Liefhebbers van politieke commedia dell’arte komen deze dagen volop aan hun trekken. Dat allemaal dankzij een hervormde kieswet die uit de koker van Bart Somers (Open Vld) komt, toen minister van Binnenlands Bestuur maar nu weer burgemeester van Mechelen.

Zo heb je:

Een soap in Ninove (topman van verboden partij wordt met absolute meerderheid toch burgemeester en benoemt meteen zijn stiefdochter tot schepen);
Vaudeville in Middelkerke (burgemeester moet tegen zijn zin samenwerken met de man die hij haat, om zijn casino te redden);
Vlaamsch volkstoneel in Ranst (hét pariadorp van Vlaanderen, ‘afgesneden van de hogere overheid’);
Een maffiafilm in Izegem (gesmede coalitie moet zich ontbinden wegens bedreigingen, voordrachtsakte bevindt zich ‘ergens’) en;
Jeu de massacre in Gent (bestuursakkoord ontploft onder druk van de straat en na een ‘ledenvergadering’).

Tijd om een paar vaststellingen te doen over de stand van de democratie in Vlaanderen. Niet dat de stembusgang zelf onkoosjer verliep, op wat geronselde volmachten na. De nasleep en de afwikkeling doen daarentegen eerder denken aan Georgië, Congo en andere bananenrepublieken. Vooraan staat het grootste pijnpunt dat onze democratie blijft ontsieren en dat voor veel ruis zorgt: het cordon rond Vlaams Belang.

Tenenkrullend

Het uitsluitingsakkoord tegen Vlaams Belang ontstond eind de jaren ’90 na de ‘Zwarte Zondag’. Er is sindsdien heel wat water door de Schelde gevloeid. Het indertijd door de openbare omroep ingestelde cordon médiatique is intussen van zijn scherpste kantjes ontdaan.

Momenteel stemt zo’n 25 procent van de Vlamingen voor de partij die migratie en islamisering op de agenda zette, een realiteit waar de rest van het politieke spectrum nog altijd geen weg mee weet.

Dat een ex-burgemeester open en bloot verkondigt dat dossiers van gemeenten met Vlaams Belang-schepenen ‘onderaan de stapel’ zullen belanden, is hetzelfde als erkennen dat wij met een corruptieprobleem zitten

Dus vindt men er niets beters op dan de partij — en eigenlijk haar kiezers — als paria te behandelen. Een praktijk die ver onder de drempel ligt van wat een deftige democratie zich kan permitteren. De berichten die ons uit Ranst, Izegem en Middelkerke bereikten rond intimidatiepraktijken om die ene partij uit het bestuur te houden — ook vanuit de hogere echelons — zijn tenenkrullend en maken ons internationaal belachelijk.

Socialisten die vanuit het ‘middenveld’ nieuwe schepenen afdreigen, weten niet hoe dicht ze bij Poetinachtige regimes aanleunen. Dat een ex-burgemeester open en bloot verkondigt dat dossiers van gemeenten met Vlaams Belang-schepenen ‘onderaan de stapel’ zullen belanden, is hetzelfde als erkennen dat wij met een corruptieprobleem zitten.

Het staat elke partij vrij om al dan niet scheep te gaan met een andere. Een formeel-permanent uitsluitingsakkoord onder àlle partijen is al op het randje, en vervalst de politieke realiteit. Maar persoonlijke chantage of dreigen de overheidskraan voor de betrokken gemeentes dicht te draaien, dat staat wel heel ver van de inclusiviteit en de ‘Grote Verbinding’ die overal — vooral aan de linkerzijde — wordt gepredikt.

Machtspolitiek

De leidende politicus in Vlaanderen, Bart De Wever (N-VA), wordt in alle media geprezen voor zijn strategisch vernuft. Strategie is de kunst om middelen te beheren die naar een doel leiden. Maar een pure machtspartij dreigt de middelen met het doel te verwisselen en macht om de macht na te streven. De grondmissie waarvoor N-VA ooit werd opgericht, ligt ergens te beschimmelen op een zolder.

Bart Maddens zegt iets gelijkaardigs in een recent Doorbraak-interview: men mag De Wever dan wel een ‘groot strateeg’ noemen, maar wat heeft Vlaanderen als geheel daaraan? Is politiek een schaakspel waar we alleen maar naar kunnen kijken, en waar ook de media volop voor applaudisseren?

