Een jihadist werd opgepakt als verdachte van de gijzeling van een dertienjarige jongen. Veroordeeld in een terrorismeproces, heeft hij een blanco strafblad. Met dank aan het Hof van beroep in Brussel en het Hof voor de mensenrechten in Straatsburg.

5 miljoen

Begin deze week viel er een straf nieuwsverhaal uit de lucht. Een jongen van dertien werd 42 dagen gegijzeld. Zijn radicale-moslimontvoerders zouden in de gevangenis gehoord hebben dat de vader van de jongen zijn drugswinsten verborgen had kunnen houden voor gerecht en politie. En dus ontvoerden ze zijn zoon en eisten vijf miljoen euro losgeld.

Uiteindelijk werd er zo’n 300 000 euro losgeld betaald. De jongen werd vrijgelaten en de ontvoerders werden gevat. Je kan je enkel wanhopig afvragen waarvoor dat geld moest dienen. Een deel van de som werd ondertussen teruggevonden door de politiediensten.

Bouloudo

De hoofdverdachte, het zogenaamde brein achter de gijzeling, zou Khalid Bouloudo zijn. De man werd al twee keer veroordeeld wegens terrorisme. En wordt door de veiligheidsdiensten in de gaten gehouden.

Khalid Bouloudo werd in 2007 veroordeeld tot vijf jaar voor betrokkenheid en banden met de daders achter de aanslagen in Madrid (200 doden) en Casablanca (45 doden). Dat was tijdens het toenmalig felbesproken GICM-proces. Hij kreeg op dat proces vijf jaar.

Syrië ronselaar

In 2018 werd Bouloudo opnieuw veroordeeld. Hij kreeg tien jaar voor het ronselen van Syriëstrijders. Tegen dat vonnis ging hij in beroep. Het Hof van Beroep in Brussel bracht zijn straf terug van tien jaar effectief tot drie jaar met uitstel. Toch een erg groot verschil. Volgens het Brusselse Beroepshof kon de man zeker geïntegreerd worden in de samenleving. En hij had een blanco strafblad.

Dat blanco strafblad komt na de nietig verklaring van het GICM-proces door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg. De hoofdverdachte Lahoucine El Haski had de veroordeling aangevochten bij het Mensenrechtenhof. Dat hof gaf hem in 2012 gelijk, nadat de verdachten hun straffen hadden uitgezeten. De Belgische overheid moest een schadevergoeding betalen.

Geen eerlijk proces wegens foltering

Volgens het EHRM hadden de veroordeelden geen eerlijk proces gekregen (art 6 EVRM), want artikel 3 was geschonden. Artikel 3 is het verbod op foltering. ‘Niemand mag worden onderworpen aan folteringen of aan onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen.’ Denkt u nu vooral niet dat de beklaagden in de Belgische cel gefolterd zijn.

Volgens de Gids voor artikel 6 (pdf) van het EHRM staat (punt 207 en 208) dat een rechtszaak oneerlijk is als er in het strafonderzoek verklaringen of bewijzen opgenomen zijn die verkregen zijn na een schending van artikel 3: foltering, onmenselijke of onterende behandeling . Het handboek verwijst er zelfs naar het arrest El Haski v. Belgium, § 85, als jurisprudentie.

Rechterlijk activisme

In de zaak tegen België zit geen bewijs van foltering van getuigen door Marokko. De rechters oordelen op basis van een rapport van de VN en vooral van verschillende rapporten van ngo’s, dat de kans op foltering in Marokko groot is. Wat hierboven beschreven staat is wat door critici ‘activisme van rechters’ wordt genoemd. Rechters veranderen door uitspraken de facto de wet. In dit geval het Verdrag van de Rechten Van de Mens.

België is niet veroordeeld omdat het een gevangene folterde. Maar België is veroordeeld omdat het een burger veroordeelde op basis van getuigenissen die — vooral volgens mensenrechten ngo’s — mogelijk op basis van foltering waren verkregen. Is het dan de verantwoordelijkheid van de Belgische staat dat gevangenen in Marokko goed behandeld worden? Zo reikt de rechterlijke appreciatie wel heel ver. Zo ver dat het rechterlijk activisme wordt genoemd.

Het EHRM overdreef

Waar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) vroeger als sluitstuk van de Europese democratie en rechtsstaat onaantastbaar was, groeit de kritiek. En niet van de minste. In Knack (9 december 2016) liet Marc Bossuyt, oud-voorzitter van het Belgische Grondwettelijk Hof en voormalig commissaris-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen, optekenen dat het EHRM in het El Haski-arrest overdreef.

‘De folteringen waren niet bewezen. Bovendien werd België verantwoordelijk gesteld voor praktijken in een land dat niet eens het Europees Mensenrechtenverdrag ondertekend heeft. Dat vonnis is kenmerkend voor de activistische rechters van het EHRM die een ruime interpretatie geven aan hun bevoegdheden en de regels die ze moeten toepassen.’

Over de oorsprong van dat activisme van verschillende rechters in het EHRM hebben we het hier op Doorbraak al gehad. Dat werd door de conservatief-christelijke ngo European Center for Law and Justice (ECLJ) aangekaart. Het hof reageerde daar niet op, tenzij door in opspraak genoemde rechters te benoemen op hogere functies. Ook in het El Haski vs. België-arrest zijn er twee rechters die bij de genoemde activistische rechters zijn.

Wetgevende macht

Het probleem is dat bij het EVRM er geen wetgever is die kan ingrijpen en bepaalde rechterlijke interpretaties van de mensenrechten afblokken. Daarvoor moeten 47 landen akkoord gaan om het EVRM te heronderhandelen. Politiek is dat compleet onhaalbaar.

Bepaalde regeringen proberen de druk op de rechters op te voeren om hen bewust te maken van de gevolgen van hun arresten voor de politiek en het draagvlak van de mensenrechten. Door aan te sluiten in processen, zoals bijvoorbeeld dat tegen België bij de visumaanvraag door Syriërs om zo asiel aan te vragen. Dat lijkt af en toe de tanker te doen keren.

Draagvlak voor mensenrechten

Uiteindelijk ondermijnt het activisme van rechters in het Hof het draagvlak van het EVRM en zo de rechtsstaat. Zoals Marc Bossuyt zei in het eerder geciteerde Knack-artikel: ‘Het Hof creëert zelf nieuwe regels en bedreigt daardoor de scheiding der machten. Zo dreigt het Hof zichzelf buitenspel te zetten. De Russen staan al zeer sceptisch tegenover Straatsburg en bij de Britten zien we dezelfde evolutie. Als het zo doorgaat, zouden sommige staten wel eens het hele Mensenrechtenverdrag kunnen opzeggen. Dat zou nefast zijn voor de rechtsstaat.’

Europese Verklaring van de Rechten van de Mens

Ontvoerder en jihadist, dankzij rekbare mensenrechten