Er zijn talloze ‘affaires’ die gewezen president Nicolas Sarkozy achtervolgen sinds het einde van zijn ambtstermijn in 2012. Franse presidenten genieten onschendbaarheid tijdens hun mandaat en kunnen pas nadien desgevallend strafrechtelijk vervolgd worden. Sommige van die affaires waarin de naam van Sarkozy viel, liepen af met een sisser. De bekendste is wellicht de zaak Clearstream die losbarstte in 2004. De bekende onderzoeksrechter Renaud Van Ruymbeke kreeg uit anonieme hoek een lijst met namen toegespeeld van personen die steekpenningen zouden hebben gekregen in het kader van de verkoop medio jaren negentig van oorlogsfregatten aan Taiwan.

Intoxicatie

Op die lijst stonden de namen van ‘Paul de Nagy’ en ‘Stéphane Bocsa’. Een weinig subtiele en transparante verwijzing naar Sarkozy. De volledige naam van Sarko luidt immers Nicolas Paul Stéphane Sarközy de Nagy-Bocsa. Die ‘Nagy’ en ‘Bocsa’ zou(den) volgens het document een geheime rekening gehad hebben bij de Clearstream Bank in Luxemburg. De extreemlinkse website Mediapart vergaloppeerde zich toen bijna, want al snel bleek het hele document fake te zijn. Intoxicatie om toekomstig presidentskandidaat Sarkozy te beschadigen en waarvan men nooit goed geweten heeft uit welke hoek ze kwam.

Andere affaires waarin de naam van Sarkozy opduikt lopen nog. Zoals de affaire Bygmalion, naar de naam van het marketingbureau dat tijdens de campagne voor de presidentsverkiezingen van 2012 een aantal diensten factureerde aan de toenmalige meerderheidspartij UMP (Union pour une majorité présidentielle, vandaag Les Républicains). In werkelijkheid ging het om campagnekosten van Sarkozy die hoopte herkozen te raken, maar uiteindelijk de duimen moest leggen voor François Hollande. Het proces over die ongeoorloofde verkiezingsuitgaven zou dit jaar al kunnen plaatsvinden. Dit na een vonnis van het Hof van Cassatie eind 2019 dat de doorverwijzing van Sarkozy gegrond acht.

Smoking gun?

Ook het onderzoek naar de geheime financiering van Sarkozy’s campagne in 2007 door de Libische dictator Muammar Khadafi is nog niet afgerond. Na de dood van zijn vader beweerde de oudste zoon van Khadafi, Saïf al-Islam Khadafi, dat Tripoli via de Libanees-Franse zakenman Ziad Takieddine in 2007 grote sommen geld naar Sarkozy doorgesluisd had om hem te helpen bij zijn verkiezing. Ook hier was het andermaal Mediapart dat de kat — zonder tastbare bewijzen evenwel — de bel aanbond.

Ik ga ze niet allemaal opsommen, de affaires van financiële malversaties waarin de naam van Sarko opduikt. Behalve dan nog de zaak Bismuth, die vandaag actueel is, nu het weekblad Le Point met onthullingen is gekomen dat ambitieuze onderzoeksrechters op ongeoorloofde manier de telefoons van een aantal vooraanstaande advocaten hebben afgeluisterd, met de manifeste bedoeling een smoking gun tegen de oud-president te vinden.

Corruptie en machtsmisbruik

Kort samengevat komt het hier op neer. In 2014 communiceren Nicolas Sarkozy en zijn advocaat Thierry Herzog via een telefoonlijn op naam van ene ‘Paul Bismuth’ over de zaak Liliane Bettencourt. De drie jaar geleden op hoge leeftijd overleden Liliane Bettencourt van het L’Oréal-imperium was lange tijd de rijkste vrouw ter wereld. Zij en haar echtgenoot André Bettencourt waren hevige sympathisanten van de UMP. Ze hielp presidentskandidaat Sarkozy in 2007 financieel. Onderzoeksrechters verdachten Sarkozy er echter lange tijd van misbruik te hebben gemaakt van de hoge leeftijd van de L’Oréal-erfgename.

