Het Chateau de Vincennes bij Parijs is toegankelijk voor publiek van 10 tot 18 uur, zo leert ons de website. Helaas niet voor iedereen. Op 30 juli vond een bewaker van dit Franse symbol de l’état het accent van twee vrouwelijke toeristen kennelijk zeer verdacht, want hij vroeg naar hun paspoort. En wat bleek? De twee jongedames hadden de Russische nationaliteit. De ijverige medewerker lachte in zijn vuistje en weigerde de Russinnen toegang. Het kasteel herbergt namelijk archieven van de Service Historique de la Défense. De meest recente documenten zijn rapporten over de rol van het Franse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Reden genoeg voor de directie van het chateau om direct na de Russische invasie van Oekraïne alle Russische staatsburgers middels een intern voorschrift de toegang te ontzeggen. Volgens Paris Match was een van de twee vrouwen een 31-jarige journaliste die naar eigen zeggen wegens de invasie haar geboorteland had verlaten.

Letland als voorbeeld

Dit was een van de recente voorvallen in het Westen die maar al te graag worden opgepikt door Russische media. Dat er een kern van waarheid zit in de door journalisten in dienst van het Kremlin beschreven anti-Russische ressentimenten, maakt dat hun waarnemingen zo gevaarlijk zijn, vooral als ze worden overgenomen door westerse media. In de direct aan Rusland grenzende staten is er namelijk inderdaad sprake van een door de overheid geleide discriminatie van de Russischtalige minderheid.

Een goed voorbeeld is Letland. In de jaren ’90 werd de taal van 26% van de bevolking systematisch uit het maatschappelijk leven verbannen. De werkloosheid onder Russischtaligen ligt er al jarenlang continu een aantal procenten hoger dan die onder de Letssprekende inwoners. De regio Letgallen werd in de 17de eeuw door oud-gelovigen uit het tsarenrijk bevolkt en ook nu nog heeft 38% van de inwoners het Russisch als moedertaal. Desondanks worden ook in deze oostelijke regio na de onderwijshervorming van 2018 alle schoolexamens uitsluitend in het Lets afgenomen. Inwoners van Russische komaf die er na 1941 zijn geboren, krijgen slechts in uitzonderlijke gevallen een Lets paspoort. De meerderheid leeft er als staatloze burgers en wordt slechts geduld.

Om die situatie verder op scherp te zetten, verklaarde de Letse regering dat alle visa voor Russische burgers worden ingetrokken. Eerder al hadden, op verzoek van de Oekraïense president Zelensky, de premiers van Finland en Estland besloten geen nieuwe toeristenvisa aan Russen af te geven en andere EU-landen werden opgeroepen hetzelfde te doen.

De Europese Commissie waarschuwde dat er humanitaire redenen kunnen zijn waardoor Russische burgers niet zomaar de toegang tot de EU mag worden geweigerd, inclusief voor bepaalde categorieën mensen, waaronder naaste familieleden van EU-burgers, journalisten of dissidenten. Desondanks plaatste Tsjechië, in zijn hoedanigheid als huidig voorzitter van de Commissie, de aanvraag over het stopzetten van visa voor Russische burgers alvast op de agenda van de eerstvolgende vergadering van ministers van Buitenlandse Zaken. En dat is nog meer olie op het vuur van de Russische propaganda.

Het Kremlin schreeuwde moord en brand en noemde de besluiten van de Letten, Esten en Finnen xenofobisch. En dat zal de doorsnee Russischtalige inwoner in zijn flatje in het Letse Oosten zeker beamen. Tante Ljoeba uit Pskov mag niet meer op bezoek komen bij haar familie in Rezekne. ‘Verdomde fascisten!’, wordt er luidkeels geroepen in de kleine keuken waar de Russische televisie op de achtergrond haar propaganda mag spuien. En zo zitten we binnen de kortste keren met een situatie zoals in de Donbas. Ook daar voelden de Russischtalige Oekraïners zich minderwaardig door de op Russische tv-kanalen breed uitgemeten ‘genocide van de Russische taal en cultuur door Oekraïense nazi’s’. En ondersteunden ze maar al te graag de door Poetin misbruikte afscheidingsbeweging die leidde tot de stichting van de Volksrepublieken Donetsk en Loegansk die als voorwendsel diende voor het huidige bloedvergieten.

