Een Nederlandse studie bevestigt dat de natuur zich, na meer dan honderd jaar van stijgende stikstofdeposities, nog altijd aan het aanpassen is. Ook al ligt de piek inmiddels al meer dan dertig jaar achter ons.

Helaas vinden de onderzoekers van dienst dat ze dat niet mag blijven doen: stikstoffobe soorten mogen niet vervangen worden. Ze hebben de mond vol over ‘schade’, ‘de kwetsbare natuur beschermen’ en het verdwijnen van soorten die ‘juist kenmerkend zijn voor de omgeving waarin ze voorkomen’.

Mysterie

Alsof de natuur niet een en al ‘verdwijnen van soorten’ is, en verschijnen van nieuwe, die dan op hun beurt ‘kenmerkend worden voor de omgeving waarin ze voorkomen’. Dat is precies de vraag waarop Charles Darwin een antwoord bood in zijn boek On the Origin of Species: het verdwijnen van soorten en het verschijnen van nieuwe. Het ‘mystery of mysteries’ had zijn mentor John Herschel het genoemd, in navolging van de Franse anatoom Georges Cuvier. Hij verwijst er zelfs naar in de tweede zin van zijn inleiding.

Cuvier was zelf overigens een anti-evolutionist. Al betekent dat niet dat hij helemaal ongelijk had: in veel gevallen verhuizen soorten simpelweg in plaats van uit te sterven, precies zoals hij beweerde. ‘Nieuwe’ soorten zijn dus vaak migranten.

Zondige mens

Maar volgens groene activisten en de overheid mag zelfs dat migreren niet. Die overheid is dan ook steeds heerszuchtiger en barst bijgevolg ook steeds meer uit haar voegen. Terwijl ze anderzijds steeds meer verzaakt aan haar meer ‘dienende’ kerntaken.

Bizar toch dat, wanneer de mens in het spel is, ook academici zich plots ontpoppen tot rabiate creationisten. Of dacht je dat ze niet-adaptatie zouden voorschrijven, mocht de verhoogde stikstofuitstoot in de Lage Landen te danken zijn aan vogels? Zoals het geval is in bepaalde andere gebieden. Denk je dat ze in dat geval zouden voorschrijven om die vogels massaal te doden? Om de ‘kwetsbare natuur’ te beschermen of soorten ‘die kenmerkend zijn voor de omgeving waarin ze voorkomen’?

Maar aangezien de stikstof te wijten is aan de zondige mens, moet die mens zich aanpassen, niet de natuur. En nog geen klein beetje ook. ‘De depositie moet verder omlaag dan tot nu toe werd aangenomen om de doelen te halen’, meent ecoloog Wieger Wamelink. ‘Maar voorlopig is de huidige overschrijding op veel plekken nog zo hoog, dat we eerst moeten kijken of we de huidige depositie met de helft kunnen verminderen.’

Christianne van der Wal

Zomaar eventjes ‘de huidige depositie met de helft verminderen’, om mee te beginnen. Waarom ook niet? De studie werd dan ook besteld en betaald door minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal (VVD). Pardon: demissionair minister van Stikstof van der Wal. Ze heeft het zo bont gemaakt bij onze noorderburen dat ze het af is moeten trappen. Maar niet zonder hen nog een leuk afscheidscadeau te bezorgen: ze volhardt in de boosheid.

In een persbericht laat ze fijntjes weten dat ze het onderzoek ‘zorgwekkend nieuws voor de natuur’ vindt. ‘De noodzaak om stikstof te verminderen was al hoog, door de nieuwe wetenschappelijke inzichten is onze opgave helaas groter geworden.’ Ze wil laten onderzoeken wat er nog meer nodig is om de natuur te beschermen. Vanaf nu mag die natuur dus niet meer veranderen. Per overheidsdecreet.

