Maandag 2 december 2019 kwam Matteo Salvini naar Antwerpen. Het was vooral de moeite om te zien hoe een Italiaanse politieke superster ook in Vlaanderen door tifosi werd omstuwd. De inhoud was wat je van een politicus die in het buitenland voor de vuist weg spreekt kan verwachten. Eerder middelmatig, maar dat zal de fans worst wezen.

Bella figura

Het zal Vlaams Belang, de Europese partner van de Lega van Salvini, zeker nog lang heugen. De Italiaanse flair en de Italiaanse stiptheid zijn legendarisch. Salvini was te laat voor de persconferentie, had geen zin in interviews en hing nog in de lucht als de meeting moest beginnen. De luchthaven van Deurne was gelukkig niet ver…

Maar Salvini kwam, zag, sprak en Tom Van Grieken overwon. Hij kon zijn Vlaamse politieke sterrenstatus nog wat oppoetsen in het schijnsel van Salvini. Tom Van Grieken kan voor de meeting nog even door de zaal stappen, dan wordt hij aangesproken en aangeklampt. Maar Salvini wordt omstuwd, is het niet door fans of door de pers, dan toch door een lijfwacht. Hij moest na de meeting uit de zaal ontzet worden. Ongezien in Vlaanderen.

Even later kwam Salvini zo waar terug, om een hele reeks selfies te nemen met de aanwezige fans. Dat waren er wel wat. En ook hier speelt de Bella Figura. Salvini neemt de smartphone over en maakt zelf de selfie. Je moet er goed opstaan, nietwaar?

Shoppingcentrum zonder wortels

Salvini ging tekeer tegen Europa, dat door de EU wordt omgevormd tot ‘een shoppingcentrum zonder wortels, geschiedenis of waarden’. Volgens Salvini wil de EU ‘onze symbolen tenietdoen door bijvoorbeeld het kerstfeest te schrappen. Het is onze plicht om aan onze kinderen de cultuur na te laten die we zelf geërfd hebben.’

De verdediging van de Europese identiteit is voor de Italiaanse politicus essentieel. ‘Europa is christelijk of zal niet zijn. De islam is de doodsteek voor onze identiteit.’ Salvini verwees daarbij naar twee andere landen die hij als bondgenoten ziet: ‘Hongarije en Polen zullen bij ons aansluiten, niet vandaag maar morgen, om samen Europa te verdedigen.’

Rechtse Europese fractie

Die link naar Hongarije en Polen is opvallend. Salvini sprak deze zomer met Fidesz en PiS om samen een grote rechtse fractie te maken in het Europees Parlement. Maar Orban bleef bij de Europese VolksPartij (EVP), nog altijd de grootste fractie in het parlement. Het Poolse Recht en Rechtvaardigheid (PiS), bleef bij de Europese Conservatieven en Hervormers (met het Engelstalige letterwoord ECR), de fractie waartoe ook de N-VA behoort.

Terwijl Salvini hen probeerde te overtuigen, probeerden zij hem te overtuigen niet in de ID-fractie te stappen. En hoewel er geruchten zijn en blijven dat een grote rechtse fractie helemaal zo ver niet meer af was in de zomer, is het er niet van gekomen. Het water is blijkbaar te diep en in het Europees Parlement zit Salvini met Vlaams Belang in de Identiteit en Democratie-fractie (ID), opgesloten in een cordon. In Europa passen ze dat cordon toe, niet op Vlaamse, maar op Franstalige wijze.

Orban, de knippen-en-plakken Salvini

Het toeval wil dat ik een week eerder die andere klok hoorde, op een conferentie in Budapest sprak de Hongaarse premier, Viktor Orban. Met minder zuiderse flair en in een minder groot, minder belangrijk EU-land dan Italië.