Niet elke Rus is voor Poetin

Het is heel jammer, dat EU-politici, regeringsleiders en westerse media de retoriek en eisen van Zelensky – die zonder de oorlog allang zijn presidentschap op had moeten geven wegens corruptieschandalen – voor zoete koek slikken. Uiteindelijk had Poetin nooit de Russischtaligen in Oekraïne kunnen mobiliseren als ze al die tijd als gelijkwaardige inwoners door de overheid zouden zijn behandeld.

In West-Europa krijgt elke minderheidsgroepering, hoe gering ook, aandacht in de media en overheidssteun waar je een puntje aan kunt zuigen. Terwijl in Oost-Europa – in de Baltische landen nog sterker dan in Oekraïne – al sinds het uiteenvallen van de Sovjetunie een echte minderheid systematisch en van overheidswege wordt gediscrimineerd. Het Russisch is de taal van Poetin, maar het is eveneens de moedertaal van 150 miljoen mensen. Ondanks wat de Kremlinpropaganda ons wil doen geloven, zijn velen fel tegen de oorlog en het huidige autocratische regime. Diegenen die het wagen openlijk voor hun mening uit te komen, riskeren op zijn minst ontslag en boetes en in de ergste gevallen gevangenisstraf en folter.

Het zou al te gemakkelijk zijn de Russische taal en cultuur in de verdomhoek te stoppen, alle Russen over één kam te scheren en een muur om Rusland te bouwen, zoals Oekraïne en enkele Oost-Europese EU-leden dat maar al te graag willen doen. Eigenlijk zouden vooral de huidige bestuurders van die landen als geen ander moeten weten hoe onmogelijk het is als eenvoudige burger op te treden tegen een dictatoriaal regime dat de complete samenleving in een wurggreep houdt.

Gas en olie

Als de EU daadwerkelijk een einde aan de oorlog wil maken, zou ze in plaats van het behandelen van aanvragen die compleet aan hun doel voorbijschieten, eensgezind de aankoop van gas en olie uit Rusland van vandaag op morgen stop moeten zetten. En tegelijk India en China zodanig onder druk te zetten dat ze de vrijgekomen voorraden niet gaan opkopen. Wedden dat Poetin – of wat reëler is – de opvolger na diens afzetting – of nog reëler – roemloos overlijden, al na enkele weken met hangende pootjes de onvoorwaardelijke overgave zal ondertekenen?

Een tweede stap voor de westerse EU-landen zal dan zijn voorwaarden te stellen voor een gelijkwaardige omgang met de Russischtalige minderheid, zowel in Oekraïne als in het Balticum. Alleen op die manier kan de steun voor de imperialistische vernietigingspolitiek van het Kremlin in de omringende landen gebroken worden. Deze absoluut noodzakelijke voorwaarden voor dezelfde burgerrechten voor alle inwoners van de betreffende landen zal op korte of lange duur bijdragen aan hervormingen in Rusland zelf. Een proces dat zonder contacten tussen Rusland en het Westen gedoemd is te mislukken. Alleen met behulp van informatie van contacten ter plaatse kan de propagandamachine van Poetin met echte feiten en ooggetuigenverslagen stokken in de wielen worden gestoken. Niet door het weigeren van visa aan de 10% Russen die over een paspoort voor het buitenland beschikken en sowieso tot de groep hogeropgeleiden behoort die fel gekant zijn tegen Poetins oorlog.

Bij telefonische navraag vertelde een vriendelijke dame van het Chateau de Vincennes mij overigens dat Russische toeristen er weer gewoon worden toegelaten. ‘Pas de souci, monsieur, tout le monde est le bienvenu’, aldus de medewerkster van het museum.

Chateau de Vincennes

Boycot Russen helpt alleen Poetin