In 62 landen wordt de godsdienstvrijheid geschonden. Daarbij krijgen religieuze minderheden soms de schuld van de coronacrisis. Als gevolg daarvan worden ze door de overheid uitgesloten bij humanitaire hulp. Dat staat in de vijftiende editie van het rapport Vrijheid van Godsdienst Wereldwijd van Kerk in Nood, een internationale katholieke hulporganisatie. Het rapport bespreekt de godsdienstvrijheid in alle 196 landen in de wereld.

Te weinig en te laat

‘Het rapport toont dat het recht op vrijheid van godsdienst en levensbeschouwing op veel plaatsen met voeten wordt getreden’, zo zegt Peter Broeders, directeur van Kerk in Nood Nederland. Gedurende de onderzoeksperiode blijkt de religie van miljoenen mensen van alle geloofsovertuigingen over de hele wereld een trigger voor discriminatie, uitsluiting en vervolging. Met het rapport wil Kerk in Nood bewust maken dat de godsdienstvrijheid als fundamenteel mensenrecht onder druk staat.

‘Helaas kan de reactie van de internationale gemeenschap op geweld op basis van religie en op religieuze vervolging in het algemeen, ondanks de belangrijke VN-initiatieven en ambassadeursschappen voor religieuze vrijheid, tot op heden worden gecategoriseerd als te weinig, te laat.’ Verklaarde de voorzitter van Kerk in Nood (ACN) Internationaal, Dr. Thomas Heine-Geldern.

Één op drie

Het volledige verslag, met rapporten land per land is online na te lezen. De site opent met een overzichtskaart van de wereld, waar je kan doorklikken op rapporten per land. In 62 landen op de 196, dat is bijna één op de drie, wordt de godsdienstvrijheid geschonden. Het rapport bespreekt niet enkel de situatie van de christenen, maar van gelovigen in het algemeen. Die 62 landen staan voor ongeveer 67% van de wereldbevolking. Ongeveer 5,2 miljard mensen leven vandaag in een land waar de godsdienstvrijheid wordt geschonden.

Kerk in Nood

De wereldkaart van godsdienstvervolging van Kerk in Nood. In rood de landen die vervolgen in het oranje de landen waar sprake is van discriminatie op basis van geloof.

Kerk in Nood deelt de religieuze vervolging op in de categorieën ‘religieuze discriminatie’, ‘vervolging’ en sinds dit jaar ook ‘onder observatie’. Die laatste bevat landen waar de toestand dreigend begint te worden. De ‘discriminatie’ van gelovigen vinden we terug in 36 landen. In 26 landen is sprak van ‘vervolging’. Sinds halverwege 2018 zijn in dertig landen mensen vermoord uit religieuze haat.

Situatie wordt slechter

In vergelijking tot het vorige rapport van Kerk In Nood is de situatie in 95% van de landen in de categorie ‘vervolging’ verslechterd. Negen landen komen voor het eerst voor in deze categorie: zeven in Afrika (Burkina Faso, Kameroen, Tsjaad, de Comoren, de Democratische Republiek Congo, Mali, Mozambique) en twee in Azië (Maleisië en Sri Lanka).

In 42 landen (21%) kan het afzweren of veranderen van religie leiden tot ernstige juridische en/of sociale gevolgen. Dat gaat van verstoting door de familie tot zelfs de doodstraf. Ook stelt het rapport de toename aan de kaak van seksueel geweld als wapen tegen religieuze minderheden. Het gaat vooral om misdaden tegen vrouwen en meisjes die worden ontvoerd, verkracht en gedwongen zich te bekeren.

Afrika

Een van de belangrijkste conclusies van het verslag is de radicalisering van het Afrikaanse continent, met name ten zuiden van de Sahara en in Oost-Afrika. De aanwezigheid van jihadistische groeperingen nam daar spectaculair toe. In 23 van de 54 Afrikaanse landen bestaat totaal geen godsdienstvrijheid. In twaalf van deze landen is de vervolging extreem.

