Volgens de laatste bevraging van november 2022 kon Groen amper 8,7% van de kiezers overtuigen. Onlangs las ik op de website van Knack een opiniestuk van Mieke Vogels, voorzitter van GroenPlus (Groen voor 55+) over euthanasie en hulp bij zelfdoding en het werd me weer helemaal logisch: de lichtzinnigheid, de naïviteit waarmee deze mensen over ernstige thema’s spreken, stuit enorm tegen de borst.

Mieke Vogels gooit alles direct op een hoopje: euthanasie, abortus, vrouwenrechten en LGTBQ+-rechten. Het zijn voor haar basisrechten: ik heb er recht op en u – overheid, arts, burger – moet mij dit geven, met de nadruk op ‘moet’.

Zij smijt niet alleen alles op een hoopje maar maakt er ook een karikatuur van. Zo bestaat er geen ‘recht op euthanasie’. Een patiënt kan om euthanasie vragen maar het is de beslissing van de arts om hier al dan niet op in te gaan. Maar Mieke Vogels blijft het in haar opiniestuk hebben over ‘het wettelijk recht op euthanasie.’ Dat is geen zorgverlening. Dat is pure dogmatiek!

Hoewel euthanasie sinds de wetgeving 20 jaar geleden steeds een zeer moeilijk, delicaat én omstreden thema is gebleven, stelt Mieke Vogels het voor alsof iedereen het er toch over eens was en dat er nu ineens een ‘ethisch reveil’ is. Ook hier stelt de voorzitter van GroenPlus de waarheid naar haar hand. Het doden, via euthanasie of via abortus, is nooit evident geweest en zal dat ook nooit zijn.

Gebeten hond

Mieke Vogels verwijst naar de beslissing van het Amerikaans Hooggerechtshof van 24 juni 2022 inzake abortus. In 1973 hebben rechters toen beslist dat abortus een recht was dat rechtstreeks vanuit de Amerikaanse grondwet kwam. Gedurende 50 jaar zijn er burgers geweest die daar niet mee akkoord gingen. En in juni 2022 hebben de rechters van het Hooggerechtshof de beslissing van 1973 gewijzigd: er is geen recht op abortus vanuit de grondwet maar elke staat kan via een democratisch proces over deze materie beslissen. Dus, neen mevrouw Vogels, het is niet zo dat 20 jaar geleden iedereen het eens was over euthanasie en dat er nu een ethisch reveil is. Er is steeds tegenstand geweest. Paus Franciscus heeft het eens heel simpel gezegd: laat het doden maar over aan de dieren.

De gebeten hond voor Mieke Vogels is ethicus Chris Gastmans, professor aan de KU Leuven, directeur van het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht en lid van de ethische commissie van het UZ Leuven. Professor Gastmans worstelt al heel lang met deze ethische vragen: is het respect voor de autonomie nu echt hét uitgangspunt bij deze diepmenselijke vragen? Ik – patiënt en burger – vraagt en u – overheid, arts, zorgsector – draait? Zoals in de reclame: my life, my rules. Of is er toch veel meer?

Zoals reeds vermeld, worstelt ethicus Gastmans hier al lang mee. In een interview in DS uit 2021 (artikel achter een betaalmuur) zei hij: ‘Ik ben een andere weg ingeslagen. Het heeft tijd gekost, ik heb me moeten losscheuren. Ik heb, onder invloed van de zorgethiek, een andere visie ontwikkeld, die stelt dat de kwetsbaarheid van de mens het vertrekpunt van alle ethiek is. Dat is het tegenovergestelde van ethici die zeggen dat respect voor autonomie het uitgangspunt is.’

Rode lap

Voor Mieke Vogels werkt dit als een rode lap op een stier. Zij schrijft: ‘Respect voor autonomie vervangen door kwetsbare waardigheid brengt het oude zorgmodel terug. Er wordt ‘over’ en niet ‘door’ de zorgvrager beslist; wij weten best wat goed is voor jou, jij bent kwetsbaar en wij zullen u helpen.’

Alles anders dan dat grote allesbeslissende IK noemt zij ‘de oude waarden’. Ik beslis dat u mij moet doden; ik beslis dat u het ongeboren leven in mijn buik moet doden; ik beslis dat u mij Sally moet noemen en niet meer Harry. Al de rest – meer dan 2.500 jaar ethische reflectie – zijn ‘oude waarden’.

En na de afbraak van de ethisch worstelende Chris Gastmans sneuvelt bij de dogmatische Mieke Vogels nog een ander taboe. In een opiniestuk van amper 570 woorden promoot zij ook nog eens euthanasie bij ouderen met levensmoeheid. Ook hier, geen reflecties, geen bedenkingen over de weg die wij als (verouderende) samenleving willen opgaan, maar pure dogmatiek: ik ben het moe en ik vraag om gedood te worden en u – overheid, arts, zorgpersoneel, familie, samenleving, … – draait. Hoe simpel kan het leven zijn voor Groen?

En dan sluit een puur door het dogma van het ‘ik’ gedreven groene politica haar opiniestuk af met: ‘Vandaag al blijkt uit de suïcidecijfers dat meer 70-plussers kiezen voor zelfdoding. Toekijken dat steeds meer ouderen beslissen tot eenzame zelfdoding lijkt me alvast niet zorgzaam’.

Verkrachte vrouwen

Abortus werd ons destijds politiek verkocht omwille van al die verkrachte vrouwen. Hulp bij zelfdoding bij levensmoeheid wil men ons nu verkopen om een ‘eenzame zelfdoding’ te voorkomen. Begrijpt Mieke Vogels niet dat een samenleving met een cultuur van het doden, waar mensen dood-baar zijn, geen mooie samenleving is? En als ze dat niet gewoon puur menselijk aanvoelt – wat ze blijkbaar niet doet – dan kan ik haar ook wat recent wetenschappelijk onderzoek geven. In een onderzoek van 2022 over zelfmoordpreventie ‘Suicide Prevention: Does Legalising Assisted Suicide Make Things Better Or Worse?’ besluit de gerenommeerde professor David Albert Jones: de beschikbare gegevens wijzen allemaal in dezelfde richting. Euthanasie of hulp bij zelfdoding toestaan doet meer kwaad dan goed, en werkt zelfmoordpreventie tegen.

Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht

De heilige ‘ik’ van GroenPlus en Mieke Vogels