Nu de aandacht voor de coronacrisis wegebt, trekt het politieke leven zich weer wat op gang. De resultaten van ‘De Stemming’, een ‘onderzoek’ van academici op vraag van VRT/De Standaard, voeden mee het debat. Maar Ivan De Vadder en een paar professoren moesten hun analyses baseren op een bevraging middenin de coronastorm. Hun methodiek is erg militant, hun aanpak voluntaristisch, een beetje hautain, en de analyses soms wat klungelig. Mogelijks gaat dat lawaai snel weer liggen. Een volgende peiling van VTM/HLN wordt daarom veel interessanter.

Geen peiling

Een ‘klassieke peiling’ mag het ‘onderzoek’ niet meer heten. Maar hoe flink De Vadder en prof.dr. Stefaan Walgrave (UAntwerpen) in hun toelichting ook hun best deden, elke toelichting landde al gauw bij de oude essentie: percentages en zetels.

In zetels uitgedrukt zou dit volgend resultaat geven: N-VA -6 zetels, VB +6, CD&V en Open Vld -2, Groen +1 en PVDA +2 (bron: Kantar, Europe Elects).

Karl Drabbe | Doorbraak.be

Dat Vlaams Belang goed in de markt ligt, is geen verrassing. De peilingen van VTM/HLN geven die groei al maanden aan. De 24,5 procent van het VB en de sprong voorwaarts van Tom Van Grieken in de poppoll van deze peiling zijn daar alleen maar een bevestiging van.

Bij nader toezien zouden de nieuwe gegevens een indicatie kunnen zijn dat die partij het jongste half jaar haar plafond heeft bereikt, al valt dat nog te bezien. De Vadder en co bleven voor hun ‘bevraging’ bij onderzoeksbureau Kantar TNS, en ze onderschatten na herweging in 2019 fataal de score van Vlaams Belang met 10% en overschatten die van Groen met 5%. De reden trouwens waarom de ‘peiling’ werd ingespit. Is die nieuwe kweek beter? Dat weten we na een volgende verkiezing.

Communicerende nationalisten

Terug naar de tabel hierboven. Zijn VB en N-VA communicerende vaten, zoals sommige commentatoren voorhouden? Ook dat valt nog te bezien. Tegenover de ca. 6% winst voor Vlaams Belang, in vergelijking met de verkiezingen van 2019, staat in deze De Stemming ongeveer 5% verlies voor N-VA. Maar klopt dat wel?

In maart konden we vaststellen dat in de peiling van de concurrenten van VTM/HLN het Vlaams Belang bijna 10% won en N-VA maar 5% verloor tegenover de verkiezingsuitslag van 2019. Wacht eens even, dat is maar een halve overloop. Wat is het nu?

In de tabel tonen de verkiezingsuitslagen aan dat VB in 2019 een sprong maakte van 13%, terwijl N-VA maar 7% verloor. Tot het tegendeel is bewezen gaan we ervan uit dat VTM/HLN die instroom bij Vlaams Belang correcter inschat. Van Grieken spreekt dus ook kiezers van de mogelijke Vivaldi-partijen aan. Dat bleef in de duiding tot dusver vooral onderbelicht.

Migratie?

Dat de N-VA aan bezinning toe is, mag duidelijk zijn, ook al blijft de partij bijna tweemaal groter dan alle traditionele partijen. De meeste analisten blijven beweren dat die verzwakking van de N-VA te maken heeft met haar migratiestandpunt. Joël De Ceulaer van De Morgen heeft er zelfs een boek over geschreven.

Nu moet die toch eens wat beter uitleggen hoe het dan komt dat zoveel misnoegde N-VA’ers de oversteek maken naar Vlaams Belang, de partij die zich op dat punt precies radicaler opstelt. Waarom verschuiven die niet naar het centrum? Opvallend toch: in dat centrum blijven alle andere partijen ter plaatse trappelen, in de buurt van de tien procentgrens.

De meeste analisten hebben nauwelijks aandacht voor twee bepalende factoren die de N-VA vermoedelijk meer pijn doen. Dat zijn de meer sociale insteek van Vlaams Belang (met een ruimere werfkracht bij kleine zelfstandigen en werknemers) en het lastige ontdooien van het ingevroren Vlaams radicalisme.

Verschuiving

Het gezamenlijke succes van de nationalistische partijen (verkiezingen mei 2019 44,2 procent, maartpeiling VTM/HLN 48,7%, De Stemming april 44,8%) is een pijnlijke constante waar duiders als De Vadder en De Ceulaer geen weg mee weten.