In Vlaanderen domineert het gijzelingscontract. Laten we zeggen dat de particratie het helemaal heeft overgenomen en naar een duopolie neigt van twee partners die elkaar terecht wantrouwen

De realiteit is nu dat Bart De Wever en Conner Rousseau een deal lijken te hebben gemaakt om Vlaanderen onder elkaar te verdelen. Dan zal er een Vlaanderen met een centrumrechtse en een centrumlinkse helft komen. Daartoe moet de rest van het centrum leeggegeten worden — CD&V is dan nog het enige ‘probleem’ — en de uitersten — Vlaams Belang, PVDA en Groen — uitgesloten of gemarginaliseerd. Slim gerekend door Bart is ook dat zijn socialistische partner kleiner is — en na het Gentse debacle nog pluimen heeft verloren — waardoor N-VA de sterkere broer kan spelen.

In dit strategisch huwelijk zonder liefde houden ze elkaar wederzijds in de tang: N-VA mag onder geen beding in zee gaan met Vlaams Belang, Vooruit niet met PVDA en zo min mogelijk met Groen. In Vlaanderen domineert het gijzelingscontract. Laten we zeggen dat de particratie het helemaal heeft overgenomen en naar een duopolie neigt van twee partners die elkaar terecht wantrouwen. En dan zijn er nog de…

Zandbanken en stadsrepublieken

Ooit zijn in onze contreien de middeleeuwse steden ontstaan, als kiemen van burgerlijke autonomie tegen de oude feodale machtsstructuren. Vandaag zijn Vlaamse bestuurders doorgeschoten dorpspolitici, lokale baronnen die via de partij ‘ministrabel’ zijn geworden en de lokale machtsbasis blijven bedienen.

Onze ministers worden gemaakt op pensenkermissen. Het maakt dat wij nooit een generatie van staatslieden kweken. Het carrièrepad is gekend: je begint klein als burgemeester, en dat mag zelfs in een gat als Kinrooi zijn (Jo Brouns).

Daar creëer je een aanhang, tot het partijhoofdkwartier dat oppikt en je zo op een nationale lijst zet. Hoe groter de aanhang, hoe hoger op de lijst, hoe meer kans dat je het tot volksvertegenwoordiger schopt.

Vandaag zijn Vlaamse bestuurders doorgeschoten dorpspolitici, lokale baronnen die via de partij ‘ministrabel’ zijn geworden en de lokale machtsbasis blijven bedienen

Dat is het platform om een regionale machtsbasis uit te bouwen. De grootste stemmenkanonnen krijgen uiteindelijk de begeerde ministerpost. Je moet dus vooral populair zijn om minister te worden, competentie is ondergeschikt. De partijvoorzitter is hier zowat God.

Het systeem maakt onder meer dat het Vlaams Parlement vol (titelvoerende) burgemeesters zit, die ook allemaal op het thuisfront opscheppen hoe goed ze de lokale en regionale belangen wel verdedigen. Jean-Marie Dedecker (LDD) op zijn zandbank naast Annick De Ridder (N-VA), Vlaams minister van Antwerpse Zaken en Scheldetunnels. Lokaal chauvinisme zet de toon. De meeste politici houden er ook van hun dialect en streekaccent te etaleren in de media. De Vlaamse ‘res publica’ lijkt de minste van hun zorgen.

Cordon, particratie en provincialisme: op alle drie deze uitwassen is de term kakistocratie van toepassing, namelijk slecht bestuur als systeem. Is Vlaanderen dan toch te klein om aanspraak te kunnen maken op volwaardig zelfbestuur? Qua bevolkingsaantal zijn we vergelijkbaar met Nederland en Denemarken, maar qua cultuur en politieke maturiteit blijft er een achterstand bestaan.

Hooguit stadsrepublieken kunnen hier gedijen. Gent en Antwerpen waren het ooit. Daarachter vechten Aalst en Dendermonde hun eeuwenoude vetes uit. Stroomopwaarts rijdt Guyken rond met voedselpakketten. Ooit geraken we uit de middeleeuwen, ik weet het zeker.

Vanaf december maakt Johan Sanctorum Vlaanderen opnieuw onveilig met een lezing rond ‘kakistocratie’. Meer info, klik hier.

corruptieprobleem

De Vlaamse bananenrepubliek