2020 stelde ook jonge afstudeerders voor een enorme uitdaging. Werk vinden en een netwerk uitbouwen tijdens een lockdown blijkt, zelfs met een universiteitsdiploma, niet altijd vanzelfsprekend. In crisistijden is het voor jongeren vaak last in, first go.

Eerst het goede nieuws. Een absoluut rampjaar blijkt 2020 op de arbeidsmarkt dan toch niet te worden. Met november achter de rug nestelen de werkloosheidcijfers zich volgens statistieken van Arvastat knus tussen 2017 en 2018. Toch maakt de curve met het aantal open vacatures vanaf maart een stevige knik naar beneden.

Last in, first go-principe

‘Bedrijven werven minder aan en u mag drie keer raden wie daar de meeste gevolgen van dragen’, stelde arbeidseconoom Ive Marx vorige maand nog in een opiniestuk in De Standaard. Sara De Potter, beleidsadviseur Werk bij het jongerenexpertisecentrum De Ambrassade, heeft maar één poging nodig. ‘Tijdens een crisis geldt er voor jongeren vaak een last in, first go-principe. Ze worden als eersten aangenomen in goede tijden, maar vliegen het snelst als het slecht gaat.’

Een rapport van De Ambrassade toont aan dat de schrik er bij jongeren zelf ook in zit. Bijna één op de drie ondervraagden vindt het geen goed idee om tijdens deze pandemie de arbeidsmarkt op te gaan. Zo’n 35 % denkt eraan om desnoods nog verder te studeren.

Marijne Van Boeckel (22) rekent zich tot die laatste categorie. Deze zomer studeerde ze op de Thomas More Hogeschool af in de richting Toegepaste Psychologie. ‘Ik was in mei al beginnen te zoeken naar werk in de sociale sector, maar er waren heel weinig vacatures door de crisis. Toen ik in de zomer nog altijd geen baan had, heb ik me last minute ingeschreven voor een vervolgopleiding Maatschappelijk Werk. Die studie combineer ik nu met een deeltijdse job in een supermarkt.’ In 2022 waagt ze een nieuwe poging op de arbeidsmarkt. ‘Hopelijk is tegen dan het ergste achter de rug’ (lacht)

Contact tracen

Maar niet iedereen ziet heil in een studieverlenging. Jonathan Cieters (23) voltooide in september zijn bachelor Journalistiek en ging vol goede moed de arbeidsmarkt op. ‘Ik had het op dat moment wel gehad met studeren. Corona of niet, het werd hoog tijd om onder de vleugels van hotel mama uit te vliegen.’ Jonathan schreef daarop een aantal kranten en media aan met de vraag of er toevallig plek voor hem was. Hij kwam van een kale reis thuis.

‘Ik begon dan maar te solliciteren op andere vacatures binnen de communicatiesector. Ook daar werd het steeds een nee. Na veel afwijzingen ben ik vorige maand uiteindelijk als contacttracer beginnen te werken. Of dat mijn droombaan is? Zeker niet. Het betaalt slecht en ligt ver onder het niveau van mijn diploma. Maar goed, ondertussen kan ik tenminste een beetje sparen tot de lockdown voorbij is.’

Volgens de jonge Antwerpenaar speelt de huidige pandemie zeker een rol in zijn moeilijke zoektocht naar werk. ‘Overal vragen ze ervaring en een netwerk. Maar hoe kan ik dat opbouwen als het land al meer dan een half jaar op slot zit? Normaal gezien kom je buiten, ga je interviews doen, ontmoet je mensen en probeer je zo kansen te grijpen. Ik heb nog even freelancewerk overwogen, maar ook dat is niet ideaal van thuis uit.’

Identiteit

Experten bevestigen dat de huidige omstandigheden jonge afstudeerders voor uitdagingen stellen. ‘We zien dat veel jongeren met onzekerheid kampen’, beaamt De Potter. ‘Vooral kortgeschoolden zijn kwetsbaar. Maar ook mensen met een hoger diploma komen in de problemen omdat stages in beperkte mate of zelfs helemaal niet doorgaan. Daardoor is het voor potentiële werknemers moeilijker om hun competenties te peilen. Sommigen scholen zich op korte tijd om, bijvoorbeeld tot zorgverlener, anderen blijven soms maanden zoeken of voorzien zichzelf van werk met een onderneming.’

Oplopende stress merken ze ook bij het Student Career Center van de KU Leuven, waar studenten terecht kunnen met vragen over hun (toekomstige) loopbaan. Daar zagen ze het aantal bezoekers op hun webplatformen vanaf maart sterk toenemen. ‘De stap naar de arbeidsmarkt is sowieso stresserend. Het element corona bemoeilijkt dat proces alleen maar’, zegt coördinator Ellen Demarsin. ‘Voor veel van onze studenten is het zoeken naar een eerste baan ook een zoektocht naar de eigen identiteit’, springt loopbaanbegeleider Daphne Rombouts haar collega bij. ‘Wat maakt mij blij? Wat geeft mij energie? Met die vragen begeleiden we hen richting een eerste job.’

Volgens De Potter is het dan ook belangrijk om, zelfs tijdens deze crisis, niet meteen heel breed te kijken. ‘Soms is het beter om gewoon een half jaar kieskeurig te zijn in plaats van halsoverkop een sector in te gaan die je niet ligt.’

Digitale vaardigheden

Demarsin wil die visie nuanceren. ‘Het is mooi dat afstudeerders hun steentje bijdragen door bijvoorbeeld in noodlijdende sectoren te werken. Als recruiter zie ik dat zelfs als een pluspunt tegenover iemand die een half jaar niets heeft gedaan.’

Bovendien eindigt niet elke zoektocht in een maandenlange odyssee. Beide loopbaancoaches geven aan dat bepaalde studentenprofielen vroeger van de schoolbanken worden geplukt dan andere. Leonardo studeert in januari pas af in de richting Business Management-Marketing, maar heeft nu al de keuze tussen twee bedrijven die aan zijn mouw trekken. Om die reden wil hij ook niet met zijn volledige naam geciteerd worden.

‘Mijn gevoel is dat deze crisis ons juist de kans heeft gegeven om digitale vaardigheden verder te ontwikkelen. Voor op innovatie gerichte bedrijven zijn hoogopgeleide studenten die thuis zijn in virtuele coworkingruimtes en het afstandsonderwijs eerder een troef dan een nadeel.’

De Ambrassade

Aan de slag in lockdowntijden: ‘Na zoveelste afwijzing ben ik als contacttracer gaan werken’