De Duitse uitbater van energiecentrales ‘RWE’ trekt de stekker uit een project in Dilsen-Stokkem dat mogelijk het grootste batterijpark van Europa kon worden. Ondanks miljoenen euro subsidies bleek de installatie niet rendabel te zijn.

Terwijl RWE een grote speler is in Nederland, wil het op de Belgische markt niet echt lukken. Nadat zowel gemeente, provincie als Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) de stekker trokken uit een project om een gascentrale te bouwen in Rotem (Dilsen-Stokkem), maakt het Duitse energiebedrijf nu zelf een einde aan een project voor de bouw van een van ’s lands grootste energieopslagcentrales of batterijparken op diezelfde bouwwerf.

Vergunning

Het project was eigenlijk een truc om miljoenen euro aan subsidies uit het ‘Capacity Remuneration Mechanism (CRM) van federaal minister voor Energie Tinne Van der Straeten (Groen) binnen te halen. Dat op de site van de ondertussen geplande gascentrale die geen vergunning kreeg.

Het Duitse RWE profileert zich in de Benelux als groen bedrijf, terwijl ze vooral bruinkool en gas verbranden om stroom te produceren. Het bedrijf participeert ook in projecten voor offshore windmolenparken in de Noordzee. Op 31 mei kondigde RWE nog aan zichzelf hogere klimaatdoelen op te leggen. Het onderliggende doel van RWE is om het gebruik van steenkool als energiebron geleidelijk stop te zetten tegen 2030. Het bedrijf heeft alle steenkolencentrales in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland al uit bedrijf genomen. De meer vervuilende Duitse bruinkoolcentrales blijven ondertussen gewoon in gebruik.

Limburgse batterijparken

In april 2022 sleepte RWE een vergunning binnen voor een installatie, met 200 megawatt aan lithiumionbatterijen. De stopzetting van het project is meteen ook een tegenslag voor Vlaams minister voor Energie Zuhal Demir (N-VA). Demir steunde het batterijpark van RWE in haar thuisbasis Genk. Demir gaf ook een vergunning aan het batterijpark van Storm in Zuid-Genk. De kabinetschef van Demir zit in de raad van bestuur van de LRM, die via Terhills NV een ander batterijpark van 140 batterijen in Dilsen-Stokkem bouwen.

De capaciteit van Dils Energie zou acht keer groter zijn, dan het grootste bestaande project in België. Bij batterijparken is het essentieel om over megawattuur te praten en niet over megawatt. Megawattuur slaat op hoeveel stroom de installatie kan leveren, terwijl megawatt enkel de capaciteit van de batterij aangeeft. Een fout die minister van Energie Van der Straeten afgelopen week nog zuur opbrak. Van der Straeten tweette woensdag trots de aankondiging van Eneco over een batterijpark van ‘50MW’. Trots volgde een vervolgtweet: ‘En met succes, de komende jaren zullen er verschillende batterijprojecten bijkomen, voor meer dan 550 MW.’ Ze werd met hoon overladen op sociale media omdat ze zwaaide met indrukwekkende megawatts, die betekenisloos zijn als het over batterijen gaat. Het Waalse project bleek ook maar 4 uur stroom te kunnen leveren.

Subsidies en vrijstellingen

Diezelfde Van der Straeten hield RWE en anderen immers een grote wortel voor de neus. Investeerders krijgen gedurende tien jaar een vrijstelling voor het betalen van de nettarieven. Daarbovenop krijgen ze een korting op de accijnzen (die de btw-verlaging op elektriciteit van 21 naar 6 procent zouden compenseren volgens de federale regering).

De uitleg van RWE om ermee te kappen is merkwaardig. Ten eerste stoppen ze het project omdat de Belgische kernreactoren verlengd zullen worden. Iets wat nog steeds onzeker is zolang de wet op de kernuitstap niet veranderd is en zolang er geen getekend contract tussen Engie en de federale regering op tafel ligt. Daarmee insinueren ze dat al die batterijparken eigenlijk volstrekt nutteloos zijn indien de kerncentrales open blijven.

Een belangrijker argument van RWE is dat de kosten van de materialen om die batterijen te produceren te hoog oplopen. De lithiumprijs staat misschien lager dan het record uit juni 2021, maar sinds april 2023 gaat de prijs pijlsnel omhoog. Momenteel is de prijs al het drievoud van de prijs in 2019. Adriaan van der Maarel, de woordvoerder van RWE zei aan de krant De Tijd: ‘De huidige materiaalprijzen leiden ertoe dat het project nu standalone geen rendabele business case heeft op die site’.

Geen business case

De enige reden voor de Duitsers om in België in Limburg zo’n batterijenpark te bouwen waren de subsidies. Europese, Vlaamse en vooral federale via Elia. Via Elia organiseert de federale regering CRM-veilingen. De regering laat de stroomnetbeheerder Elia betalen voor het garanderen dat het licht blijft branden na de sluiting van de kernreactoren in Doel en Tihange. Miljoenen euro die hun weg vinden naar ieders facturen als Elia-bijdrage.

Voor een energiebedrijf zoals RWE bood een batterijpark trouwens twee inkomstenbronnen. Ten eerste die subsidies in ruil om te beloven dat in 2025 een bepaalde capaciteit aanwezig zou zijn. Ten tweede betalingen van Elia om via de batterijparken het hoogspanningsnetwerk te helpen in balans houden omdat zonnepanelen en windmolens voor onregelmatig aanbod zorgen. Door het toenemend aantal batterijen, kan Elia die aanvankelijk lucratieve dienstverlening nu goedkoper inkopen en valt dat onderdeel van het businessplan voor het batterijpark in duigen.

Prijsmanipulatie

Een derde manier om geld te verdienen met batterijparken is het tijdelijk opsparen van stroom van windmolens of andere bronnen. Dus stockeren van stroom wanneer de prijzen laag of zelfs negatief zijn. Bijvoorbeeld wanneer RWE geldt zou krijgen om stroom af te nemen. Die stroom kan dan wanneer de prijs hoog staat terug op het net gezet worden nadat hij aan hoge dagprijzen is verkocht.

Bepaalde windmolenuitbaters willen voor dit soort speculatie zelfs betalen. Dat bleek ook bij de aankondiging van Eneco op 8 juni van de bouw van een batterijpark van 200 megawattuur in het Waalse in Ville-sur-Haine. Het energieopslagsysteem van Eneco zal bestaan uit 53 Megapacks van Tesla. De batterijcentrale kan 4 uur stroom leveren aan het elektriciteitsnet. ‘Energieopslag is van groot belang om de fluctuaties van duurzame energie op te vangen’, aldus Tine Deheegher, manager Renewable Energy Solutions bij Eneco.

De vraag bij het schrappen van de plannen in Dilsen-Stokkem van RWE is wat zal gebeuren met andere dergelijke projecten van Engie Electrabel, TotalEnergies, Storm of Katoen Natie.

Dilse-Stokkem

Batterijparken in Limburg zijn volgens Duitse energiereus niet rendabel