Denkt u even terug aan uw tijd in het secundair onderwijs. U herinnert zich ongetwijfeld die ene bijzondere leraar of lerares. Die man of vrouw die uitgerekend op het goede ogenblik een empathisch luisterend oor bleek te zijn. Of net op het cruciale moment ferm het gaspedaal indrukte, waardoor u plots wakker geschud werd. Soms met de nodige blutsen of builen tot gevolg maar verdacht vaak met uitermate heilzaam effect.

In iedere leraarskamer lopen zulke figuren rond. Zij vormen het peper en zout van een korps. Kruidige mannen en vrouwen die bij de jonge mensen onder hun hoede een onuitwisbare indruk nalaten zonder zich veel aan te trekken van formele procedures of verslaggeving op digitale leerplatformen. Het begrip ‘leerlingenvolgsysteem’ alleen al doet onwillekeurig denken aan wat de Stasi ooit beoogde, maar dat uiteraard volledig terzijde.

Peper en zout, charmante vakidioot en ijzervreter

De leraarskamer van de school waar ik lesgeef, bevat verschillende van deze onnavolgbare figuren. Toegegeven, vaak zijn deze dames en heren evenveel charmante vakidioot als ijzervreter. Maar ze worden allemaal zonder uitzondering door hun leerlingen op handen gedragen. Deze dierbare collega’s leggen de lat voor zichzelf namelijk net zo hoog als voor hun leerlingen. Ik zou direct die ene leerkracht Nederlands en Engels kunnen noemen die op 30 juni alvast uit de startblokken schoot voor 1 september. In de bibliotheek van onze school zat zij eenzaam en alleen interessante artikels op te snorren die haar leerlingen volgend schooljaar onder de loep konden nemen. Intussen is zij op pensioen gegaan, de schat. Kleinkinderen, u weet wel.

Of die collega met de luidste bulderlach van allemaal, een wetenschapper in hart en nieren. Een beer van een vent met een buikomtrek waar hij lang had moeten voor sparen. Na lang wikken en wegen besloot hij het hemd aan de haak te hangen en op pensioen te gaan. Hij had al langer gewerkt dan door de wetgever gevraagd (wie hem dat kan en wil nadoen, mag zich altijd even melden bij ondergetekende) maar voelde zich niet te beroerd om de school uit de brand te helpen wanneer dat nodig was.

Een vervanging nodig van korte duur waarvoor — uiteraard — niemand werd gevonden? Hij kwam, zag en gaf les. Nooit te beroerd om een handje te helpen en altijd ergens vooraan tijdens personeelsvergaderingen. Gesmaakt item in elke honderddagenshow, tot groot jolijt van oud-leerlingen en collega’s. Begeleider ook van oneindig veel eindejaarsreizen en daardoor vaste waarde van een ploeg die een zuurverdiende Paasvakantie opoffert om een gretige bende zesdejaars de reis van hun leven te bezorgen. Een nachtbraker met een hart voor onze school, met andere woorden.

Zulke figuren voelen zich vaak niet meer welkom in het onderwijs

Het type leerkrachten dat zich hoe langer des te minder welkom voelt in een onderwijssysteem met aperte mankementen die hervorming na hervorming alleen maar erger lijken te worden. De mensen die vaak gedesillusioneerd en soms gebroken achterblijven na een blitzbezoek van een doorlichtingscommissie. Collega’s behept met een ongelooflijk relativeringsvermogen en een grote portie gezond verstand dankzij de vele jaren op hun teller. Leraars aan wie we, kort gesteld, uitermate veel te danken hebben en die echte rari nantes lijken te worden in ons wondere onderwijswereldje.

Wanneer onderwijs een eindtermenfabriekje wordt met een meetbare output en instelbare indicatoren gericht op wazige finaliteiten, sneuvelen de figuren aan wie u als eerste terugdenkt. Geen peper en zout meer in de leraarskamer, wel schrale eenheidsworst. Bevlogen leraars met voldoende vakkennis hebben geen lijstjes eindtermen nodig om hun leerlingen vooruitgang te laten boeken. Laat staan voorgekauwde leerwerkboeken waarmee om het even wie les kan geven. Gewoon zien dat je je leerlingen een hoofdstukje voor blijft, is dan de totaal misplaatste boodschap.

Uitermate droevig nieuws

Afgelopen week bereikte uitermate droevig nieuws onze school. Onze nachtbraker met het grote hart is plotseling en totaal onverwacht overleden. Geen straffe verhalen meer over quasi veertig jaar onderwijsgeschiedenis, geen aangebrande moppen op de jaarlijkse barbecue met de ‘veteranen’. Wel eindeloos veel oud-leerlingen die op de vraag hierboven zijn naam als eerste in gedachten hebben.

eindejaarsreis

Aan welke leerkracht heeft u goede herinneringen?