De regeringsvorming(en) zitten hopeloos in het slop omdat niemand de failliete boedel wil overnemen en wederzijdse exclusieven vanwege de verliezers door het zwerk zinderen. Toch is de gedroomde uitweg er: geen regeringen vormen. Hoe kan dat in zijn werk gaan?

Geen Liesbeth Homans alsjeblieft

Aan Vlaamse kant verdwijnt begin juli minister-president Geert Bourgeois naar ‘Europa’. Wat hij daar gaat uitrichten weet geen mens – hij weet niet eens in welke fractie hij zal zitten – maar we wensen hem veel geluk. Hij neemt ook een mooi stemmenaantal mee in zijn handbagage. Maar Vlaanderen zal dus onthoofd zijn. Maar is dat zo? Hij kan tijdelijk vervangen worden. Hilde Crevits wil wel, maar daar zal N-VA een stokje voor steken. Een N-VA’er dus? Maar in de huidige Vlaamse regering zitten er van die partij bepaald geen zwaargewichten (Liesbeth Homans heeft dat proberen te zijn, heeft ook alle kansen gekregen, maar haar palmares is niet bepaald schitterend; net als haar stemmenresultaat, trouwens).

Er is echter een alternatief: N-VA kan een interim-minister-president van lopende zaken benoemen van buiten de huidige regering. Er bestaat immers een groot misverstand, velen denken dat een minister verkozen dient te worden door een parlement. Dat is niet zo. Hij kan het wantrouwen krijgen van zijn parlement, maar zolang dit niet uitgesproken wordt kan hij zetelen. Minister betekent oorspronkelijk ‘dienaar (van de koning)’. De koning, als incarnatie van de natie, benoemt zijn ministers die dan het vertrouwen vragen aan het parlement. Dat is zo federaal toch. Vanaf zijn aanduiding tot de dag van de weigering van het vertrouwen is hij minister. Of liever: tot hij door die weigering zijn ontslag aanbiedt bij de koning. Daarop staat geen termijn.

Maar op regionaal vlak heeft de koning natuurlijk niets te zeggen. Daar is een minister een dienaar niet van de natie maar van de regio die niet geïncarneerd is in een persoon. Een regering kan dus zichzelf benoemen tot zij het wantrouwen krijgt. Laten we nu even ‘out of the box’ denken. Bourgeois dient vervangen te worden. Wat belet de voorzitter van de grootste partij om zichzelf tot minister-president te benoemen? Vanaf het moment dat hij dat doet, is hij dat, de facto. Wie gaat tegen hem een motie van wantrouwen indienen? Groen misschien, of PVDA (sp.a zal zich wel gedeisd houden). Zullen Open VLD en CD&V die motie steunen? Natuurlijk niet, want dan zetten zij zichzelf buiten spel. Bart De Wever zal dus niet weggestemd worden, maar ook niet gestemd worden. Hij zal regeren zonder benoemd te zijn, behalve dan door zichzelf (en zijn partij).

Een elegante uitweg voor allen

Nu zal dit voor iedereen een elegante uitweg uit een onoplosbaar dilemma zijn: Open VLD en CD&V zullen ‘voorlopig’ verder kunnen regeren met N-VA zonder een nieuwe regeringsverklaring te moeten onderschrijven. Ze zullen voor elke ingrijpende maatregel voor het Vlaamse parlement moeten verschijnen, maar dat is geen bezwaar. Ze beschikken daar samen over een comfortabele meerderheid. Doet één van die coalitiepartners-tegen-wil-en-dank moeilijk rond een concreet punt, dan kan het Vlaams Belang gedoogsteun geven. Ik heb zo’n bruin vermoeden dat BDW daarover momenteel met Tom Van Grieken onderhandelt. Komt er op die manier iets door dat één van de beide verliezers niet zint, dan kunnen zij wat blazen, maar daar zal het bij blijven. Doen beide coalitiepartners moeilijk, dan zullen er dissidenties ontstaan binnen beide partijen die met de meerderheid meestemmen. De Nacht van de Lange Messen is bij zowel Open VLD als CD&V volop aan de gang.

