In 2016, onder de regering Hollande-Valls, werden de Franse superregio’s in het leven geroepen. Frans-Vlaanderen, tot dan behorend tot het Noorderdepartement, werd plots door de Hauts-de-France ingepalmd, een superregio die ook Picardië omvat. Dat deze onlogische fusie snel tot wrijvingen moest leiden stond in de sterren geschreven.

Het rechtse Rassemblement National (RN) heeft nu een wetvoorstel ingediend om de superregio opnieuw te splitsen. Een initiatief uit onverwachte hoek, tot groot jolijt van de Vlaamse verenigingen in Frankrijk die al evenmin iets voelen voor deze kunstmatige constructie.

Woke ‘avant la lettre’

De Franse revolutionairen van 1789 hadden het slim bekeken. Om volkeren hun identiteit te ontnemen moet men hun geschiedenis, taal en cultuur verbieden. Het was een soort woke avant la lettre: de jakobijnen hadden eerst de historische benamingen van de provincies weggeveegd. In de plaats werd een vreemde administratieve indeling, het departement, in het leven geroepen. Dat gebeurde op basis van louter geografische benamingen en forse windstreken. Alleen bergen, rivieren en hun mondingen kwamen nog in aanmerking. Als het maar niet herinnerde aan de geschiedenis van een streek.

Zo werden de Frans-Vlamingen plots inwoners van ‘le Nord’. ‘Nordistes’ dus, en geen Vlamingen meer. En de stad Atrecht bevond zich voortaan niet meer in Artesië maar in de Pas-de-Calais. Niet te verbazen dat drie generaties later, 95 procent van de Franse bevolking niet meer wist wie hun voorouders waren. In de plaats van Bretoenen, Basken, Occitaniërs en Vlamingen luidde het dat voortaan onze voorouders de Galliërs waren. En hun afstammelingen allemaal Fransen. Hetgeen moest worden aangetoond.

Superregio’s

Twee eeuwen later was het opnieuw prijs. De bestaande entiteiten werden te klein geacht, al waren sommigen reeds gaan samenwerken. Zo behoorde Frans-Vlaanderen al een tijdje niet meer tot ‘le Nord’ alleen, maar tot de regio Nord-Pas-de-Calais. In 2016 kwam men tot de vaststelling dat de regio’s niet konden wedijveren met overeenkomstige Europese entiteiten. Dit leidde tot nieuwe, bizarre constructies alleen te verklaren door allerlei politieke berekeningen.

Zo moest de historische Elzas verdwijnen in de Grand-Est. Dit was een ahistorische associatie met de regio Champagne, die door een meerderheid van de Elzassers wordt verworpen. In Bretagne werd angstvallig vermeden dat alle Bretoense departementen zouden kunnen samensmelten. Een zet om Bretagne te verzwakken in haar drang naar meer autonomie. Zo kan men de lijst van alle superregio’s doorlopen op zoek naar het gesjoemel.

Hauts-de-France

Het heet officieel dat de naam Hauts-de-France democratisch werd gekozen door een selecte groep jongeren. Dit klopt natuurlijk niet. De naam circuleerde al jaren voordien en laat geen twijfels bestaan over de ware bedoelingen: er blijven inhameren dat wij in Frankrijk zijn. En de inwoners doen vergeten dat ze ooit tot de zuidelijke Nederlanden behoorden. De naam is historisch dubieus en geografisch een misbaksel. Er is een hoog- maar geen beneden-Frankrijk, weet je wel. Het bevestigt het gezegde dat de Fransen slecht zijn in aardrijkskunde. Blijkbaar heeft men in Parijs nooit echt naar Jacques Brel geluisterd, die zong van ‘het vlakke land dat mijne is’. De proef op de som: de Kasselberg is met zijn 176 meter het hoogste punt uit de streek. Het enige dat in dit verhaal klopt: de naam Hauts de France stond, een paar decennia geleden, voor een nudistenclub, ergens aan het Noordzeestrand.

Ik vroeg onlangs aan vrienden hoe ze zichzelf noemden als kersverse inwoners van de Hauts-de-France. Niemand antwoordde, en ik kan onze lezers geruststellen: er bestaan geen monsters met de naam ‘Hauts-de-Franciens.’

