De officiële bijlagen van het ‘Europees relancebeleid’ voor België sommen alle investeringen op die de Europese Commissie voor België de komende jaren plant. Met vers gedrukt geld van de Europese Centrale Bank (ECB) wil de Europese Commissie via relanceplannen de omslag van lidstaten naar een ‘groene’ en ‘digitale’ samenleving bevorderen. Een hapklaar voorbeeld daarvan is de Brusselse kilometerheffing, waarover u eerder op Doorbraak kon lezen.

Mensen afluisteren in huizen en auto’s

Het document bevat echter een nog interessantere en mysterieuzere investering. Op pagina 30 van het pdf-document kunnen we lezen dat er fondsen worden uitgetrokken om de afluister- en traceringstechnieken van de federale politie te versterken in het kader van de uitrol van het 5G-communicatienetwerk. Meer bepaald zou Europees geld worden aangewend om ervoor te zorgen dat de federale politie mensen zou kunnen afluisteren in huizen en auto’s, en ‘objecten’ en auto’s zou kunnen traceren. Daarnaast omschrijft de commissie een investering voor de uitwisseling van beelden verkregen tijdens Bijzondere Inlichtingenmethodes (BIM). De investeringen zijn volgens de EC nodig om deze methodes aan de vereisten van 5G aan te passen.

In een wollig Engels klinkt dat:
The investment is expected to reinforce interception capabilities of private communications by the judicial police in a 5G context due to investments in a sweeping and a jamming suite, systems to capture audio in houses and vehicles, capabilities to locate and track vehicles and objects, and a transmission system of images acquired during special investigation methods. Those investments shall be adapted to 5G.

Dat is niet alles. Het volgende punt vermeldt een investering in een digitale databank waarin geïntercepteerde elektronische communicatie kan worden opgeslagen, te gebruiken door zowel de federale politie, justitie als de veiligheidsdiensten. Letterlijk: The investment shall introduce a digital registry of intercepted private communications managed by the National Technical and Tactical Support Unit of the Belgian federal police, for use by the justice system, the police and intelligence services.

Beide investeringen worden geacht rond te zijn tegen 30 juni 2025.

Privacyvriendelijk

Een beetje context is nodig. In april 2019 publiceerde Europol, het Europees anti-terrorisme en -criminaliteitsorgaan, een rapport waarin ze waarschuwen dat, vele opsporingsmethodes onbruikbaar zullen worden als de communicatienetwerken in Europa overgaan van 4G naar 5G. Dit komt omdat communicatie via het 5G-netwerk – nodig om de groeiende digitalisering van de samenleving mogelijk te maken – te complex, te gedecentraliseerd en te goed versleuteld zal zijn.
Burgers, overheden en bedrijven krijgen met andere woorden erg privacyvriendelijke technologie. Maar dit geldt evengoed voor de criminele wereld.

Europol verwoordt het als volgt:
Whilst we recognise the importance of privacy and security considerations, and support these, the current approach of privacy by design allows little to no room for a balanced consideration of the law enforcement needs in the area of lawful interception to limit criminal abuse of 5G developments.
In het Nederlands zegt Europol dus: ‘Hoewel we het belang van privacy en veiligheidsoverwegingen erkennen en ondersteunen, laat de huidige benadering van ingebouwde privacy in het 5G-netwerk weinig tot geen ruimte voor evenwichtige handhavingsbehoeften op het gebied van rechtmatige interceptie om crimineel misbruik van het 5G-netwerk tegen te gaan’

Context ‘China’

Dat is een flinke adder onder het gras. Wat Europol hier immers suggereert, is dat ofwel de veiligheidsdiensten voor immense investeringen staan om mee te kunnen, ofwel dat er achterpoortjes in het 5G-systeem moeten worden ingebouwd om de te goede privacybeveiliging tegen te gaan.
De context is daarenboven ook nog zo dat de uitrol van het netwerk zelf een geopolitieke bedreiging voor Europa kan zijn. China en Chinese bedrijven zijn zo ver gevorderd in deze technologie, dat Chinese telecombedrijven klaarstaan om de markt hier grondig naar hun hand te zetten zodra 5G hier wordt ingevoerd.

Dat niet alleen: het is bekend dat Chinese bedrijven verplicht open moeten staan voor infiltratie door Chinese Veiligheidsdiensten. Westerse veiligheidsdiensten zouden dus op eigen continent met ongelijke wapens strijden. In hoeverre deze dreigingen reëel zijn, dan wel het product van een opgeklopt vijandbeeld, is moeilijk te achterhalen. Officiële beschrijvingen over 5G zijn ofwel heel technisch, ofwel heel bureaucratisch. Daarin kan een vijandbeeld goed gedijen. Een vijandbeeld dat ook kan misbruikt worden.

Het Duitse Europarlementslid Cornelia Ernst (Die Linke) denkt alleszins dat Europese veiligheidsdiensten als antwoord op deze ‘uitdaging’ van netwerkproviders zullen eisen dat het 5G-systeem zo zal uitgerold worden dat ook Europese veiligheidsdiensten beter kunnen luistervinken en traceren. De Europese Commissie haastte zich in januari 2020 als antwoord op Ernst met de sussende woorden dat het steeds om ‘wettelijke’ interceptie zou gaan. Maar Ernst wordt ook niet echt fundamenteel tegengesproken. De covidcrisis heeft het debat hierover verder verstomd. En nu duiken de investeringen voor de aanpassing van inlichtingenmethoden van de Belgische veiligheidsdiensten dus op in de Europese covid-relanceplannen.

Geen commentaar

Ingrid Van Daele wil voorlopig geen commentaar geven over wat er werkelijk bedoeld wordt met de omslachtige beschrijving van BIM in de documenten van de EC.

‘Ik kan wel meegeven dat we dergelijke methodes niet zomaar kunnen hanteren. Hoe intrusiever een methode is, hoe strenger ze aan controle is onderworpen. Zowel de BIM-commissie met drie magistraten als het Comité I beoordelen de noodzakelijkheid en de proportionaliteit van deze methodes – de BIM-commissie a priori en Comité I a posteriori. Ook kan een methode steeds worden stilgelegd tijdens haar uitvoering, als zou blijken dat ze niet opportuun is,’ aldus Van Daele aan Doorbraak.

Van de federale politie kon bij het ter perse gaan geen enkel antwoord bekomen worden.

Covid relanceplan

Covid-relancegeld gaat naar afluistertechnieken Belgische veiligheidsdiensten