Ook voor het Belang is dit een elegante uitweg: zij kan een deel van haar programma mee uitvoeren zonder dat zij een vernederende knieval moet doen; op haar communicantenzieltje beloven voortaan braaf te blijven en founding father Filip Dewinter het lot te doen ondergaan dat in Frankrijk Jean-Marie Le Pen beschoren was. Niemand moet gezichtsverlies lijden: Open VLD en CD&V niet door het cordon sanitaire plechtig af te zweren, Vlaams Belang niet door op zijn radicale stappen terug te keren. Hoe lang kan men dit volhouden? Volgens mij de volle vijf jaar. Men zal een regering hebben die stevige maatregelen kan nemen zonder gevormd te zijn. Dàt zou pas een primeur zijn.

Federaal gebeurt er best niets

Wat gebeurt er ondertussen federaal? Niets natuurlijk. Open VLD en CD&V zullen weer blazen dat de grote uitdagingen een krachtdadig beleid vergen, maar de afgelopen vijf jaar hebben bewezen dat het federaal onmogelijk is een regering te vormen die een krachtdadig beleid kan voeren. Wat is er verkieslijk, een regering die geen krachtdadig beleid voert of een niet bestaande regering die de lopende zaken beheert? Met de lopende zaken heeft men een regeling met voorlopige twaalfden, wat gezien de inflatie een feitelijke besparingsregering is.

Maar dat is een lineaire besparing, zal men roepen. Ja, en dan? Is er een andere besparing mogelijk? Wanneer men moet beginnen te onderhandelen over besparingen komt men er nooit uit, want elk departement zal zijn prioriteiten vastleggen en met goede argumenten komen aanzetten waarom het niet minder maar meer moet krijgen uit de globale pot. Met lineaire besparingen moet elk departement intern op zoek gaan waar de vetkwabben zitten, en die wegsnijden om te overleven. Een langdurige regering in lopende zaken is als een maagring bij obesitas: niet elegant maar vaak effectief.

De paniek zal in het zuiden toeslaan

En bij onze buren die nu nog steeds denken dat zij de agenda mogen bepalen? Daar zal de paniek toeslaan, zij willen maar één zaak: geld, geld, en nog eens geld, onder welk voorwendsel ook. Ze zullen hun ziel verkopen voor geld. Maar in deze constellatie zullen zij dat niet krijgen. Ook zij zullen moeten roeien met de riemen die ze nu hebben. En dat kunnen ze niet, omdat hun traditie gebouwd is op spilzucht op andermans kosten. Ze zullen dus volkomen geblokkeerd raken en de interne stammentwisten zullen beginnen, Luik tegen Henegouwen, Mons tegen Charleroi. Maar ook Ukkel/Elsene-Ecolo tegen Kanaalzone/Sint Joost-PS.

Ze zullen elkaar verscheuren. Er zal geween zijn en tandengeknars terwijl Vlaanderen rustig zijn gang kan gaan met een tewerkstellingsgraad van 75 procent en Wallonië blijft aanmodderen met 64 procent. Hoe ze daar uit zullen geraken is een raadsel, maar moeilijk kan dat niet zijn, want ze hebben de meest centrale ligging van Europa en vervallen industrieterreinen zat. Het probleem is niet dat ‘de Walen’ lui zijn, zoals de PS de Vlamingen in de schoenen wil schuiven, maar dat de PS een systeem heeft geïnstalleerd dat uitnodigt tot luiheid. Dat systeem moeten ze in vraag gaan stellen en op dat punt zullen PS/PTB botsen met Ecolo/MR als eenmaal het infuus vanuit Vlaanderen wordt dichtgeknepen.

En de boer, hij ploegde voort

Samengevat: de beste regeringen vandaag zijn geen regeringen. De boer ploegt ondertussen voort. Voorlopig vooral in Vlaanderen. Hopelijk na een afkickperiode ook in Wallonië en Brussel.

de Nacht van de Lange Messen

De beste regering is helemaal geen regering