De radicalisering treft niet alleen het Afrikaanse continent. Het rapport onthult een opkomst van transnationale islamistische netwerken die zich uitstrekken van Mali tot Mozambique in Afrika en van de Comoren in de Indische Oceaan tot de Filipijnen in de Zuid-Chinese Zee, met als doel het stichten van een zogenaamd ‘transcontinentaal kalifaat’.

Overheid, islam-terrorisme of religieus nationalisme

De oorzaken van vervolging en discriminatie zijn ofwel de overheid, islamitische extremisten of etno-religieuze nationalisten. De (autoritaire) overheid is in 43 landen de oorzaak van de schending van godsdienstvrijheid. Bekendste voorbeelden zijn China en Noord-Korea, maar ook India, Pakistan en Iran passen in die rij. Islamitische extremisten zijn verantwoordelijk voor onderdrukking van gelovigen in 26 landen. In vier landen discrimineren en vervolgen etno-religieuze nationalisten de gelovigen.

Een andere trend, die ook terugkomt in andere rapporten is het misbruik van digitale technologie en bewakings- en gezichtsherkenningstechnologie. Die wordt samen met kunstmatige intelligentie (AI) ingezet om de controle en discriminatie te vergroten. Dit is het duidelijkst in China. De Chinese Communistische Partij legt religieuze groeperingen aan banden met behulp van 626 miljoen bewakingscamera’s en smartphonescanners met AI-ondersteuning. Ook jihadistische groeperingen maken gebruik van digitale technologie voor de radicalisering en rekrutering van volgelingen.

Beschaafde vervolging

De bevordering van etnische en religieuze suprematie in sommige landen met een hindoeïstische en boeddhistische meerderheid in Azië heeft geleid tot verdere onderdrukking van minderheden. Leden van religieuze minderheden zijn vaak de facto tot tweederangsburgers gedegradeerd. India is daarin het meest extreme voorbeeld, maar een soortgelijk beleid wordt onder meer toegepast in Nepal, Sri Lanka en Myanmar.

In het Westen, zo concludeert het rapport, is er een toename van ‘beschaafde vervolging’, een term die paus Franciscus heeft bedacht om aan te geven hoe nieuwe culturele normen en waarden diep ingaan tegen het recht van het individu op gewetensvrijheid, en zo religie ‘naar de beslotenheid van kerken, synagogen of moskeeën’ verbannen.

Covid-19

In het verslag 2021 wordt ook gewezen op de ingrijpende gevolgen van de Covdi-19-pandemie voor het recht op godsdienstvrijheid. Geconfronteerd met de omvang van de noodsituatie hebben de regeringen het nodig geacht buitengewone maatregelen op te leggen, waarbij zij in sommige gevallen onevenredige beperkingen hebben opgelegd aan de eredienst, in vergelijking met andere, seculiere activiteiten.

In sommige landen, zoals Pakistan of India, is humanitaire hulp onthouden aan de religieuze minderheden. Vooral in sociale netwerken werd de pandemie ook gebruikt als voorwendsel om bepaalde religieuze groepen te stigmatiseren omdat zij de pandemie zouden hebben verspreid of veroorzaakt.

Het rapport

Het rapport is opgesteld door in totaal 30 auteurs. Onafhankelijke deskundigen en onderzoeksteams van universiteiten en studiecentra uit verschillende werelddelen hebben de afgelopen twee jaar elk land ter wereld geanalyseerd aan de hand van objectieve criteria en een nauwkeurige methodologie.

Het tweejaarlijkse rapport, dat voor het eerst werd gepubliceerd in 1999, analyseert de mate waarin het fundamentele mensenrecht op vrijheid van godsdienst, dat wordt beschermd door artikel 18 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, wordt gerespecteerd voor alle religies in 196 landen.

Cjina

Godsdienstvervolging neemt toe, ook door corona