Gisteren is het rapport (pdf) bekend geraakt van de Werkgroep Willekeurige Opsluiting van de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties. Het rapport eist de onmiddellijke vrijlating van drie Catalaanse gevangenen die een procedure aangespannen hadden bij de Raad: Jordi Sànchez, Jordi Cuixart en Oriol Junqueras. De werkgroep komt tot het onomwonden besluit dat de drie vastzitten omwille van hun politieke ideeën en dat hun mensenrechten en rechten op een eerlijk proces geschonden zijn.

Het rapport komt er de dag nadat de Raad van Europa (Straatsburg) besliste dat Spanje, om redenen van openbare orde, wel degelijk sessies van het Catalaans Parlement mocht beletten.

Meer dan een jaar en een half in voorarrest

Jordi Sànchez (ex-ANC), Jordi Cuixart (Òmnium Cultural), en Oriol Junqueras (ERC), de voormalige vice-minister-president van Catalonië, zitten al meer dan een jaar en een half vast in Spaanse gevangenissen. Het Spaanse gerecht beschuldigt hen ervan de leiders te zijn van een rebellie en seditie. Of ‘gewelddadige opstand’ volgens het Spaanse strafwetboek.

De feiten zijn de spontane protesten die losbraken op 20 en 21 september 2017, toen de Guardia Civil binnenviel in verschillende Catalaanse ministeries, waaronder het Economieministerie van Junqueras. ANC en Òmnium Cultural sloten zich al vroeg aan bij deze vreedzame burgerprotesten en namen er ook de verantwoordelijkheid voor, om te vermijden dat de Spaanse politie de restrictieve en gehate ‘Ley Mordaza’ (‘Muilbandwet‘, pdf) zou toepassen.

Het Spaanse gerecht onderzoekt en berecht nu deze protesten als ‘rebellie en seditie’, beschuldigingen die deze expertengroep van de VN nu van tafel veegt.

Hard rapport voor Spanje

Het rapport is snoeihard voor de Spaanse overheid. Zo haalt de werkgroep aan dat de protesten en de acties van ‘de Jordis’ en Junqueras deel uit maken van hun recht op vrijemeningsuiting, vereniging, reünie, politieke participatie en vrijheid van ideeën. Het stelt dat er geen enkele sprake is van geweld en dat noch de Spaanse regering noch het gerecht dit heeft kunnen aantonen.

Sterker nog, de werkgroep besluit dat de strafrechtelijke aanklachten gemaakt zijn om de drie Catalanen te beknotten in het uitoefenen van de vermelde mensenrechten en hun vrije meninsuiting. De mensenrechtenexperten stellen bovendien vast dat ze net vast zitten omwille van hun politieke ideeën en activiteiten. Redenen die allemaal aangehaald worden om te oordelen dat de aanhouding van de Jordis en Oriol Junqueras willekeurig is en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens schendt, net als het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten, beiden ondertekend en geratificeerd door Spanje.

Gevolgen voor Spanje

De werkgroep eist niet alleen de onmiddellijke vrijlating van de drie, maar ook dat de drie ‘worden vergoed en dat een onafhankelijke onderzoekscommissie de zaak onderzoekt en maatregelen neemt tegen de verantwoordelijken’. De werkgroep verwijst ook rechtstreeks naar voormalige Spaanse regeringsleden zoals de toenmalige vice-premier Soraya Sáenz de Santamaría, die in 2017 trots aankondigde dat de Spaanse regering de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging had ‘onthoofd’.

De werkgroep ziet in deze en andere verklaringen en daden van de Spaanse overheid een schending van het vermoeden van onschuld, het schenden van een recht op een eerlijk proces en een schendig van de principes van een onafhankelijk gerecht.

Wat met het proces?

Deze werkgroep mag dan wel eisen op tafel leggen, juridisch kan het deze niet afdwingen van Spanje. Met andere woorden zijn de Catalaanse politieke gevangen afhankelijk van wat de Spaanse regering en gerecht beslissen.

Dat dit dynamiet legt onder het proces, lijdt wel weinig twijfel. De experten stellen vast dat verschillende rechten voor een eerlijk proces geschonden zijn. Niet alleen het vermoeden van onschuld is geschonden, vindt de werkgroep. Zo heeft de verdediging niet voldoende tijd gekregen om de lijvige processtukken door te nemen. Ook worden de beschuldigden niet berecht door de competente rechtbank: ze hadden berecht moeten worden in Catalonië en niet in Madrid, aldus de experten.

Het recht op zelfbeschikking

Opvallend is ook dat de werkgroep van de Mensenrechtenraad van de VN besluit dat de hele vervolging tegen de Catalanen het gevolg is van hun verdediging van het recht of zelfbeschikking, een recht waar de Catalanen al jaren voor strijden.

eerlijk proces

Verenigde Naties maakt brandhout van opsluiting Catalanen