Wetvoorstel

Opvallend genoeg komt het wetvoorstel om de regio Hauts-de-France te splitsen niet uit Frans-Vlaanderen maar uit Picardië. Het is Michel Guinot, een RN-volksvertegenwoordiger van het departement Oise die het voorstel indiende. Hij werd hierin gesteund door de hele RN-fractie. Het feit dat het wetvoorstel van de RN komt, maakt dat het zo goed als geen kansen maakt. Maar toch is het een teken aan de wand. De argumenten van Guinot om de Hauts- de-France te splitsen zijn bovendien zinvol. Aan de basis ligt dat Amiens, de hoofdstad van Picardië, alle administratieve en andere regionale diensten kwijt is. Alle diensten zijn naar Rijsel verhuisd, de hoofdstad van Frans-Vlaanderen.

Te groot?

Maar er is meer. De huidige Hauts-de-France zijn samengesteld uit vijf departementen. Het territorium is iets groter dan België en telt zes miljoen inwoners. De door Guinot voorgestelde splitsing wil terug naar de vroegere situatie. De regio Nord-Pas-de-Calais herstellen enerzijds, en het in het leven roepen van een Regio Picardië anderzijds. Nog enkele cijfers: de twee departementen Nord en Pas-de-Calais tellen samen vier miljoen inwoners en 1538 gemeenten. Picardië, dat zou worden samengesteld uit de departementen Aisne, Oise en Somme telt iets meer dan twee miljoen inwoners in 2252 gemeenten.

Argumenten

Indiener van het wetvoorstel Michel Guinot heeft zijn dossier grondig bestudeerd. Hij refereert aan de geschiedenis om de Hauts-de-France te splitsen. Volgens hem is Picardië economisch en cultureel, maar ook historisch, steeds op de Ile de France, de uitgebreide regio rond Parijs, gericht. De regio Nord-Pas-de-Calais die hij Pays-Bas français ofte ‘Franse Nederlanden’ noemt kijkt meer naar Noordwest-Europa. Eerst naar de Euroregio Rijsel-Kortrijk-Doornik, vervolgens naar Benelux waarmee ze historisch verbonden is, aldus Guinot. De Franse Nederlanden met Frans-Vlaanderen zijn nog amper Frankrijk als je het wetvoorstel leest. Het is een Picardiër die het gezegd heeft.

Hoe moet het verder?

In Frankrijk is het niet anders dan in Vlaanderen: het feit dat dit wetvoorstel door het Rassemblement National is ingediend geeft het weinig kansen op slagen. Er is ook geen politieke consensus aanwezig over de kwestie. Het voorstel heeft wel de grote verdienste het debat te openen over zin en onzin van de superregio’s in het algemeen, en van de Hauts-de-France in het bijzonder. Deze en andere administratieve superstructuren kosten een fortuin. Ze vervreemden de burger van zijn regionale overheid. Ook de autonomie en bevoegdheden van de superregio’s zijn in het centraliserend Frankrijk heel relatief.

Departementen die hun superregio niet zien zitten, lossen dat op door samenwerkingsakkoorden onder elkaar te sluiten. De Elzassers hebben akkoorden getekend tussen de departementen Bas-Rhin en Haut-Rhin. Ze negeren hun superregio Grand-Est. Dat geldt ook, zij het zeer voorzichtig, voor de twee departementen van de Savoie en Haute-Savoie. Die behoren tot de superregio Auvergne-Rhône-Alpes, al hebben ze daar niets verloren.

Nog een grappige anekdote om mee te besluiten: de regio Hauts-de-France steunt, stel je voor, het West-Vlaams als regionale taal. Terwijl het Noorderdepartement, waar mensen met verstand zetelen, neigt om het onderwijs van het Nederlands te verdedigen. Versta wie kan. Maar reden te meer om dit, en alle komende wetvoorstellen voor de splitsing van de Hauts-de-France, te steunen.

departement

Moet de superregio Hauts-de-France worden gesplitst?