De boodschap van Orban is knippen-en-plakken van Salvini. ‘Hongarije ligt op de route van de islamitische immigratie-invasie; het moet zichzelf verdedigen, en hier in Hongarije weet iedereen dat. Het uitgangspunt voor het Hongaarse beleid is dat wij christenen het recht hebben om onze cultuur en de daaruit voortvloeiende manier van leven te verdedigen, en dat wij vrij zijn om dit te doen.’

En Orban besluit: ‘We weten ook dat de westerse landen van Europa de islamitische staat hebben voorzien van veel soldaten die hier in het Westen zijn geboren en naar school zijn gegaan. We weten ook dat illegale en ongecontroleerde migratiestromen hebben geleid tot de aankomst in Europa van massa’s aanhangers van de radicale islam. Demografische voorspellingen geven ook aan dat er in de niet al te verre toekomst Europese landen een snelle verandering in de religieuze en culturele samenstelling van hun bevolking zullen ondergaan. Alles wat er is gebeurd in Syrië en Irak — of wat er vandaag in Nigeria gebeurt — is veel dichter bij ons dan veel mensen denken. Wij geloven dat het enige dat Europa hiervan kan redden, is dat het zijn weg terug vindt naar de bron van zijn ware waarden: naar de christelijke identiteit.’

Zoek de verschillen

De vraag is waar zit het verschil in boodschap tussen Salvini en Orban? Wat kan er de oorzaak van zijn dat de ene achter een Europees cordon zit en de andere deel uitmaakt van dé staatsdragende partij van Europa. Inclusief alle voordelen. Ze zeggen hetzelfde.

Europese politiek is hypocriet. De EVP kan de 12 zetels van Fidesz op de 182 zetels goed gebruiken. De socialisten hebben er 154 en hijgen in hun nek. En de Polen zijn met 26 op 62 zetels dé grote mannen van de ECR-fractie. Al zal het steken dat de ID -fractie groter is dan de ECR. Maar tel de 12 van Fidesz en de 26 van Recht en Rechtvaardigheid bij de 73 van ID en het zou de derde fractie zijn van het parlement. Het is dus geen onmogelijke wensdroom om een grote rechtse fractie te vormen, een beetje meer politiek opportunisme op rechts en het was een realiteit.

De kans is trouwens klein dat de EVP de Hongaren aan de deur zetten zoals Wouter Beke (CD&V) vroeg. Van de commissie die zich daarover moest buigen is niet veel meer vernomen. De EVP heeft het politiek opportunisme duidelijk beter onder de knie.

Christelijk Europa?

Er rest nog één vraag. Wat is dat christelijk Europa? Ik ken de heren Salvini en Orban hun persoonlijke geloofsovertuiging niet, en het is ook niet aan mij om daarover te oordelen. Willen ze echt terug naar het christelijke Europa van een eeuw geleden? Ik betwijfel dat. Het evangelie is trouwens geen politiek programma. Je kan er een aantal richtingen mee uit, zoals het ook een aantal politieke richtingen uitsluit.

Ik vrees dat een ‘christelijk Europa’ enkel staat voor een niet-islamitisch-Europa. Dat heeft op zich niets met het christendom te maken. Het christendom wordt zo afgesneden van wat het zou moeten zijn, een geloofsovertuiging gericht op de boodschap van Jezus van Nazareth. ‘Het christendom’ wordt herleid tot een onduidelijk conglomeraat van normen en waarden en geschiedenis. ‘Hun’ christendom is dan synoniem voor het culturele, historische en ethische substraat van het christendom. De politici kiezen dan niet voor het all-in pakket, maar enkel voor die culturele, historische en ethische onderdelen die hen passen, een politiek-cultuurchristendom sui generis.

De vraag dringt zich dan toch op, hoe christelijk is dat christelijke Europa? Ik zou graag eens horen dat iets dieper ingegaan wordt op de inhoud van hun christelijk Europa. Waarschijnlijk zouden de verschillen tussen de christelijke Europeanen snel naar boven komen.

christelijk Europa

Salvini en Orban, één strijd voor een christelijk Europa