Zoals het er nu naar uitziet mag Joe Biden zich zeer binnenkort ‘president elect’ noemen en komt er voor de tweede maal in de Amerikaanse geschiedenis een katholiek in het Witte Huis. Mogelijk zijn veel mensen kwaad of ontgoocheld over dit feit, maar het staatshoofd van het kleinste land ter wereld zal tevreden zijn. Misschien zien we Zijne Pauselijke hoogheid op 20 Januari 2021 bij de eedaflegging.

Informatie niet voor iedereen dezelfde

Dit is een verkiezing die uitgebreid in de geschiedenisboeken gaat komen. Maar ze was zeker niet het voorbeeld van een goed georganiseerde stembusslag. Het systeem van de ‘early voting’ leent zich tot allerlei problemen alsook verdachtmakingen, vooral omdat die mogelijkheid indruist tegen een gezonde basisregel, namelijk dat de kiesgerechtigden allemaal op dezelfde dag moeten gaan stemmen. Het feit dat mensen al weken op voorhand hun stem kunnen uitbrengen, leidt tot een situatie waarbij de kiesinformatie niet voor iedereen dezelfde is!

Maar goed, de staten zijn verantwoordelijk voor de organisatie van de verkiezingen. Het is maar de vraag of zij dat systeem willen wijzigen. Het argument dat men in de VS op een werkdag stemt is een gevolg van de protestantse traditie dat zondag een echte rustdag moet zijn en niets van doen heeft met de politiek. Maar de staten en de gemeenten/steden slagen er ook niet in om voldoende kiesbureaus te openen of eventueel mobiele kiesburelen te installeren op centrale plaatsen, zoals in Nederland. Wat de organisatie van verkiezingen betreft, kan ‘Uncle Sam’ nog wat leren van West-Europa.

Grondwetswijziging?

Een systeem met ‘early voting’ in combinatie stemmen die niet tijdig op de verkiezingsdag ter plaatse raken en de ‘too cloose to call’ uitslag leiden per definitie tot twisten, ruzies, juridische procedures en hertellingen. Het belangrijkste land ter wereld slaagt er dus niet in om een degelijke verkiezingsdag te houden! De media zijn alvast gelukkig dat ze hierover nog weken kunnen schrijven en diverse advocatenbureaus zien al deze betwistingen ook wel zitten.

Het systeem van de kiesmannen wijzigen? Dat vereist een federale grondwetswijziging. De mensen die denken dat onze Belgische procedure voor een grondwetsherziening al heel complex is, kijken best eens naar de Amerikaanse procedure. Voor een grondwetswijziging is nodig: een meerderheid in het Congres, geen presidentieel veto en dan – binnen de zeven jaar – een meerderheid in drie vierde van de statelijke Parlementen, met andere woorden in minstens 38 staten! Men moet hieromtrent zelfs geen gok wagen. De staten gaan hun rol in de presidentiele verkiezingsprocedure nooit willen opgeven. Het resultaat van drie november is dat het college van Gouverneurs nu bestaat uit 27 republikeinen tegenover 23 democraten!

Zware politieke klus

De ‘populair vote’ 2020 geeft ook aanleiding tot een paar interessante bedenkingen. Biden krijgt meer dan 70 miljoen kiezers achter zich. Dat is nog nooit gebeurd in de Amerikaanse geschiedenis. Hij haalt bijna vijf miljoen stemmen meer dan Clinton in 2016. Maar dat is enkel te wijten aan het feit dat er gewoon meer kiezers zijn komen opdagen. Het nominale verschil met Trump blijft zowat hetzelfde als in 2016. Ook Donald Trump haalt ruim vijf miljoen stemmen meer dan in 2016. Het zijn de kleinere partijen, de Libertarian Party en de groenen, die de electorale factuur betalen. Zij moeten een poging tot remake doen in 2024.

Op internationaal vlak zal President Biden snel twee maatregelen willen nemen. Vooreerst weer lid worden van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Daar was President Trump uit weg gegaan omwille van de coronapandemie en de trage reactie van deze organisatie van de VN. Secundo, het klimaatakkoord opnieuw naar de Senaat sturen. De regering-Obama tekende dat wel, maar het werd nooit voorgelegd aan de Senaat. Een ratificatie in dit deel van het Congres vereist een tweederdemeerderheid en dat zal een zware politiek klus worden voor Biden.

En nu ?

Het is om te beginnen wachten op de definitieve uitslag. Daarmee heeft deze verkiezingsslag wel alle records gebroken. (Die van 1948 was bij ons op woensdagnamiddag pas gekend na eindeloze tellingen in de staten Ohio en California.) En dan volgen er betwistingen voor de statelijke rechtbanken, eventueel hertellingen en een mogelijke procedure voor het Federaal Hooggerechtshof. De vraag is of de kiesmannen wel op 14 december hun keuze kunnen bekendmaken bij de Gouverneurs ?

Het was bepaald niet slim van de zittende President om een overwinning te claimen toen alle stemmen nog niet geteld waren! Maar het is duidelijk dat Donald Trump zijn huid duur zal willen verkopen. Een cruciale vraag is hoelang hij de steun zal krijgen van machtige mensen zoals Mike Pence en senaatsfractieleider Mitch McConnel.

Netflix

Eén ding is zeker. Een president van 78 jaar, die nipt verkozen raakte en moet besturen met een Republikeinse meerderheid in de almachtige Senaat zal geconfronteerd worden met eindeloze politieke twisten. De partijen kunnen zich beter al voorbereiden op de tussentijdse verkiezingen van november 2022.

In ieder geval zullen deze verkiezingen inspiratie bieden voor een nieuwe Hollywoodfilm of Netflixserie. Want geef nu toe, dit scenario had geen screenwriter kunnen bedenken.

early voting

Herman Matthijs over presidentsverkiezingen: ‘Dit scenario had geen screenwriter kunnen bedenken’