De Europese Commissie gaf tegelijk met een subsidie van 100 miljoen euro ook een deadline af voor de bouw van het energie-eiland dat Elia gaat bouwen op de Noordzee. Dat energie-eiland moet als verdeelstation dienen voor de stroom van de drie binnenkort uit te delen windmolenparken. Tegelijk moet het eiland de interconnectie met onderzeese stroomkabels naar het Verenigd Koninkrijk en Denemarken mogelijk maken.

Energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) en de CEO van Elia Group Chris Peeters ondertekenden op woensdag 14 december, op het kabinet van Van der Straeten, het protocol voor de Europese relancesubsidie van 100 miljoen euro voor het Prinses Elisabeth energie-eiland. In aanwezigheid van een vertegenwoordiger van de Europese Commissie en de staatsecretaris voor Relance en Strategische Investeringen Thomas Dermine (PS) lichtten ze de tijdlijn van het project toe.

Van der Straeten kan met de subsidie van 100 miljoen euro voor Elia Asset NV een pluim op haar hoed steken. De vennootschap Elia Asset binnen de Elia Group heeft voor meer dan 4 miljard euro activa in de boeken waarvan 3,7 miljard euro aan installaties en 10 miljoen euro aan participaties.

In het kader van de Europese relancesteun na de coronacrisis konden regeringsleden projecten indienen en één daarvan was het energie-eiland van Elia. Omdat de Europese Commissie de doelstellingen om koolstoofneutraal te worden recent opdreef, vormt volgens Van der Straeten dit energie-eiland een cruciale schakel in de infrastructuur. België wordt hiermee het eerste land met een kunstmatig eiland in de Noordzee. ‘Het is niet het laatste en ook niet het grootste’, zei Van der Straeten, ‘maar we kunnen zo expertise opbouwen die we kunnen exporteren. 40 procent van de aansluitingsmodules van windmolens op zee wordt nu al in België geproduceerd.’

Dermine benadrukte dat 3,6 miljard euro van de 7,5 miljard euro overheidsinvesteringen van de Europese Commissie het etiket ‘groen’ ontving. ‘Daarmee is België tweede in de ranglijst qua green tagging door de commissie’, aldus Dermine. ‘Het project is een vlaggenschip voor ons plan.’

Mijlpalen

België moet wel aan een aantal mijlpalen voldoen. Zo is één van de condities dat dit project tegen 2026 moet afgerond zijn, anders moet Elia het geld teruggeven. Stefaan De Rynck van de Europese Commissie zei dat het energie-eiland een ‘kernproject’ is in een strategisch investeringsplan van de EU ter waarde van 800 miljard euro. ‘Het is een belangrijk project voor de energie-onafhankelijkheid’. De commissie legt een strakke planning op en De Rynck beseft dat ‘het veel druk legt op de project-managers’. Volgens De Rynck is België aan een inhaalbeweging bezig qua groene energie.

Chris Peeters van Elia zei bijzonder trots te zijn dat het dossier op korte tijd al zo ver gevorderd was. De studiefase is bijna afgerond. Rond 31 december zijn de milieustudies en bouwkundige onderzoeken afgerond. De milieuvergunningen volgen dan in de herfst van 2023. Voor eind 2024 moeten de werken rond het eerste caisson klaar zijn om de verdere afwerking en installatie te voltooien voor eind 2025. Op 31 augustus 2026 moet het energie-eiland klaar zijn voor ingebruikname. Peeters zei dat dankzij de vlotte samenwerking met allerhande betrokkenen, zoals de overheden maar ook Greenpeace, het project snel opschiet.

De keuze voor betonnen caissons, die afgezonken worden en waartussen de bouwheer zand stort om op dat geheel het eiland te bouwen, is nieuw. Momenteel werkt iedereen met platformen. ‘Die keuze was noodzakelijk om een zo klein mogelijke voetafdruk te hebben qua leefmilieu’, aldus Peeters. Het eiland ligt immers naast een Natura 2000-gebied van kwetsbare grindbedden. Omdat de federale overheid de capaciteit van de windmolenparken optrok van 2 GW naar 3,5 GW bleek de keuze voor de betonnen caissons ook kosteneffectiever dan platformen. Door die opschaling van de capaciteit zouden er anders twee platformen extra bij de reeds geplande moeten komen.

450 miljoen euro

Het energie-eiland is dus een goedkopere oplossing. Volgens Peeters is het eiland ook een besparing voor de aansluiting van de windmolenparken op zee en een besparing voor de investeringen op land dankzij de ‘hubfunctie’ (een hub is een naaf in een wiel waar de spaken samenkomen) op zee.

De kostprijs van het energie-eiland bedraagt 450 miljoen euro. Die kostprijs valt onder de zogenaamde regulatory asset base (RAB). De RAB zijn de investeringen van Elia als transmissienetbeheerder die op de energiefacturen van de huishoudens en bedrijven komen. Dankzij de subsidie van 100 miljoen euro zal dat bedrag dus lager uitvallen.

Peeters plaatste de investering in de context: ‘De tweede zone windmolenparken ging er altijd komen en die moest altijd aangesloten worden. Normaal via platformen. In december 2020 kwam dan het project van het eiland omdat door de verhoging van 2 naar 3,5 GW capaciteit dit significant competitiever was.’

De totale kost met zeekabels enzovoort erbij zal rond de 2 miljard schommelen, zo verklaarde Peeters. De RAB of de investeringen die op de energiefactuur komen, stijgt volgens Peeters met 8 procent per jaar. ‘Eén keer die investeringen in gebruik zijn en afgeschreven worden, kan dat terug dalen.’

Ventilus

De aanbestedingsprocedure voor het eiland is lopende. Net als de milieueffectenrapportage. De woordvoerder van de minister van Energie verklaarde dat de aanbestedingsprocedure voor de windmolenparken voor binnenkort is. De ‘tenders’ worden momenteel uitgewerkt. Parallel met het energie-eiland en de windmolenparken (bouwtijd twee jaar volgens de minister) lopen de projecten Ventilus en Boucle du Hainaut. Voor de laatste verwacht de minister zeer snel een beslissing van de Waalse regering. Betreft de Nautilus-zeekabels met de Britten en de Triton-zeekabels met de Denen die op het energie-eiland aangesloten zullen worden, is de planning minder duidelijk.

Het energie-eiland is volgens Peeters wel niet op de groei gebouwd. Extra interconnectoren plaatsen voor zeekabels kan perfect, maar voor het aansluiten van extra windmolenparken zal hetzij een uitbreiding of een extra eiland op een andere plaats noodzakelijk zijn.

‘We krijgen veel vragen om onze ervaring te delen vanuit andere landen’, zei Peeters over de Belgische expertise die Elia elders zou kunnen te gelde maken. De Nederlanders en de Denen staan blijkbaar veel minder ver.

Elia Group

Ventilus, het slurfje van de olifant

Europese Commissie pompt 100 miljoen euro in energie-eiland op Noordzee