Over één ding zijn bijna alle Russen het met president Poetin eens: vooral een uitzonderlijke krachtinspanning van de Sovjetunie versloeg het nazisme 75 jaar geleden en de Russen moeten deze gebeurtenis blijvend en passend herdenken. De overwinningsparades werden aanvankelijk uitgesteld omwille van de corona-epidemie, maar gaan nu in Moskou en talrijke Russische steden door op 24 juni. De 75.000 overlevenden zullen extra in de bloemen worden gezet.

Ondertussen is op 14 juni even buiten Moskou in het Patriottenpark een grote splinternieuwe orthodoxe kathedraal van het Russische leger in aanwezigheid van de top van de strijdkrachten ingewijd. Oorspronkelijk waren mozaïeken op de muren aangebracht met portretten van Stalin en Poetin maar ook van zijn vertrouweling, de minister van landsverdediging Sojgoe. Na wat kritiek heeft Poetin die laten verwijderen en opbergen in het museum van de kathedraal. Tot na zijn dood?

Poetin als historicus

Poetin ontpopt zich dezer dagen als een volleerd historicus. In een lang artikel in het Amerikaans tijdschrift National Interest wil hij vooral aantonen dat de Sovjetunie veruit de grootste bijdrage heeft geleverd tot het verslaan van het nazimonster. Hij heeft gelijk, maar wij in West-Europa die door Britten en Amerikanen in september 1944 bevrijd werden, voelen dat niet zo aan, laat staan de Amerikanen die niet beroemd zijn omwille van hun historische kennis.

Toen ik dat inzicht in mijn eerste boek over de geschiedenis van de koude oorlog in 1987 verdedigde, werd ik verdacht van crypto-communisme. Thans zullen de meeste historici het daarmee wel eens zijn, maar blijkbaar niet alle staats- en regeringshoofden die Poetin ontmoet. Daarom voert hij in een lang artikel een aantal bewijzen aan waar ik hier even op inga. De Duitsers wendden 75% van al hun oorlogsmiddelen aan tegen de Sovjets . Vier op de vijf tanks en drie op vier vliegtuigen vochten tegen de Sovjetunie die 27 miljoen dodelijke slachtoffers telde. Dit was 1/7 van de totale bevolking tegen 1/127 in het Verenigd Koninkrijk en 1/320 In de Verenigde Staten. Poetin erkent wel dat Churchill en Roosevelt trouw met de Sovjets meevochten en aanzienlijke militaire hulp stuurden.

De historici van het Europees parlement

Op 19 september 2019 keurde het Europees parlement een merkwaardige resolutie goed over de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog: ‘Europese herinnering voor de toekomst van Europa’.

Volgens Poetin is dat geen objectieve maar een anti-Russische tekst. En hij heeft gedeeltelijk gelijk. De tekst suggereert dat zowel Duitsland als de Sovjetunie de oorzaak waren van de oorlog. Je zou denken dat het parlement Duitsland wil sparen door een perfide medeschuldige op te voeren. Terwijl het in de jaren dertig al algemeen bekend was dat Hitlers voornaamste oorlogsdoel de verovering van Oekraïne en de oliegebieden van de Kaukasus was. Zo kon hij autarkisch worden maar was een oorlog met de Sovjetunie onvermijdelijk .

Centraal in de redenering van het parlement staat het Ribbentrop–Molotovpact van 23 augustus 1939 waarin Hitler en Stalin beloofden elkaar niet aan te vallen. Daarin zat ook een geheime clausule waarin ze de invloedssferen in Oost-Europa onder elkaar verdeelden. Niet in geheel Europa zoals de resolutie beweert. Zo verdeelden ze op papier het toenmalige Polen onder elkaar en de Russen mochten over de Baltische staten en Finland beschikken.

Jalta en Potsdam

De Sovjets wilden deze gebieden terug omdat ze die door de Russische nederlaag in de Eerste Wereldoorlog waren verloren (overeenkomst van Brest-Litovsk 1918). Met uitzondering van Finland bevestigden Churchill en Roosevelt dit trouwens grotendeels op het einde van WOII in de conferenties van Jalta en Potsdam (1944-1945) en behoorden de Baltische republieken bij de Sovjetunie tot in 2001.

Eerder dan zijn pact met Hitler had Stalin, die een Duitse aanval vreesde, een poging ondernomen om een alliantie met Frankrijk en Groot -Brittannië tegen Hitler af te sluiten. Maar het was overduidelijk dat deze niet met de communisten wilden onderhandelen. Zo stuurden ze onderhandelaars in augustus 1939, zonder volmachten, in een trage pakketboot naar Leningrad waarna deze zich met de trein naar Moskou moesten spoeden.

