Tweeëntwintig mensen maaide Patrick Crusius neer in de Walmart van El Paso/Texas, een grensstadje nabij Mexico. In het onderzoek naar de motieven voor deze moordpartij dook al snel de naam van 8chan op, een webstek/forum waarop de schutter kort voor de aanslag een manifest postte over de ‘oorlog’ tussen het superieure blanke ras en de rest van de wereld, in zijn geval vooral de Latino’s. Ook de dader van de aanslag op moskeeën in de Nieuw-Zeelandse stad Christchurch vond op die webstek zijn inspiratie. Telkens ook regende het daar jubelkreten na zo’n aanslag. Teveel om toeval te zijn: 8chan blijkt al jaren een trefplaats voor lieden met extreem-rechtse ideeën die in tamelijk gore bewoordingen worden geventileerd. En die tot actie oproepen.

Censuurloze plek

Fredrick Brennan , oprichter van 8chan

De geschiedenis van 8chan is interessant en kan tot lering strekken voor elk alternatief medium dat lezers aantrekt die in de mainstream media hun gading niet meer vinden. De webstek werd in 2013 opgericht door een zekere Fredrick Brennan (°1994), met de beste bedoelingen, als alternatief voor de politiek-correcte berichtgeving en opiniëring van de modale pers. Een vrij forum dus voor mensen die ‘het’ nog durven zeggen, een censuurloze plek waar alles mocht en kon.

Allen daarheen, het werd al snel een trefpunt voor mannen (bijna geen vrouwen) die, vrijwel altijd onder een schuilnaam, vanachter hun pc ongezouten tekeer gingen tegen de uitwassen van de links-liberale decadentie. Ongefilterde meningen over de superioriteit van het christelijk-blanke ras (white suprematism), de noodzaak om dat ras te vrijwaren van ‘vreemde smetten’, het zogenaamde klimaatcomplot, het absolute recht op vrije wapendracht, vrouwenhaat en seksistische praat, nazi-verheerlijking en Hitleradoratie, maar ook kinderporno vonden hun weg naar deze ‘vrijhaven van de democratie’.

Op een zeker moment begreep oprichter Fredrick Brennan dat er iets niet klopte. De censuurloze plek bleek quasi gemonopoliseerd door een bepaald type type van bezoekers: mafkezen die de meest extreme meningen verpakken in speciale sarcastische humor, en zich daarbij bedienen van codewoorden als goobers, kikes, holohoax, redpilling, een taaltje voor ingewijden waar de gewone lezer nauwelijks nog wat van snapt. Populair waren de raids die gebruikers samen uitvoerden om een andere, ‘vijandelijk’ site massaal te bestoken met haatboodschappen en eventueel plat te leggen. 8chan was geëvolueerd tot een trollenleger van vereenzaamde weirdo’s, mannen die vooral ’s nachts leven en elkaar opjutten, en waar virtualiteit en realiteit versmolten tot één game-landschap. Met als centraal target: de dreigende Great Replacement, de verdringing van de ‘oorspronkelijke’ blanke bevolking door Latino’s en dies meer.

Fredrick Brennan is naar het schijnt bovenmatig intelligent, fysiek gehandicapt en leeft door een genetische afwijking in een rolstoel. Hij is opgegroeid in een arm gezin met weinig intellectuele prikkels, en via het internet ging er een wereld voor hem open. 8chan was voor hem ook een persoonlijke bevrijding uit een isolement. Maar verleden jaar distantieerde hij zich van zijn project, dat tot haatsite verworden was, en gaf onomwonden te kennen dat het ‘monster’ dringend van het web moest worden gehaald alvorens het echt mis zou lopen. Quod non. Tragisch lot van een leerling-tovenaar?

