Tegen het schooljaar 2027-2028 wil Onderwijsminister van de Franse gemeenschap Caroline Désir (PS) Nederlands verplicht maken als tweede taal. ‘Het houdt meer steek om Walen Duits te leren dan Nederlands’, reageert historicus Philippe Destatte van het Institut Destrée.

Nederlands verplicht als tweede taal

De krant La Libre Belgique brak het nieuws ietwat voorbarig: onderwijsminister Caroline Désir heeft een nota klaar waarmee zij haar collega’s in de Franse gemeenschapsregering wil overtuigen om Nederlands verplicht te maken als tweede taal, en dat vanaf het derde leerjaar. Voorbarig, want het gaat dus om een ballonnetje van Désir zelf, waar men vanuit de scholen nog tot tegen het einde van het schooljaar uitgebreid op mag reageren. Als ze er dan door zou komen, plant Désir de omwenteling in vanaf het najaar 2027. Die tijd is nodig om leerkrachten Nederlands te zoeken en om bestaande leertrajecten niet in het gedrang te brengen.

Désir maakte haar huiswerk grondig. Zij heeft haar administratie cijfers laten verzamelen uit het Franstalige onderwijs. In het lager onderwijs kiest nog 64% van de leerlingen van het zesde jaar voor het Nederlands als tweede taal. In Wallonië mogen leerlingen nu vanaf het 5e leerjaar vrij kiezen tussen Nederlands, Engels of Duits. Maar waar er in de lagere school nog in bijna twee derde van de gevallen voor het Nederlands gekozen wordt, zakt de interesse vanaf het secundair onderwijs naar minder dan 50%. Slechts 47% van de Waalse leerlingen in het eerste jaar van de middelbare school kiest voor het Nederlands.

Kwart nooit Nederlands gehoord

Met de voorgestelde hervorming gaat Désir dus in tegen de spontane keuze van flink wat Waalse kinderen en hun ouders. Engels wordt belangrijker geacht dan Nederlands, nochtans de eerste taal in het federale België. De nota van Désir haalt dan ook aan dat iets meer dan een kwart (28%) van de Waalse leerlingen in het zesde middelbaar nooit enige cursus Nederlands heeft genoten tijdens de schoolcarrière, en slechts één procent zijn of haar hele schoolcarrière Nederlands heeft gevolgd.

Het valt echter te betwijfelen of er vanaf 2027 een generatie Walen degelijk Nederlands zal leren, zelfs wanneer Désir haar zin krijgt. Ter vergelijking: in de Brusselse scholen van de Franse gemeenschap is het Nederlands als tweede taal wel al verplicht vanaf het derde leerjaar, maar het Franstalige onderwijs in Brussel levert nauwelijks tweetaligen af, op sommige scholen in de rijkere gemeenten na.

700 miljoen euro

Het Brusselse onderwijs van de Vlaamse gemeenschap levert wel tweetaligen af, dankzij een investeringsbeleid van elk jaar meer dan 700 miljoen euro, aangehouden gedurende vele jaren. En dankzij een groot Vlaams geloof in de noodzaak om twee- of meertalig te zijn. Met als resultaat dat het aantal mensen die kundig zijn in het Frans en het Nederlands dan wel fors is toegenomen, maar de diepgaande kennis van het Nederlands er daarom niet beter op is geworden, laat staan de affiniteit ermee. Want er is de historische Belgische taalkwestie, en dan is er de multiculturaliteit en de internationalisering die zich nog eens op die taalkwestie heeft geënt.

Niet iedereen in Wallonië staat alvast te springen voor Désirs voorstel. ‘Ik begrijp Désirs plannen, en ik wil zeker talen leren aanmoedigen’, reageert Philippe Destatte, de directeur van de Waalse politiek-economische denktank Institut Destrée, bij Doorbraak. ‘Voor Brussel gaat het op om Nederlands verplicht te maken in het Franstalig onderwijs, maar er moet in praktijk nog een serieuze inhaalbeweging gemaakt worden om daadwerkelijk tweetaligen af te leveren. Voor Wallonië heb ik mijn twijfels over een verplichting.’

‘De meeste Walen kiezen liever pragmatisch voor het Engels of het Duits omdat hen dat verder brengt op een arbeidsmarkt die steeds internationaler is. Duits is bovendien een officiële taal in Wallonië en een belangrijke buur. Het houdt dus meer steek om jonge Walen Duits aan te leren dan Nederlands. Voor Vlaanderen geldt dat trouwens ook: op zich hoeft de verplichting om jonge Vlamingen eerst en vooral Frans aan te leren niet meer. Om een confederaal België te kunnen laten bestaan, volstaat een pragmatisch gebruik van het Engels.’

E

Caroline Désir (PS): ‘Verplicht Nederlands in Waalse scholen’

De mythe van de ‘Lone Wolf’ islamterrorist