De Franse president lijkt zich in een onmogelijke positie te hebben gemanoeuvreerd.

Het is dat president Macron niet meer herkozen kan worden, anders kon hij het schudden. De meeste Fransen vinden dat hij niet alleen hun vakantie heeft verpest met zijn overhaaste verkiezingen, maar ook hun plezier in het EK voetbal. Om nog maar te zwijgen over de Tour de France: daar praat helemaal niemand meer over.

Tweede ronde

De media maken zich nog maar over één ding druk: de politieke manipulaties om het Rassemblement National in de tweede ronde van de législatives af te houden van een absolute meerderheid. Al naar gelang de zender die je kijkt, worden die manipulaties kiezersbedrog genoemd, of gelegitimeerd verzet om de democratie te beschermen tegen extreemrechts.

In districten waar drie kandidaten over zijn voor de tweede ronde – ‘triangulaires’ – valt de uitslag te beïnvloeden door het terugtrekken van één van die drie kandidaten. Kansloze mededingers proberen zo de op hen uitgebrachte stemmen door te schuiven naar de gewenste winnaar.

Tot afgelopen dinsdagavond konden kandidaten zich nog terugtrekken. In 214 triangulaires gebeurde dat, en in 162 daarvan stond het Rassemblement aan kop. Die winst dreigt dus verloren te gaan, afhankelijk van hoeveel kiezers bereid zijn op een kandidaat te stemmen die eerder niet hun politieke voorkeur had.

Geheugenverlies

President Macron doet met zijn centrumcoalitie volop mee aan dit politieke handjeklap. Op 12 juni waarschuwde hij nog voor het extreemlinkse LFI (La France Insoumise) van Jean-Luc Mélenchon, de grootste partij in het ‘Nieuwe Volksfront’. Hij noemde die letterlijk antisemitisch, communautaristisch en antiparlementair.

‘LFI heeft geen boodschap aan republikeinse waarden en is altijd uit op chaos in de Assemblée’, zei de president.

Wie de Franse politiek een beetje volgt, weet dat hij geen woord te veel zei. Maar na de eclatante overwinning van het Rassemblement in de eerste ronde leek de president aan geheugenverlies te lijden. Hij riep kandidaten van zijn coalitie op in de tweede ronde het RN van de overwinning te houden, door zich waar nodig strategisch terug te trekken. Ook als daardoor kandidaten van LFI gekozen zouden worden. Terwijl hij eerder zelfs nog had gewaarschuwd dat extreemlinks uit is op een burgeroorlog.

Van de Jordaan tot aan de Seine

Een twintigtal bekende Franse rappers zette vast een stap op weg naar die burgeroorlog. Met een videoclip waarin RN-politici met moord en doodslag worden bedreigd:

‘Jordan (Bardella) je bent dood! Als de facho’s het halen, ga ik de straat op met een groot kaliber…! Marine (Le Pen) et Marion (Maréchal) zijn hoeren. Stokslagen voor die loopse teven…!’ En meer van dit fraais, inclusief antisemitische teksten en de roep om ‘een vrij Palestina van de Jordaan tot de Seine…”

De partij deed aangifte, maar of dat werkt, is de vraag. De vakbond van Franse rechters loopt voorop als er tegen het Rassemblement wordt gedemonstreerd, en dat is bijna continu.

Media en politiek links negeerden de videoclip vrijwel volledig. Misschien omdat die het RN duizenden stemmen extra kan opleveren? Toch kon Frankrijks grootste persbureau AFP – bekend om zijn anti-Israël houding – het niet laten de clip ‘pakkend, betrokken en moedig’ te noemen.

Kiezersbedrog

Elf miljoen Fransen stemden in de eerste ronde op het Rassemblement National. Op publieke tv-zenders worden ze weggezet als bekrompen racisten en een bedreiging voor de democratie.

De Republikeinse senator Stephane Le Rudulier noemt het kiezersbedrog, en wil een wetsvoorstel indienen dat kandidaten verbiedt zichzelf tussen de eerste en tweede ronde terug te trekken. ‘Bovendien, de politieke boycot van het Rassemblement loopt nu al 20 jaar’, zei hij. ‘En kijk eens waar het ze heeft gebracht: ze staan hoger dan ooit’.

Intussen lijkt president Macron achter de schermen het zekere voor het onzekere te nemen. In de ministerraad van 26 juni maakte hij nieuwe benoemingen bekend voor hooggeplaatste functionarissen, zoals de chef van de Gendarmerie en het hoofd van de politie. Hij wil ze vervangen door vertrouwenspersonen, mocht er een Rassemblement-regering komen. Marine Le Pen heeft het over een ‘administratieve staatsgreep’, maar volgens de regering is dit de normale gang van zaken na verkiezingen.

De grote vraag is wie er na de tweede ronde premier moet worden. Jordan Bardella zegt dat alleen te willen als zijn partij de absolute meerderheid haalt. Het RN hoopt dat Le Pen in 2027 president wordt, en wil dat niet verknallen door nu in een vleugellamme regering te gaan zitten. Die absolute meerderheid is door de sabotage van de tweede ronde onwaarschijnlijk geworden. Wat Frankrijk de onvermijdelijke lijdensweg kan besparen van de cohabitation.

Een werkbare meerderheid

Als Bardella inderdaad niet wil, moet president Macron een werkbare meerderheid zoeken met zijn eigen centrumcoalitie en partijen links en rechts daarvan, zoals de socialisten en de republikeinen. Dat leek eerst totaal onmogelijk. Vandaar dat zijn naaste medewerkers zo razend waren over Macrons nieuwe verkiezingen. Premier Attal schijnt hem letterlijk naar de keel te zijn gevlogen.

Inmiddels lijkt het erop dat alles wat de president deed erop was gericht zo’n meerderheid te creëren. En dat dit altijd al zijn plan was. Macron als Hannibal Smith van het A-team, met zijn vaste leuze: ‘I love it when a plan comes together!’

Onbestuurbaar?

Het hangt nu af van de kiezer. Mocht die het Rassemblement groter maken dan door Macron gewenst – maar geen absolute meerderheid geven – dan dreigt Frankrijk onbestuurbaar te worden. In het uiterste geval zal de president moeten aftreden om nieuwe presidents- en parlementsverkiezingen mogelijk te maken. Wat eerder in de 5e Republiek alleen generaal De Gaulle deed, na een mislukt referendum. Al is het zeer de vraag of Macron ooit zo ver gaat.

Intussen probeerde een politica van het linkse Volksfront kennelijk zonder het te beseffen het Rassemblement alsnog een absolute meerderheid te bezorgen. Ze opperde op tv ijskoud de spaargelden van Franse burgers te gebruiken om het torenhoge begrotingstekort te dempen…

centrumcoalitie

Zal Macron na de verkiezingen aftreden… of was dit zijn masterplan?