‘

Wim Schoutens, KULeuven.

De oorlog in Oekraïne doet de vraag naar wapens toenemen en er blijkt een enorm tekort aan levercapaciteit uit het westen’, zegt professor Wim Schoutens, die statistiek en risicobeheer doceert aan de KU Leuven. (U zag hem eerder al hier bij DoorbraakTV.) ‘De voorraad wapens is op. Plots passen investeringen in wapenproducenten in het ESG-verhaal, of het respecteren van regels inzake Environmental , Social en Governance of behoorlijk bestuur voor bedrijven. Wapens worden als het ware opeens duurzaam, politiek correct, omdat de verdediging van Oekraïne bovenaan de ethische agenda staat.’

Wapens faciliteren ESG

Fondsen die zich toeleggen op ESG-investeringen, hielden zich vroeger zo ver mogelijk weg van wapenproducenten. Maar inmiddels investeert de helft van de ESG-beleggingsfondsen vandaag in ondernemingen die het rating-agentschap Morningstar kwalificeert als wapenproducenten. Het Zweedse investeringsfonds SEB motiveert de koerswijziging door ‘de ernstige veiligheidssituatie en de groeiende geopolitieke spanningen’. ‘Defensie wordt steeds meer beschouwd als een noodzaak die ESG faciliteert’, schreven analisten van de Amerikaanse bank Citigroup.

Wapenproducenten spelen gretig in op die trend. ‘We leggen er al lang de nadruk op dat goed-gereguleerde defensiebedrijven een sociale meerwaarde leveren’, zegt een woordvoerder van de Britse militaire straaljagerproducent BAE systems aan de nieuwsbrief Capital Monitor. ‘Het is tragisch dat er een crisis zoals deze nodig was opdat steeds meer mensen zich dit realiseren.’ Een collega van de Beierse wapengroep Hensoldt vat samen: ‘Zonder veiligheid is er geen duurzaamheid.’

Hypocriete ESG-theorie

‘Het my little pony-land van het streven naar wereldvrede bleek naïef’, duidt Schoutens. ‘Wapens hebben spijtig genoeg wel degelijk maatschappelijk nut. Zonder militair materiaal spraken we vandaag in Europa allemaal Duits. Ook Westerse wapenbedrijven krijgen nu een positief ESG-etiket van de deug-industrie, omdat ze bijdragen aan de economische veiligheid in moeilijke tijden. De ommezwaai is toch het bewijs dat heel de theorie rond ESG erg relatief, zeg gerust hypocriet, is.’

Schoutens geeft als wiskundige ook advies aan beleggingsfondsen. Die liggen onder vuur van activistische aandeelhouders, die eisen dat ze zich bij hun investeringen laten leiden door allerlei eisen op het vlak van milieu, klimaat, sociale praktijken, anti-corruptieregels, culturele, raciale, geslachtelijke evenwichten in de samenstelling van het personeel en de leiding van het bedrijf, en dies meer.

Schoutens: ‘Fondsbeheerders worden opgejaagd door hun duurzaamheidsbewakers in de groep. Ze zeggen me off the record dat ze meer dan genoeg hebben van dat theater. Ze zoeken zo goed als mogelijk rendabele bedrijven en gieten er in hun rapport een ESG-saus over.’

ESG-zeepbel

Investeringen in zogenaamde ‘sin stocks’ (zondige aandelen) waren altijd taboe. Banden met de tabaks-, olie- en wapenindustrie moesten worden doorbroken. Schoutens: ‘Je hoeft geen wiskundig genie te zijn om de gevolgen te voorspellen. Deugdzame bedrijven, zoals bepaalde groene energiespelers, werden bovenmatig gegeerd bij beleggingsfondsen. Er ontstond een echte ESG-zeepbel op de beurs.’

De keerzijde van de medaille was dat de aandelenkoers van ‘sin companies’ onder druk kwam te staan. ‘Beleggers met een neus voor rendement profiteerden ervan om die bedrijven op te sporen en koopjes te doen. Een mooi voorbeeld is de vermogensbeheerder Blackrock, die 8.600 miljard dollar in portefeuille heeft. CEO Larry Finck voorspelde in het jaarrapport van 2020 dat ESG voortaan een prominente rol zou spelen in het investeringsbeleid. Toch is Blackrock Equity Dividend Fund de grootste aandeelhouder in defensiebedrijven zoals Raytheon. Ook in tabaks- en wapenbedrijven zoals British American Tobacco en Smith & Wesson is BlackRock een van de grootste investeerders.’

En toch is BlackRock een belangrijke speler in ESG-fondsen. Schoutens: ‘BlackRock doet gewoon wat zijn klanten vragen. Pensioenfondsen en verzekeringsbedrijven worden opgejaagd door aandeelhouders en klanten om te investeren in bedrijven die beantwoorden aan de normen die worden uitgewerkt door de ESG-industrie. De vermogensbeheerder weet pertinent dat dit leidt tot scheeftrekkingen, maar speelt het spel gewoon mee. En ondertussen pikt hij een graantje mee door wel te investeren in zonde.’

Gebakken lucht

‘Voor mij belegt iedereen best waar hij denkt het meeste rendement te halen en zich persoonlijk comfortabel bij voelt’, redeneert de wiskundige. ‘Maar activistische aandeelhouders dwingen vermogensbeheerders om te investeren in een beperkte groep bedrijven, die bijvoorbeeld actief zijn in groene energie. Voorbeelden zijn de aandelen Ørsted en Siemens Energy van wie de aandelenkoers dit jaar al ongeveer gehalveerd is. Het slachtoffer van deze strategie: de goede huisvader, wiens pensioenreserve belegd wordt in gebakken lucht.’

Schoutens trekt de lijn verder naar het klimaatverhaal. ‘Iedereen wil een propere wereld, maar dankzij de industrie haalt de vrije markt miljarden mensen uit de armoede door hen een job te geven’, aldus Schoutens. ‘China en India willen de klok echt niet een paar decennia terugdraaien door drastisch de CO2-uitstoot te beperken. Het maakt hen niets uit dat hun industrie het Klimaat treft. Het naïeve Europa, dat al vooroploopt met haar milieuvriendelijke industrie, wil koploper zijn in de strijd tegen de opwarming van de aarde. Auto’s en woningen moeten zogezegd CO2-neutraal zijn en worden peperduur. Wie betaalt de rekening? De Europese middenklasse.’

Environmental

Wapens nu ‘duurzaam’ dankzij oorlog in Oekraïne…

Cultuuroorlog in de Verenigde Staten: een uitslaande brand