Kersen zijn momenteel peperduur door een EU-verbod op de enige pesticide die werkt tegen de Japanse fruitvlieg. Prijzen van vijf tot negen euro de kilo zijn geen uitzondering en de kwaliteit is pover. Het aanbod kersen in de winkels is bovendien uitzonderlijk laag. Wie langs Vlaamse wegen koopt riskeert vooral veel kersen met maden te kopen.

Hoe is het zover kunnen komen? De milieubeweging voert al jaren een hetze tegen de neonicotinoïden omdat die de bijenpopulatie zouden uitmoorden. Dit is slechts één voorbeeld van de internationale strijd door de milieubeweging tegen pesticiden in de landbouw. Gewasbescherming zou immers schadelijk zijn voor ‘de biodiversiteit’. Maar die biodiversiteit bestaat ook uit een hoop schadelijke diertjes, schimmels, virussen en bacteriën. Een zo’n voorbeeld is de pruimenmot, die maakt dat naast de steen van elke aangetaste pruim een vieze made zit. Dat is dus nauwelijks te controleren in een getroffen boomgaard: de hele oogst pruimen is dan enkel goed voor de verwerking tot confituur of diervoeding.

Veel van die schadelijke insecten, mijten en ander ongedierte zijn invasieve soorten. Dat wil zeggen, soorten die van nature hier niet voorkomen. De vervelendste plagen zijn allerhande soorten vliegen zoals de olijfvlieg en tal van andere fruitvliegen die bijvoorbeeld appelen, peren en kersen aantasten.

Uitheemse fruitvliegen

Waarom blijken vooral kersen getroffen? De milieubeweging beweert al jaren dat kersen de vruchten zijn die het meest ‘besmet’ blijken met ‘schadelijke pesticides’. De ngo’s van de milieubeweging vinden voor die beweringen vaak gehoor bij de Europese Commissie en tal van EU-agentschappen. Enerzijds is er het argument van de biodiversiteit, en anderzijds dat van de voedselveiligheid. De kersen moeten van de milieuactivisten dus pesticidevrij zijn. De groene strijd gaat al jaren tegen alle pesticides. Dus ook die gewasbescherming die de bijna niet te verdelgen fruitvliegen (familie Drosophilidae) moet uitschakelen. Vooral de gewasbescherming op basis van de organofosforverbinding fosmet kwam daarbij in het vizier van de tegenstanders.

De pesticides gebaseerd op fosmet dienden onder andere tegen (pruimen)motten, mijten en fruitvliegen. Landbouwers beschermden met fosmet fruitbomen zoals de appelboom, de perelaar, de perzikenboom en de kerselaar. Daarnaast waren er toepassingen bij selder en pompelmoes. De kersenteelt is het grootste slachtoffer. De belangrijkste plaag is de Drosophila suzukii, een exotische fruitvlieg die in heel Europa de kersenteelt aantast.

Deze Japanse of Aziatische fruitvlieg, of de ‘suzuki-fruitvlieg’ groeide in korte tijd uit tot het meest gevreesde plaaginsect in de Europese klein/steenfruit- en druiventeelt. In België werd de Japanse fruitvlieg voor het eerst aangetroffen te Oostende in 2011. In 2014 was er de eerste ernstige grootschalige economische schade in de Belgische fruitteelt. Efficiënte bestrijdingstechnieken tegen het Japanse vliegje van slechts 3 mm groot ontbreken. Tenzij dus pesticides op basis van fosmet. Het valt niet te ontkennen dat de strijd tegen de Drosophila suzukii een op voorhand verloren zaak is wanneer de fruitteler niet mag spuiten.

EU-verbod

Begin 2022 verbood de Europese Commissie de pesticides op basis van fosmet. Vanaf 2023 is elk gebruik ondanks weerstand bij fruittelers en wijnbouwsector verboden. Frankrijk ging als een van de grootste exporteurs van zoete kersen nog een stap verder en verbood de invoer van kersen uit landen waar fosmet nog niet verboden is. Ook een manier om de concurrentie uit te schakelen.

De enige nog toegelaten producten tegen de fruitvliegen blijken echter veel minder effectief. Fosmet was ook geen onschuldig goedje. De hoge hoeveelheid organische fosfaten in fosmet stoorde aanvankelijk de dierenrechtenactivisten. Vroeger smeerden boeren de rug van runderen in met fosmet tegen vliegen, maar dat is reeds jaren verboden. De dierenrechtenactivisten wezen fosmet zelfs ooit aan als oorzaak van dollekoeienziekte. Dit laatste bleek niet te bewijzen en de oorzaak bleek eiwitrijke dierenvoeding op basis van vermalen runderkadavers.

Voedselveiligheid als breekijzer

Toen de EU in 2019 steeds meer pesticides verbood, zoals die op basis van dimethoaat, bleek fosmet het enige bestrijdingsmiddel tegen de extreem schadelijke olijfvlieg (Bactrocera oleae) en de Japanse fruitvlieg.

Overheidsdiensten controleren ondertussen oogsten op residu’s van pesticides. Het Europese Voedselveiligheidsbureau (EFSA) publiceerde 20 juni 2022 de nieuwe maximale residu’s van fosmet. Nochtans stond in het verslag in EFSA Journal dat onderzoek naar het metabolisme van fosmet in fruitbomen (appel en kers), aardappelen en maïs relatief laag was. Bij appelen maakten ze wel 63 procent van alle residu’s uit (wat betekent dat bij appelkwekerijen nauwelijks andere pesticides gebruikt werden). Bij kersen ging het om minder van 10 procent van alle residu’s. En bij aardappelen en maïs bleken er zelfs geen meetbare residu’s.

Het Duitse chemiebedrijf Syngenta beweerde dat olijventeelt en andere fruitteelten mogelijk zijn zonder fosmet. Het bedrijf prijst daarvoor hun product Karate Trap B aan. Dat product is een val die de fruitteler in de fruitbomen moet hangen. Het zetten van vallen of lokdozen is door het verbod op sproeien van de meeste pesticiden of fungiciden (tegen schimmels en bacteriën zoals bladkrulziekte, perenroest, meeldauw, enzovoort) stilaan de enige gewasbescherming die fruittelers nog rest dankzij de invloed van de milieubeweging bij voedselveiligheidsdiensten en milieudiensten van de Europese Commissie.

Ook de kriekenteelt heeft ontzettend te lijden onder de Japanse fruitvlieg. Dit heeft zelfs gevolgen voor brouwers van kriekenbier.

Japanse fruitvlieg

Normale fruitvliegen leggen eitjes op rot fruit. De Japanse fruitvlieg boort echter in nog rijpend en onbeschadigd fruit. Eén vrouwtje legt honderden eitjes. Eén generatie leeft zo’n zestien dagen waardoor er in één seizoen tot zeven generaties fruitvliegen het fruit vernielen. De Japanse fruitvlieg infecteert ook de krieken met azijnzuurbacteriën die het kriekenbier bederven.

Het resultaat van de biodiversiteit die de milieubeweging via de EU wil doordrukken is een tekort aan kersen van A-kwaliteit in alle Europese winkels. De ‘biologische’ kers is in 2023 een luxeproduct geworden.

Drosophila suzikii

Kersen peperduur door EU-verbod op pesticides