Abus de faiblesse, heet dat in juridische vaktermen. Onderzoeksrechter Tournaire stelde Sarkozy in verdenking, maar de zaak werd geklasseerd bij gebrek aan bewijs. Wel is zo dat toen de zaak nog hangende was, Thierry Herzog en zijn cliënt cruciale informatie over de lopende procedure kregen van Gilbert Azibert, raadsheer bij het Hof van Cassatie die toen een hoge juridische functie in Monaco ambieerde. Een functie die hij uiteindelijk nooit zal krijgen.

Op 25 februari 2014 bracht Nicolas Sarkozy een bezoek aan Monaco en zegt hij tegen zijn advocaat aan de telefoon — de lijn ‘Bismuth’ — dat hij zijn invloed zal aanwenden om die hoge post voor Azibert in het prinsdom te versieren. Dat stinkt naar corruptie. Eén dag later echter verandert hij het geweer van schouder. Het klinkt dan plots dat hij helemaal niet tussenbeide gekomen is ten gunste van Azibert. De politicus is te weten gekomen dat de onderzoeksrechter wist van het bestaan van de ‘lijn Bismuth’ en deze liet afluisteren. Op 1 juli 2014 stelt hij Sarkozy in verdenking wegens corruptie en machtsmisbruik (‘trafic d’influence’). Zijn advocaat en Azibert ondergaan hetzelfde lot. Maar vorig jaar klasseerde justitie de zaak dus.

‘Gouvernement des juges’

Maar vandaag is er iets helemaal anders aan het licht gekomen. Want toen Sarkozy van de ene op de andere dag aan de telefoon een ander geluid liet horen over het helpen van cassatiemagistraat Azibert in Monaco, verdachten de onderzoeksrechters hem er natuurlijk van een tip te hebben gekregen over het feit dat zijn gsm op naam van Paul Bismuth afgeluisterd werd. Het gaat om onderzoeksrechters van het Parquet National Financier (PNF). Dat zag het licht in de nasleep van de affaire Cahuzac, minister van Begroting onder François Hollande. Cahuzac was de monsieur anticorruption van Hollande. Hij bleek evenwel zelf eigenaar te zijn van een rekening met zwart geld in Zwitserland. Het kostte hem zijn baan als minister en een veroordeling tot twee jaar effectief.

Het Parquet National Financier moet sindsdien financiële misdrijven door politici vervolgen en kreeg daartoe heel wat middelen. Het is ook dit parket dat gewezen eerste minister François Fillon voor de rechter bracht. Het heeft de naam bevolkt te zijn met magistraten die uit de stal van het uiterst linkse Syndicat de la Magistrature komen. Dat zou maar wat graag een ‘gouvernement des juges’ over Frankrijk zien heersen. En het neemt het daarbij niet al te nauw met sommige rechtsprincipes, blijkt vandaag. Het weekblad Le Point heeft overschot van gelijk deze zaak aan te kaarten en van een schandaal te gewagen.

Montesquieu

Want wat hebben de onderzoeksrechters van het PNF zich gepermitteerd? Om de mol te vinden die Sarkozy en Herzog heeft ingelicht over het feit dat hun telefoon afgetapt werd, hebben ze de grote middelen ingezet. Zo hebben ze heel wat gerenommeerde advocaten bespioneerd via de facturen van hun telefoonrekeningen. Onder hen ook de nieuwe minister van Justitie Eric Dupond-Moretti, die not amused is. Ook geolocalisatie kwam eraan te pas. En dat om uiteindelijk met lege handen achter te blijven.

Maar dat laatste doet zelfs niet ter zake. Men hoeft helemaal geen vriend van Sarkozy te zijn — en laat duidelijk zijn: ondergetekende heeft altijd gehuiverd van de patserige bling-bling van het personage — om te erkennen dat ook ex-presidenten dezelfde rechten moeten genieten als gewone stervelingen. De hoofdredacteur van Le Point, Etienne Gernelle, stelt terecht de vraag of het ondertussen beruchte Parquet national financier niet beter ontbonden wordt, nu het zo manifest de rechten van de verdediging heeft geschonden. Want hoe kan je het bespieden van advocaten anders omschrijven?

Gernelle brengt daarbij de woorden in herinnering van de vader van de Franse rechtsstaat Montesquieu: ‘Het is een eeuwenoude ervaring dat mensen die macht hebben daar vroeg of laat misbruik van maken.’

Clearstream

Nieuw afluisterschandaal in Frankrijk