De mogelijkheid om zwarte vermogens bij de fiscus wit te wassen vervalt op 1 januari. De vierde ‘Eenmalige Bevrijdende aangifte’ (EBAquater), die in 2016 begon, loopt dan immers af. Burgers en bedrijven kunnen dus niet meer aankloppen bij het Contactpunt Regularisaties van de fiscus.

Je zou kunnen verwachten dat deze deadline tot een versnelde regularisatieronde zou leiden. ‘Er was de voorbije maanden nochtans geen rush op het Contactpunt’, signaleert Dave van Moppes, vennoot van Tuerlinckx Tax Lawyers. ‘Bij het afsluiten van de vorige EBA in 2013 was dat wel het geval. Het was toen voor velen de aangifte van de laatste kans. De al bij al beperkte vraag naar recente regularisaties is natuurlijk ook een gevolg van eerdere meldingen door de berouwvolle belastingplichtigen.’

Beter melden

Overheden zijn veel beter geïnformeerd over de tegoeden van de belastingplichtige in binnen- en buitenland. Financiële instellingen van lidstaten van de OESO zijn sinds 2017 verplicht om de inlichtingen over hun buitenlandse cliënten met hun overheden uit te wisselen volgens de Common Reporting Standard (CRS). Belgische banken moeten vanaf 2022 informatie over de tegoeden van hun klanten overmaken aan het Centraal Aanspreekpunt voor Rekeningen en Financiële Contracten. De fiscus heeft toegang tot die informatie.

‘Belastingplichtigen begrijpen dat ze hun zwarte vermogens beter zelf aanmelden’, getuigt Gerd G. Goyvaerts, partner bij het in fiscaliteit gespecialiseerde advocatenkantoor Tiberghien. ‘Naarmate het besef dat het bankgeheim voorbij is doorsijpelde, klopten ze aan bij het Contactpunt.’

Steeds hogere boetes

Belastingontduikers hadden tijdens de laatste regularisatieronde ook alle redenen om dat zo vroeg mogelijk te doen. De boete voor het aangeven van zwarte inkomsten bedroeg na het betalen van de normale belasting in 2016 20 procent van het ontdoken bedrag. Dat liep op tot 25 procent dit jaar.

Voor fiscaal verjaarde kapitalen steeg het tarief geleidelijk van 36 naar 40 procent. Hierop moest geen normale belasting worden betaald. Ter herinnering: bij de eerste EBA in 2013 bedroeg het tarief 6 procent als men het bedrag herinvesteerde in de Belgische economie.

Extra geld voor staatskas

De huidige fiscale regularisatie deed op acht jaar 440 miljoen naar de staatskas vloeien, de helft minder dan verwacht. De eerste EBA (2013) bracht 490 miljoen op, terwijl EBAbis (2006-juli 2013) de overheid 1,5 miljard opleverde. EBAter bracht in 2013 op minder dan een half jaar 915 miljoen euro op.

Van Moppes kijkt met een gemengd gevoel terug naar de voorbije fiscale regularisatie. ‘EBAquater was noodzakelijk, maar onvoldoende doordacht en te weinig flexibel’, luidt zijn evaluatie. Zo vond hij de regeling rond de al verjaarde kapitalen te streng. Als een belastingplichtige al belastingen had betaald op bepaalde inkomsten, moest hij dat met een schriftelijk bewijs aantonen, zelfs als dat in een heel ver verleden was gebeurd. Goyvaerts: ‘Dit kwam neer op de omkering van de bewijslast, wat heel dikwijls materieel niet meer mogelijk was.’

Onderhandelen zonder kader

Hoe moet het nu verder na 1 januari 2024? ‘Dat is de vraag van 1 miljoen’, antwoordt Goyvaerts. ‘Er zijn onvermijdelijk nog mensen die vermogens willen regulariseren waarover fiscale onduidelijkheid bestaat. Niemand weet wat de toekomst brengt. Alle fiscale advocaten zullen via de fiscus of het parket naar oplossingen zoeken. In de eerste fase blijven dit dan anonieme dossiers. In januari 2024 zal zo’n onderhandeling misschien niet lukken. Maar, wie weet, kan het al wel in maart.’

Fiscalisten maakten in 2014-2015 al een periode mee zonder duidelijk regularisatiekader. Zwarte vermogensbezitters lieten hun advocaten toen onderhandelen met de Bijzondere Belastinginspectie, die na betaling van de verschuldigde belastingen een boete oplegde. Die kon variëren van 10 tot 50 procent, naargelang de bevoegde administratie.

‘Het wilde westen’, zo bestempelt Goyvaerts die tijd. ‘Wie goed kon onderhandelen, haalde het beste resultaat’, herinnert van Moppes. ‘Uiteraard is een duidelijke fiscale regularisatieformule aangewezen boven zo’n arbitrair systeem.’ De BBI probeerde een federaal standaardtarief uit te werken, maar dat werd in 2016 door de Raad van State afgeschoten.

Zwarte erfenis

Wat als een onschuldig iemand in 2024 onverwacht een doos met een miljoen euro cash of juwelen aantreft in de woonst van zijn overleden ouder? Dat bedrag of de waarde van de goederen zullen in elk geval moeten worden aangegeven voor de erfbelasting. Eventueel kan het parket onderzoeken of de erfgenaam zich schuldig maakt aan witwassen. Het kan onderzoeken in welke mate de erfgenaam wist of had moeten weten dat het geërfde vermogen verworven was door fiscale fraude.

Dit wil niet zeggen dat men de geërfde sommen of de opbrengst van de verkoop na de gerechtelijke toetsing zomaar op de bankrekening kan plaatsen. Banken zijn immers veel strenger geworden om witwasmisdrijven te vermijden. Van Moppes: ‘De bank wil een bewijs van de legale oorsprong van de geldsommen, zelfs als men kan aantonen dat na een onderzoek geen strafbare feiten werden vastgesteld. Is men niet in staat om de oorsprong precies te verantwoorden, zal een bank niet zelden de tegoeden zal weigeren.’

Onderzoek geseponeerd

Van Moppes verwijst naar een dossier van twee zusters na het overlijden van hun vader, een diamantair, waar ze amper contact mee hadden. Een Zwitserse bank meldt hen een aanzienlijk bedrag op zijn rekening, dat ze correct aangeven bij de fiscus. Het openbaar ministerie bevestigt na een witwasonderzoek van 18 maanden schriftelijk dat het dossier geseponeerd wordt.

‘Geen enkele Belgische bank wil het bedrag opnemen’, getuigt van Moppes. ‘De Zwitserse rekening slinkt langzaam door het gebruik van een kredietkaart. De bank meldt mijn cliënten dat zij de rekening wil afsluiten omdat het bedrag te laag wordt binnen haar commerciële normen. Het saldo kan echter niet worden overgemaakt naar België. Er is dringend nood aan een wettelijke oplossing om dit soort bizarre problemen op te lossen.’

Contactpunt Regularisaties

Kan je na 1 januari nog zwart geld legaliseren?