Dat de Raad van Europa af en toe behoorlijk wereldvreemd uit de hoek kan komen, is al lang geen verrassing meer. Maar Dunja Mijatović, commissaris voor de mensenrechten van die Raad van Europa, bakt het de laatste tijd wel erg bruin. Tijdens een vijfdaags bezoek aan Italië werd het land te kijk gezet als een notoire mensenrechtenschender. Deze week kregen de EU en Frankrijk de volle laag.

Dunja wie? Dunja Mijatović dus, een Bosnische politica die begin 2018 binnen de Raad van Europa – die ook in Straatsburg gevestigd is maar niets te maken heeft met de EU – verkozen werd tot tot mensenrechtencommissaris. In die functie stelt ze jaarlijks ook een verslag op voor het Comité van Ministers. Dit bestaat uit de 46 ministers van Buitenlandse Zaken van alle lidstaten van de Raad van Europa. Het houdt de vinger nauw aan de pols door welgeteld eenmaal per jaar te vergaderen.

Mevrouw Mijatović is een vrouw met een mening – en dat mag ook wel in die functie – maar haar verontwaardiging lijkt de laatste tijd wel heel erg selectief. Nadat ze eerst Italië had gekapitteld, schoot ze begin deze week ook met scherp op het Europese buitenlands beleid. Ze zette het EU-migratiebeleid weg als ‘racistisch’ en gaf Frankrijk nog een stevige veeg uit de pan omwille van ‘de moord door de politie in Nanterre op Nahel Merzouk, een jonge Fransman van kleur’. Dit in het besef dat het gerechtelijk onderzoek, dat klaarheid moet brengen over de omstandigheden van die tragische schietpartij, nog volop loopt. Faut le faire, zouden ze in Parijs zeggen.

Migratiebeleid

Eind juni vereerde Mijatović eerst de Italiaanse laars en vervolgens ook het eiland Lampedusa met een vijfdaags bezoek. Daarbij maakte ze brandhout van het strengere migratiebeleid van de huidige Italiaanse regering. Een coalitie die nochtans democratisch aan de macht is gekomen, en die een migratiebeleid voert dat dus een verlengstuk zou moeten zijn van de wil van een meerderheid van de Italiaanse bevolking.

‘Italië moet ophouden het leven en de veiligheid van vluchtelingen, asielzoekers en migranten in gevaar te brengen door hun onderschepping en terugkeer naar Libië te vergemakkelijken. Daar worden ze geconfronteerd worden met wijdverspreide en ernstige schendingen van de mensenrechten’, klonk het. Volgens de mensenrechtencommissaris van de Raad van Europa – niet toevallig ook de favoriete speeltuin van nogal wat stevig gesubsidieerde ngo’s – is het de verantwoordelijkheid van Italië en van ons allemaal om een einde te maken aan de aanhoudende menselijke tragedie in de Middellandse Zee.

Geweld tegen vrouwen

Alsof dat alles nog niet volstond, herinnerde ze er de regering-Meloni ook nog eens aan dat er ‘dringend een einde moet worden gemaakt aan de tolerantie ten aanzien van geweld tegen vrouwen en meisjes, die vaak nog in de Italiaanse samenleving heerst’. Hoe ontzettend groot dat probleem in Italië dan wel niet is, en waarop ze zich precies baseerde om uitgerekend Italië in deze met de vinger te wijzen, daar hebben we tot vandaag het raden naar.

Tijdens haar bezoek aan Lampedusa bakte Mijatović het nog iets bruiner en nam ze in één adem ook het in haar ogen bijzonder repressieve migratiebeleid in de gehele EU op de korrel. ‘Berichten over schendingen van de mensenrechten van vluchtelingen, asielzoekers en migranten komen nu zo vaak voor dat ze nauwelijks nog in het publieke bewustzijn doordringen’, zo klonk het. Nu zal niemand ontkennen dat het aan de Europese buitengrenzen af en toe stevig misloopt, maar het lijkt haar blijkbaar te ontgaan dat de EU op vlak van mensenrechten zowat het paradijs op aarde is in vergelijking met het gros van de Afrikaanse of Aziatische landen. Dat vluchtelingen net massaal naar de EU willen komen omdat hun rechten en persoonlijke veiligheid hier net iets beter gegarandeerd worden, is in haar ogen blijkbaar ook maar een detail.

Kompas van de EU

In een opiniestuk dat begin deze week verscheen, was het opnieuw raak. Ditmaal richtte ze haar pijlen op ‘de snelle en gevaarlijke achteruitgang van het ooit zo indrukwekkende morele kompas van de EU’. Daartoe verwees ze onder meer naar de ‘minachting van de EU voor de mensenrechten van miljoenen zwarte en bruine Europeanen’.

‘Het beleid van Fort Europa, waaronder illegale pushbacks en ook het naar verluidt opzettelijk laten zinken van een vluchtelingenschip door kustwachten, is een aanfluiting van de pretentie van de EU om een unie van waarden te zijn’, klonk het nog. Volgens Mijatović zijn aanhoudend racisme en discriminatie – inclusief politiegeweld – tegen Europeanen met een kleurtje té wijdverspreid en komen ze té vaak voor om genegeerd te worden. Waarna de link met de recente rellen in Frankrijk én het schrikbeeld rond de forse groei van radicaal rechts in Europa bij de volgende verkiezingen uiteraard snel gelegd was.

Jaarbudget 479 miljoen euro

Nog even dit: in het activiteitenverslag 2022 van de Raad van Europa lezen we dat mevrouw Mijatović over 27 permanente medewerkers beschikt, en daarnaast ook nog eens een beroep kan doen op tien tijdelijke medewerkers. Hoeveel ze zelf jaarlijks verdient, konden we niet meteen achterhalen, maar het jaarbudget van haar dienst bedroeg vorig jaar 3,85 miljoen euro. Met dat budget financierde ze onder meer elf werkbezoeken aan Europese landen, gaande van Kosovo en Georgië over Spanje tot Moldavië. Waarbij een mens zich dan spontaan afvraagt: hoe zou het nog zijn met de homorechten in pakweg Georgië? Of met de vrouwenrechten in Moldavië? Het totale budget van de Raad van Europa voor dit jaar klokt dan weer af op welgeteld 479 miljoen euro. Mocht het u interesseren: 138 miljoen daarvan gaat naar de verdediging van de mensenrechten in Europa.

Comité van Ministers

Raad van Europa zet Italië én EU te kijk