Het scenario van een absolute meerderheid langs Vlaamse kant in zetelaantal is niet van de baan. De scores van de traditionele partijen blijven droevig laag. De muur voor het mogelijks nog overschatte Groen is en blijft structureel. Die tendensen vormen veruit de grootste verschuiving in het Vlaamse politieke landschap van de jongste 20 jaar.

Overigens houden Almaci en Calvo er maar beter rekening mee dat in de belangstelling voor politieke thema’s het klimaat fataal afkalft. Amper 1% van de ondervraagden in De Stemming ligt dezer dagen wakker van milieu en klimaat. De ‘nieuwe’ lijst van voorkeurthema’s is ontzettend volatiel en weinig relevant, maar toch.

Belgisch probleem

Dit gezegd zijnde, de structurele sterkte van de Vlaamsgezinde partijen is een politiek gegeven, maar binnen het federale kader geen schild tegen ‘Belgische’ keuzes.

‘Les francophones à gauche, la Flandre à droite,’ schreef Le Soir na haar peiling van begin maart. Dat is de diepe kern van het Belgische probleem. De duiding na De Stemming zal daar weinig aan veranderen. De traditionele partijen weten dat ook wel. Het is aan hen om uit te maken wie ze de komende weken en maanden buitenspel willen zetten: de helft van de (wat rechtsere, conservatieve) Vlaamse kiezers of de francofone overkant, die onder druk van linksere partijen de Belgische structuren ten volle wil blijven benutten.

Een randtabel: de poppoll

Nog eens terug naar Joël De Ceulaer, van wie we volgende week een boek zullen lezen. Zijn boodschap hebben we al begrepen, via De Morgen en de VRT. Ook hij behoort tot de bevoorrechte groep duiders die aandringen op een federale regering zonder de N-VA. Of met een buigende N-VA. Omschrijf het als ‘wishfull thinking’; altijd leuk.

Dat de positie van De Wever is verzwakt, weet iedereen die al eens een verkiezingsuitslag of een peiling leest. Maar het gat zit – helaas voor De Ceulaer en co – aan de verkeerde kant.

Ondanks de indigestie van De Ceulaer voor de figuur van De Wever blijft de voorzitter van de N-VA met voorsprong de populairste politicus van Vlaanderen. En die andere ‘kapblok’ van hem,Tom Van Grieken, klimt naar plaats twee.

Poppolls zijn ook voor ons erg relatief. De Vadder moet eens uitleggen waarom de VRT voor De Stemming de traditionele, meer amusante dan interessante poppoll liet vervangen door een nieuwsspelletje, met de vraag: ‘Door welke politicus voelt u zich op dit moment het best vertegenwoordigd?’ Al in de goede oude tijd van Dimarso klonk dat veel duidelijker: ‘Als het nu verkiezingen zouden zijn, voor wie zou u dan stemmen?’ Dat is Nederlands, simpel en vergelijkbaar. Bijna de helft van de Vlamingen antwoordt niet eens op die vraag. Wat een analyse!

Maar goed, ook hier gaan De Wever (20,4% ‘volgers’) en Van Grieken (13%) de rest ver vooraf. Alexander De Croo (5,4%) volgt op grote afstand van de Vlaamsgezinde tenoren op de derde plaats. Gwendolyn Rutten wordt – sic transit gloria mundi – niet eens vermeld in de top-20.

Conner Rousseau (5,1%) klimt naar een vierde plaats, maar het witte schoentje van de sp.a spartelt in een leeg vat, als enige socialist die nog in beeld komt. Of mag komen.

Theo Francken wordt via dit soort ‘vernieuwde’ vraagstelling in deze poppoll een pak lager geduwd (9de plaats) dan in de klassieke versies van de pop polls, waarin hij – zelfs in maart nog bij VTM/HLN – steevast in de top-3 eindigt.

Met Koen Geens en Hilde Crevits bezet CD&V nog twee plaatsen in de top-10, terwijl de nieuwe voorzitter Joachim Coens (net als Egbert Lachaert van Open Vld overigens) niet eens voorkomt op het lijstje. Bij VTM/HLN deed Coens nochtans een forse sprong voorwaarts.

Misschien is het meest relevante van de pop poll nog dat Filip Dewinter nu echt wel zijn meester heeft gevonden in Van Grieken en dat Open Vld onder Egbert Lachaert het profiel kan bijsturen. De zelf verklaarde ‘linkse liberaal’ Bart Tommelein mag blij zijn dat hij burgemeester is. Misschien opent een en ander perspectieven voor nieuwe ontwikkelingen in de Vlaamse politiek.

Dimarso

Peiling die er geen mag zijn bevestigt Belgisch probleem