Op bijna elk elektrisch apparaat betaalt een consument of een bedrijf een recyclagebijdrage. Door Europese regelgeving moet iedereen sinds 2001 betalen voor de aanvaardingsplicht om oude apparaten terug te nemen om ze te recycleren. Die bijdrage heet de ‘Recupel-bijdrage’.

Hoewel de vzw Recupel jaar na jaar net niet break-even draait, zitten de sectorale vzw’s binnen het systeem op een berg geld. Geld dat veel weg heeft van geprivatiseerde belasting of accijns, want Recupel is geen overheidsinitiatief, maar een privévereniging.

Recupel

Recupel is een vzw die werd opgericht door de producenten en invoerders van elektrische en elektronische apparaten. Bij aankoop van een nieuw apparaat betaalt een consument of een bedrijf de ‘Recupel-bijdrage’ of ‘recyclagebijdrage’. De gewestelijke regeringen bevoegd voor leefmilieu en afvalophaling controleren en organiseren de dialoog, maar de industrie houdt het initiatief. Daarom is de bijdrage wettelijk verplicht, maar geen belasting. Het is als het ware een privébelasting of geprivatiseerde accijns voor een algemeen belang (namelijk de afvalstroom reduceren en recycleren; nvdr).

Overheid

Wat is de rol van de overheid? De Openbare Vlaamse afvalstoffenmaatschappij (OVAM) bijvoorbeeld, beslist of een apparaat onder de recyclageplicht in Vlaanderen valt. OVAM geeft ook subsidies aan Recupel in naam van de Vlaamse overheid: 130.000 euro per jaar volgens het subsidieregister. Recupel organiseert zelf de inzameling en de verwerking van ‘Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparaten’ (AEEA). De vzw werkt nauw samen met de handelaars, de gemeenten, de intercommunales en de hergebruikscentra. De recyclageparken van de intercommunales bijvoorbeeld. Recupel betaalt dus gemeenten en kringwinkels voor ‘sociale tewerkstelling’.

Verplichte bijdragen

De vzw geeft ook de opdrachten aan gespecialiseerde bedrijven voor het transport en de ecologische verwerking van de afgedankte apparaten. De financiering van al deze activiteiten wordt gewaarborgd door de Recupel-bijdrage die de consument betaalt bij aankoop van een nieuw toestel. Een deel inkomsten komt uit de opbrengst van de afvalstromen. Die hoogte van Recupel-bijdrage wordt regelmatig aangepast en is daarna verplicht.

Met die verplichte bijdragen is iets raars aan de hand. Recupel vzw vormt een btw-eenheid met enkele andere vzw’s. De drie belangrijkste zijn Recupel ICT vzw met 8 miljoen euro in kas aan liquide middelen en geldbeleggingen, Recupel audio-video vzw met 18 miljoen euro in kas en Recupel SDA vzw met 12 miljoen euro in kas. Volgens de balans van Recupel vzw maakt de vereniging jaar na jaar verlies, ondanks een omzet van 42 miljoen euro. Dat is belangrijk want de Recupel-bijdrage is bedoeld om kostendekkend te zijn. Dus het bedrag per type van apparaat wordt aangepast als de recyclage niet meer kostendekkend is.

Milieuheffingen

Bovenop de Recupel-bijdrage bestaan nog milieuheffingen, bepaald door OVAM. Daarnaast bestaan er retributies, zoals bijvoorbeeld voor asbest. Dat is de bevoegdheid van de Vlaamse minister voor Leefmilieu, in dit geval Zuhal Demir (N-VA). De apparatenlijst veranderde in 2021 van tien categorieën met Recupel-bijdrage naar zes categorieën. Ook de bedragen veranderden in 2022. Een boiler van meer dan vijftig centimeter ging van 25 cent naar 10 euro bijdrage. Bij een wasmachine of koelkast steeg de bijdrage van 1 naar 10 euro. Een stofzuiger werd dan weer goedkoper (van 1 euro naar 60 cent; nvdr). Bij een computermonitor steeg de Recupel-bijdrage van een 0,5 naar 1,7 euro.

De vraag is echter waarom sectorale vzw’s binnen het Recupel-systeem voor 38 miljoen euro liquide middelen en geldbeleggingen moeten hebben op het einde van boekjaar 2021. Hoe gaat Recupel die spaarpotten aanwenden? Waarom vertienvoudigden in 2022 de bijdragen voor vooral witgoed (wasmachines, boilers, koelkasten, diepvriezen, enzovoort) als deze betrokken sectorale Recupel-vzw’s op zoveel cash zitten? Het blijft wachten op de balans en resultatenrekening voor het boekjaar 2022 om te zien hoe die hogere Recupel-bijdragen de spaarpotten van de sectorale vzw’s beïnvloeden.

consumenten

Recupel zit op berg geld voor recyclage elektrische apparaten

Kwantiteit versus kwaliteit: de achilleshiel van het egalitarisme