Zojuist las ik in Knack het interview van Walter Pauli met hoogleraar sociologie Mark Elchardus. Daarin bespreken zij het fenomeen dat onderzoeksresultaten worden afgezwakt omdat ze politiek incorrect zouden kunnen overkomen. Ik kan dat beamen: dit fenomeen bestaat wel degelijk. Op verschillende momenten heb ik meegemaakt dat politieke correctheid het haalt van de wetenschap. Het woordje ‘woke’ was toen nog niet uitgevonden, maar bestond wel al in de hoofden van sommige collega-wetenschappers.

Meer babysterfte bij laaggeschoolden

Een kleine bloemlezing. Ik ben jaren wetenschappelijk voorzitter geweest van het Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie (SPE). Dit studiecentrum registreert van alle geboorten in Vlaanderen een vijftigtal karakteristieken. Het eerste doel is om precies te weten hoe de verloskunde en de neonatologie in Vlaanderen zich ontwikkelen. De tweede doelstelling is om wetenschappelijk onderzoek te doen met de gegevens.

Dat gebeurde op grote schaal en omdat we ook etnische afkomst registreerden, hadden we gegevens over de allochtone Vlaamse vrouwen. Een van de bevindingen was, bijvoorbeeld, dat de babysterfte bij allochtone vrouwen hoger lag dan die bij autochtone vrouwen. Wanneer we de allochtone vrouwen — die meestal laaggeschoold waren — uitzetten tegen autochtone laaggeschoolde vrouwen, dan was er geen verschil meer in babysterfte. Het verschil was dus niet een gevolg van de etniciteit, maar wel van scholingsgraad.

Etnische afkomst belangrijke variabele

Of toch niet? Neen, niet helemaal, want de redenen waarom er meer babysterfte was in de twee groepen van laaggeschoolde vrouwen (autochtoon-allochtoon) waren niet dezelfde. Bij de autochtone vrouwen zagen we meer tabak- en alcoholgebruik, meer ongezonde werkomstandigheden en meer eenoudergezinnen. Daardoor waren de baby’s vaak ondervoed en kleiner bij geboorte, met een grotere kans om te overlijden. Bij de allochtone groep zagen we noch alcohol- noch tabaksgebruik, maar veel meer suikerziekte en zwaarlijvigheid. Ook dat heeft zijn weerslag op de babysterfte.

Conclusie: de redenen waarom de baby’s van autochtone vrouwen en vergelijkbare (wat sociale klasse betreft) allochtone vrouwen vaker stierven, waren dus niet dezelfde. Door het niet bevragen van de etnische afkomst zouden we verstoken zijn gebleven van deze gegevens. Dit heeft uiteraard zijn weerslag op het beleid. Bij allochtone vrouwen zijn controle van het lichaamsgewicht, voedingsadviezen en het opsporen van diabetes de belangrijkste aandachtspunten. Bij autochtone vrouwen gaat het meer om levensstijlaanpassingen zoals roken, alcohol, eenzijdige voeding en sociale achterstelling.

eBirth: etnische afkomst buiten beschouwing

In 2004 kwam de federale overheid zich ermee bemoeien. Peter Vanvelthoven, staatssecretaris voor Informatisering van de Staat in 2003-2005, gaf de opdracht de geboorten voor het ganse land op een uniforme manier te registreren: eBirth was geboren. Prima, zou je denken, maar dat was buiten onze Franstalige collega’s gerekend. Een paritair samengestelde ’taskforce’ onder leiding van de bouwers van Tax-on-Web, geruggensteund door een schare wetenschappers, boog zich over het registratieformulier.

Het moet gezegd: de Vlamingen zijn daar te toegeeflijk geweest. Roken? Daar mag je niet over vragen, want dat is stigmatiserend. Roken registreerden we dus niet meer. Nu is het zo dat je geen enkel wetenschappelijk artikel over geboorteproblemen kwijt kan aan een internationaal peer-reviewed journal als je geen gegevens hebt over roken, alcohol, enzovoorts. Etnische afkomst? Nog erger, zeker niet bevragen. Stigmatiserend en racistisch.

Zo werd onze databank wetenschappelijk verzwakt door politiek correcte spelletjes. Vooral voor jonge onderzoekers was dit een ontgoocheling. Er is geen enkel Amerikaans wetenschappelijk onderzoek over bijvoorbeeld kindersterfte dat geen onderscheid maakt tussen de groepen Caucasians, Afro-Americans, Hispanics en Native Americans. Ook welke religie iemand belijdt wordt in de Angelsaksische wereld regelmatig bevraagd. Dat is de normaalste zaak van de wereld. Niet bij eBirth.

Verschillen tussen noord en zuid: irrelevant

Kom, nog eentje om het af te leren. Op een dag kregen de universiteiten van Luik en Gent (beide staatsinstellingen) de opdracht van de overheid om een studie te maken over ‘keizersneden in België’. Er werd een stuurgroep samengeroepen en veel gediscussieerd. En ten slotte zetten mijn goede en helaas te vroeg overleden vriend Guy Martens (SPE) en ikzelf een onderzoek op. Daarin trachtten we alle mogelijke parameters te linken aan keizersnedegebruik.

Het belangrijkste verschil, zo bleek uit ons onderzoek, was het verschil in verloskundig management tussen Nederlandstalige en Franstalige kraamafdelingen. Dus tussen noord en zuid, zeg maar. De voorzitter van de stuurgroep, professor Foidart van de Universiteit Luik, vond dit geen relevant gegeven en het onderzoek werd vakkundig begraven. Er rest mij enkel een mea culpa te slaan omdat ik mij toen onvoldoende heb verzet.

etnische afkomst

Politiek correcte wetenschap