Met het oog op het verstrengde Europese migratiebeleid dat nu echt in de steigers staat, worden de drempels voor de herkenning en registratie van asielzoekers – ook minderjarigen – stevig verlaagd. Geavanceerde technologie en maximale gegevensuitwisseling worden cruciaal voor het welslagen van het nieuwe migratiepact.

Al tegen eind dit jaar moeten alle EU-lidstaten een eigen nationaal uitvoeringsplan klaar hebben om de afspraken uit het nieuwe asiel- en migratiepact in eigen land mogelijk te maken en toe te passen. Er is dus geen sprake van dat ze hiervoor achterover leunen en wachten tot de Europese Commissie het initiatief neemt. ‘De commissie draagt wel degelijk de hoofdverantwoordelijkheid voor de uitvoering daarvan’, benadrukt staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (CD&V). ‘Maar er is ook een duidelijke rol weggelegd voor de lidstaten en de raad om samen de verantwoordelijkheid voor dit proces op zich te nemen.’

Al in juni, drie maanden eerder dan aanvankelijk voorzien, zal de commissie met een concreet wettelijk kader komen. Het lijkt er dus sterk op dat Europa – met de hete adem van de kiezer in de nek – nu eindelijk echt vaart zet achter het langverwachte strengere migratiebeleid.

Toch kan je je de vraag stellen of iedereen binnen de Europese Commissie daarbij wel al op dezelfde golflengte zit. Zo ondernam de bevoegde Zweedse Europese Commissaris Ylva Johansson deze week alweer een poging om de ernst van de migratieproblematiek te relativeren. Op een grote migratietop in Gent, georganiseerd door Nicole de Moor, haalde ze aan dat migratie vijf jaar geleden nog in de top drie van de topprioriteiten van de EU-burgers stond. ‘Maar uit de meest recente uitgave van de Eurobarometer-enquête blijkt nu dat migratie naar de zevende plaats is gezakt’, klonk het enigszins geruststellend. Johansson, een Zweedse socialiste, werkte zich de voorbije jaren al enkele keren in de kijker met uitspraken dat de EU net méér migranten nodig heeft.

Gezichtsherkenning

Cruciaal in de toepassing van de nieuwe migratieregels wordt een veel betere gegevensdeling tussen de lidstaten. ‘We moeten nu alles in het werk stellen om Eurodac in ijltempo te moderniseren en aan te passen aan de vereisten van het nieuwe migratiepact’, geeft Nicole de Moor aan. Daarmee legt ze meteen ook de vinger op dé potentiële achilleshiel van het nieuwe pact. De Eurodac-databank, waarin de digitale vingerafdrukken van asielzoekers en illegale migranten zitten opgeslagen, bestaat al enkele jaren maar zal in de toekomst veel meer info moeten bevatten. Die zal dan bovendien ook nog eens gedeeld moeten worden door alle lidstaten. Op zo’n korte termijn is dit puur informatica-technisch al een stevige uitdaging – de Moor erkent zelf dat de vorige IT-systemen vijf jaar op zich hebben laten wachten – maar het ligt ook politiek en maatschappelijk gevoelig. Nu zitten er alleen vingerafdrukken in het systeem, maar voortaan zal er ook gewerkt worden met foto’s en gezichtsherkenning, dit om fraude met verblijfskaarten tegen te gaan.

Bovendien wordt de leeftijdsgrens van asielzoekers en illegalen die in het systeem mogen worden opgenomen ook gevoelig verlaagd. Vanuit linkse hoek en bij ngo’s kwam hier in het verleden altijd al veel verzet tegen.

Niet-begeleide minderjarigen

‘Net doordat we al die mensen voortaan gaan registreren, kunnen we hen voortaan ook op onze radar houden’, reageert de staatssecretaris. ‘Ook Europol krijgt nu overigens toegang tot die databank. Hierdoor beschermen we dus ook de meest kwetsbare vluchtelingen, in casu de niet-begeleide minderjarigen. Daarnaast zullen we voortaan ook de gegevens van illegalen bijhouden, zodat we een beter zicht hebben wie waar verblijft in de EU. Wie hier zonder verblijfspapieren binnenkomt, reist immers vaak door van het ene land naar het andere Een betere registratie moet ons toelaten mensen op te volgen doorheen het hele traject dat ze in de EU afleggen.’

Technologie moet de strijd tegen illegale migratie dus flink wat tandjes hoger doen schakelen, maar wat als bepaalde lidstaten koudweg weigeren om bepaalde afspraken uit het nieuwe migratiepact toe te passen, zoals we eerder al zagen bij EU-hervestigingsplannen? Onder meer Slowakije liet enkele weken geleden al weten dat het de nieuwe migratieregels niet zou toepassen, terwijl Polen zich verzet zich tegen het relocatieprincipe. ‘Dit kan geen stokken meer in de wielen steken’, klinkt het. ‘Die landen zeggen dat al heel lang, maar het migratiepact is goedgekeurd in de EU-raad én door het EP. Hierdoor wordt het dwingende EU-wetgeving. Landen die dit niet volgen, riskeren inbreukprocedures.’

Eurodac

Leeftijdsgrens voor asielzoekers en illegalen in EU-databank wordt fors verlaagd