Echokamers

Het probleem is veel stringenter in de VS, door de ongebreidelde verspreiding van vuurwapens, tot en met echt oorlogstuig. Toch houdt het misschien ook een les in voor alternatieve media als Doorbraak. De psychologische dynamiek van een ‘vrije’, ongefilterde webstek die tot haatsite degenereert, stelt namelijk de vraag naar de identiteit van zo’n digitaal platform. Wat willen we, wat bindt ons? Als het alleen maar een open container van meningen is, blijkt het vrij snel te evolueren naar wat wij kennen als een afzeikforum voor lieden met teveel tijd en te weinig hobby’s. Op zijn best een virtuele stamkroeg. Maar net het feit dat het vooral om mensen gaat die in het echte leven teleurgesteld en gefrustreerd rondlopen, niet meer aan de bak komen, maakt de weg snel vrij voor complottheorieën en zondebokdenken. Het feit dat de oprichter van 8chan finaal in alarmerende bewoordingen afstand nam van zijn geesteskind, bewijst dus dat die ‘kroeg’ niet van meet af aan zonder stevig uithangbord én een intern reglement kan.

Dat klinkt zelf wat als het politiek-correct ‘Hier vloekt men niet’, en inderdaad: de diepe krochten van het internet zijn wat ze zijn, maar een webstek en een webmagazine zijn keukens waar met zorg over de ingrediënten en de dosering moet worden gewaakt. Daarom kan een digitaal platform niet zonder redactionele lijn, echte content die met zorg gekozen is en een vorm van pluralisme huldigt, binnen het mission statement, zeg maar de statuten van zo’n digitaal medium. Lezersfora trekken mensen met extreme opinies aan, en ik ben de laatste om daar paal en perk aan te stellen. Maar op het einde zijn het altijd dezelfde vijf tooghangers die elkaar gelijk geven, de rest heeft al lang afgehaakt.

Net daarom is redactionele diversiteit levensbelangrijk, en vind ik het zelfs nuttig dat een vreemde eend als Othman El-Hammouchi in Doorbraak zijn ei mag leggen naast dat van de 999 islamcritici die dit magazine sowieso domineren. Idem dito voor thema’s als klimaat en economie. Echokamers, ruimtes waar mensen elkaar alleen willen ontmoeten om elkaar gelijk te geven en gelijk te krijgen (LIKE), verschillen in niets van de pensée unique die we de mainstream media verwijten.

Dilemma

Pluralisme dus, als antidotum tegen de verschraling en monopolisering van het medium door een nieuwe pensée unique: net om de vrijheid van mening te waarborgen moet er wel degelijk gemodereerd worden. Een dilemma voor hoofdredacteurs en webbeheerders van webstekken die graag met ‘politieke incorrectheid’ schermen. De realiteit is echter dat een onbeheerd, ongefilterd forum werkt als een tuin waarin niet gewied wordt: op het einde heb je alleen nog onkruid.

Kranten als De Standaard en De Morgen buiten dat dilemma bij de alternatieve pers handig uit, en trachten nu hun grote gelijk te demonstreren: voor de mainstream media is het drama van El Paso een gouden zaak. Alternatieve webjournalistiek, bloggers, fora van allerlei aard komen nu allemaal in één beerput terecht. Een demonisering van de sociale media waar merkwaardigerwijze ook Twitterpresident Donald Trump zijn toevlucht toe nam. De New York Times noemde de aanslag in Christchurch zelfs onverbloemd ‘een massamoord voor en door het internet’. Waarbij de traditionele pers zich opnieuw de status kan aanmeten van scheidsrechter, purificator en behoeder van het intellectueel fatsoen tegen de ‘toxische, digitale cultuur’ (sic).

Willen we het hen zo gemakkelijk maken? Ik dacht het niet. Woord en wederwoord dienen ook en vooral in een alternatief medium zorgvuldig gecultiveerd worden, diversiteit van standpunten is een must, taalbeschaving evenzeer. Het versmallen tot één enkele pensée unique, zij het een ‘alternatieve’, op vlak van politiek, multicultuur, ecologie, klimaat, sociaal beleid, enz. trekt een bepaald publiek aan maar stoot ook een groot potentieel segment af. Doorbraak moet ook lezenswaardig zijn voor links, ook zij moeten kunnen deelnemen aan het debat op een Vlaams-nationale webstek. En het is niet omdat het moslimfundamentalisme de haatzaaierij tot een systeem heeft verheven, dat wij erin moeten meegaan.

De democratie is zoals de liefde, ze moet elke dag opnieuw uitgevonden worden of ze gaat kapot. Al onze steun, medeleven en sympathie gaat uit naar Pieter Bauwens.

echokamers

Van 8chan naar El Paso