‘Voedselweb stort in’

Landschapsecoloog Kris Decleer voegt er voor Vlaanderen nog wat apocalyptische voorspellingen aan toe. Het hele voedselweb zou, na meer dan honderd jaar, plots op instorten staan en we zouden straks overschieten met maar een ‘klein aantal stikstofminnende soorten die alles overwoekeren.’

Werkelijk? Mocht dat kloppen, dan zou er inmiddels niks overblijven van al die prachtige en biodiverse parken in het centrum van grote steden zoals New York, Londen en Berlijn. Anderhalve eeuw verteren ze al hoge stikstofdeposities. Zonder probleem. En wat te denken van al die schitterende natuur langs drukke autosnelwegen? Of in het centrum van de Antwerpse haven? Maar liefst 175 soorten vogels floreren er in een ware stikstofhotspot.

Onheil

Dat soort goedkope onheilsboodschappen zijn dan ook gebaseerd op testen in het laboratorium met superhoge stikstofdeposities. De biologische werkelijkheid van de Lage Landen staat daar zeer ver van.

Of ken je ook maar één natuurgebied in die Lage Landen waar het leven helemaal verschrompeld is tot een schrale woestenij onder invloed van stikstof? Zelfs eilanden die, via uitwerpselen van vogels, stikstofdeposities te verduren krijgen van meer dan veertig kilogram per hectare worden geen steriele woestijnen: het leven past zich zelfs daar aan.

‘Dalend biodiversiteitsverlies’

Natuurpunt bakt het op haar website zo mogelijk nog bruiner. Deze bij de N-VA invloedrijke organisatie wil een ‘drastische aanpak’ van de stikstofuitstoot om ‘het dalende biodiversiteitsverlies’ een halt toe roepen en om te verhinderen dat we ‘zelf en de natuur steeds zieker’ worden. Daarvan zou vooral veeteelt de oorzaak zijn.

Het ‘biodiversiteitsverlies’ is volgens het WWF in landen als België inderdaad al decennialang aan het dalen of zelfs negatief: de biodiversiteit neemt toe. Maar dat is wellicht niet wat Natuurpunt hier bedoelt.

In tegenstelling met wat ze schrijft is de ammoniak van veeteelt bovendien niet schadelijk voor de menselijke gezondheid. Het is de stikstofuitstoot van verkeer en industrie die schadelijke gevolgen heeft voor de menselijke gezondheid. Maar die is al dertig jaar drastisch aan het dalen. We worden dus ook niet steeds zieker, maar steeds gezonder.

Energietransitie

Die laatste uitstoot gaat de komende decennia overigens sowieso verdwijnen dankzij de energietransitie. In die zin is er helemaal geen nieuwe, ‘drastische aanpak’ van de stikstofproblematiek vereist: die is er al. Wat ammoniak betreft, kunnen meer inspanningen gevraagd worden van industrie en veeteelt. Zonder daarom het onmogelijke te eisen en een hele economie zowat op slot te doen.

De stikstofdepositie in onze gewesten zal zodoende, binnen een aantal decennia, terug onder de tien kilogram per hectare duiken. Waarop de natuur zich weer zal aanpassen en, in bepaalde gebieden, biodiverser worden. Helaas wordt het soort innovatie dat dit mogelijk zou kunnen maken gedwarsboomd door de overheid.

Activisme

Dat min of meer op slot doen van in het bijzonder de intensieve veeteelt is dus waar we op afstevenen. Meer nog, het is het eigenlijke doel van de stikstofactivisten. Arnout Jaspers heeft overschot van gelijk: het stikstofbeleid is pure waanzin , gebaseerd op misbruik van wetenschap.

Het is met name het EU-equivalent van de catastrofale, pseudowetenschappelijke landbouwpolitiek van agronoom Trofim Lysenko in de Sovjet-Unie. Of om het met een bekende Engelse frase te zeggen: ‘The lunatics have taken over the asylum.’

creationisten

Studie bevestigt: onze natuur blijft zich aanpassen aan stikstof