‘Le peuple,’ zei Rivarol ‘ne voulait pas la Révolution, il n’en voulait que le spectacle.’ Het volk wilde niet de Revolutie, alleen het schouwspel ervan. Een mooie opmerking, en ze geldt nog.

Een eigentijds schouwspel is het politieke debat, en in Frankrijk meer dan elders. Er vallen geen doden bij, de acteurs spelen hun rol en verkopen esprit, briljant soms, maar dat neemt niet weg dat er al eens een waar woord valt. Bij ons gaan je tenen krullen van verveling maar in Frankrijk maakt een half zinnetje soms een kwartier goed.

Te gast bij Natacha Polony en Élisabeth Lévy in hun «Droit de question!» – eerstgenoemde is een bekende radio- en tv-commentatrice en de tweede is hoofdredactrice van het blad Causeur – te gast waren dus Jean-François Kahn, oprichter van Marianne, nu schrijvend voor de Huffington Post, en Basile de Koch, auteur en chroniqueur bij datzelfde Causeur. Ze vroegen zich af of ‘links’ nog een toekomst had na de catastrofale verkiezingen. Vanzelfsprekend kwam er geen antwoord op die vraag, een voorwendsel om wat te babbelen tenslotte en geen mens die een antwoord had verwacht, maar toch beviel het gesprek me. Vooral om één klein half zinnetje van Basile:

Élisabeth Lévy: Eerst dit: over Macron hebben we nog maar heel weinig gezegd. Heeft Macron, door een deel van links op te slorpen, de tegenstelling links-rechts niet als achterhaald weggezet?
Basile de Koch: Is het niet eerder andersom? Is het niet de opeenstapeling van de vadsige koning Chirac, van de hysterische Sarkozy en van mijnheer niemendal Hollande, die er ten slotte voor heeft gezorgd dat rechts is leeggelopen, dat links is leeggelopen? Dat was toch dienstig om president Macron aan de macht te brengen, lijkt me.
Élisabeth Lévy: Hij heeft dan wel de helft van de PS bijeengeschraapt, en de helft van de UMP.
Basile de Koch: Men moet de zaken in de juiste volgorde zien, voorzitster! Vanaf het moment dat Sarkozy is afgegaan, en Hollande is afgegaan, mag je toch zeker zeggen dat de rechtse kiezers en de linkse kiezers een beetje de moed hebben laten zakken, als er dan op de tijd van één maand een eikel arriveert die zegt: ik ben niet enkel jong en mooi, maar daarbij ben ik nog eens rechts én links, je hebt maar te kiezen…
Élisabeth Lévy: ’t Is waar.
Basile de Koch: …zoiets kan werken.
Jean-François Kahn: En een zaak die we ook niet mogen vergeten is dat hij 24% haalde. En tussen haakjes, die 24% was…
Basile de Koch: Ja, in de eerste ronde al.
Jean-François Kahn: …was wel bezien het latente centristische kiespubliek, aan welk men een bipolariteit heeft opgelegd waarvan het niet wilde weten. En door de institutionele dwang [door het kiessysteem] werd hen dus belet stelling te nemen, zich uit te drukken, en toen ze de mogelijkheid daartoe kregen, kwamen ze uit op 24%.
Basile de Koch: Nu dacht ik dat het 25% was. U hebt zich voor één procent vergist ziet u…
Élisabeth Lévy: Dat is heel goed, een heel goede [xxx].
Jean-François Kahn: Gewoon kijken volstond. Maar ik herhaal wat ik daarstraks heb gezegd: het ware probleem waar we mee te… u zult zien, is dat er vandaag een linker- en een rechterzijde bestaat, meer dan ooit. Maar een rechts…
Natacha Polony: Bent u zeker dat we vandaag een linker- en rechterzijde zien?
Jean-François Kahn: Nee, die rechterzijde is radic… is laten we zeggen een karikaturale rechterzijde, en de linkerzijde is [xxx].
Basile de Koch: En een karikaturaal centrum.
Jean-François Kahn: Ja, dat ook. Een karikaturaal centrum komt voor, dat hebben we gezien onder de Vierde Republiek…
Basile de Koch: Die is nu wel aan de macht…
Jean-François Kahn: …maar dat lag anders.
Basile de Koch: …maar niet zonder elegantie.

Dat laatste is nog belangrijker dan wat voorafging: Fransen willen graag een presentabele president, iemand waarmee je voor den dag kunt komen, ‘un type sortable’. Niet zo’n gefrustreerde Sarkozy, of een Hollande op een scootertje.

o-o-o-o-o

«La gauche a-t-elle un avenir?» (na 1u 09’50”), en het vertaalde stukje kunt u hier apart beluisteren.

Élisabeth Lévy: La première chose : on a très peu parlé de Macron. Est-ce que Macron – en absorbant disons une partie de la gauche – n’a pas, disons rendu le clivage droite-gauche caduc?
Basile de Koch: Est-ce que c’est pas l’inverse ? Est-ce que ce n’est pas l’empilement du roi fainéant Chirac, de l’hystérique Sarkozy, et de monsieur rien du tout Hollande, qui a fait que finalement la droite s’est dégonflée, la gauche s’est dégonflée ? Et ça, ça a été quand même utile pour faire arriver au pouvoir le président Macron il me semble.
Élisabeth Lévy: Il a quand même ramassé la moitié du PS et la moitié de l’UMP.
Basile de Koch: Il faut faire …il faut voir les choses dans l’ordre, présidente ! À partir du moment où, bon, Sarkozy a foiré et Hollande a foiré, et bien c’est sûr que les électeurs de droite et les électeurs de gauche …ils sont un peu découragés quant à un gland qui arrive en un mois en disant non seulement je suis jeune et beau, mais en plus je suis et de droite et de gauche, et t’as qu’à voir…
Élisabeth Lévy: C’est vrai.
Basile de Koch: …ça peut marcher.
Jean-François Kahn: Et un fait qu’il ne faut pas oublier non plus c’est qu’il a fait 24%. Et 24%, entre parenthèses…
Basile de Koch: Oui mais dès le premier tour.
Jean-François Kahn: …c’était en vérité l’électorat centriste latent, à qui on a imposé une bipolarité dont il ne voulait pas. Et donc par la violence institutionnelle, on les empêchait de se prononcer, de s’exprimer, et quand ils ont eu la possibilité de s’exprimer ils se sont retrouvés à 24%.
Basile de Koch: Moi je croyais qu’il avait 25, vous voyez que vous vous êtes trompé d’un pourcent.
Élisabeth Lévy: C’est très bien, très bonne [xxx].
Jean-François Kahn: Il suffisait de voir. Mais je vous répète ce que j’ai dit tout à l’heure : le vrai problème auquel on a eu… vous allez voir, c’est qu’aujourd’hui il y a la droite et la gauche, il n’y en a jamais eu autant. Mais une droite…
Natacha Polony: Vous êtes sûr qu’il y a la droite et la gauche aujourd’hui?
Jean-François Kahn: Non, c’est une droite radic… une droite caricaturale disons, et une gauche [xxx],
Basile de Koch: Et un centre caricatural.
Jean-François Kahn: Oui, aussi, ça existe un centre caricatural, on l’a vu pendant la Quatrième République…
Basile de Koch: Là, c’est au pouvoir…
Jean-François Kahn: …mais c’est pas la même chose.
Basile de Koch: …mais non sans élégance.

elegantie

De Fransen zullen Macron niet zo snel weghonen als Hollande