Bij een te verwachten Duitse aanval op Polen, liet kolonel Beck, de Poolse minister van Buitenlandse Zaken, weten dat het Rode Leger het Poolse grondgebied niet mocht betreden, ook niet om er de Duitsers te bestrijden. Stalin wist trouwens ook dat bij een Duitse aanval op Polen, Frankrijk en Groot Brittannië Hitler wel de oorlog zouden verklaren maar niet zouden vechten. Stalin zou dan alleen de Duitse legers moeten opvangen, maar mocht Polen niet binnen. Het enige wat er dan nog opzat was een overeenkomst met Hitler af te sluiten.

München

Men kan ‘het begin’ van WOII op diverse momenten prikken. Ook zonder dit pact zou Hitler op 1 september 1939 Polen zijn binnengevallen. Het is dan ook niet helemaal eerlijk de Sovjets ervan te beschuldigen de oorlog te hebben uitgelokt. Stalin vreesde een Duitse aanval en wou die zo lang mogelijk uitstellen omdat het Rode Leger er niet klaar voor was. Dit was trouwens zijn schuld omdat hij in een bui van paranoia 30.000 hogere officieren ofwel had vermoord of naar Siberië had gestuurd.

Trouwens over de beruchte overeenkomst van München van 28 september 1938 spreekt de ‘Europese herinnering’ niet. Daar kwamen Hitler, Mussolini en Daladier (namens Frankrijk), samen met Chamberlain (namens Groot Brittannië) overeen dat Duitsland het Duitssprekende Sudetenland van Tsjecho-Slovakije mocht inlijven. Hitler aarzelde niet lang en nam geheel Tsjechië, terwijl Slovakije gereduceerd werd tot een vazalstaat. Volgens sommigen is dat het begin van WOII.

De nieuwe Koude Oorlog

Ik begrijp dat in een periode van een kunstmatig hernieuwde Koude Oorlog het Europees parlement een anti-Russische verklaring wil afleggen en dit ten koste van de historische waarheid. Maar ook ‘historicus’ Poetin weet van wanten. Hij stelt dat de Baltische staten op een rechtmatige wijze in bezit van de Sovjetunie kwamen. Juridisch kan het wel kloppen maar de werkelijkheid was anders. Om ze te ‘beschermen’ tegen een Duitse aanval liepen honderdduizenden soldaten van het Rode Leger ze onder de voet. De NKVD deporteerde massaal alle mogelijke vijanden van een Sovjetregime. Van 17 tot 21 juni 1940 vonden ‘onvrije’ verkiezingen plaats waarna afgevaardigden van de parlementen naar Moskou gingen en er smeekten als drie aparte staten in de Sovjet-Unie opgenomen te worden. Stalin was zo vriendelijk ze toe te laten.

Poetin rept ook met geen woord over de aanval van het Rode Leger op 30 november 1939 op Finland. Het viel met een overmacht van 1.200.000 soldaten het land binnen. De Finnen vochten heldhaftig, maar de overmacht was te groot. Ze verloren 25.000 man, de Russen 200.000. Ze behielden hun onafhankelijkheid, maar moesten strategische gebieden aan de Sovjetunie afstaan.

Westerse superioriteit?

Maar wat Poetin vooral woedend maakt is de stelling in de ‘Europese herinnering’ dat, na de overwinning op Duitsland, Europa verdeeld geraakte in het vrije westelijk gedeelte en het onvrije, door de Sovjets gedomineerde oostelijk gedeelte. Volgens hem hebben de sovjetlegers ten koste van honderdduizenden slachtoffers in 1944-1945 deze gebieden op de nazi’s bevrijd. Over de communistische regimes die er op volgden zegt hij niets. Die stonden natuurlijk onder invloed van de Russen en als Russisch patriot voelt hij daarin de Westerse vijandigheid. Het Westen bewijst eens te meer zijn superioriteit. Zeker wanneer hij verneemt dat monumenten ter ere van de gesneuvelde soldaten van het Rode Leger in het kader van de algemene Westerse beeldenstorm worden beschadigd of verwijderd.

En vergeten we vooral niet: op 22 juni 1941 viel Hitler met 3.200.000 man pardoes de Sovjetunie binnen. Stalin kon het nauwelijks geloven: hij en zijn leger waren ondanks talrijke waarschuwingen totaal onvoorbereid. In de eerste 20 dagen verloor hij 750.000 soldaten, 10.000 tanks en 4.000 vliegtuigen. Ook een ervaren en vereerde generalissimus kan een moment van onoplettendheid hebben!

Voor de historische feiten steun ik op Yvan Vanden Berghe, De Koude Oorlog. Een nieuwe geschiedenis (1917-1991), ACCO 2008 en herdrukken, 526pp.

conferentie van Munchen

Leve de 75 jaar oude Sovjetoverwinning op het nazisme!