De Armeense genocide verteld door een overlevende, het portret van de exorcist van het Vaticaan en een brok onversneden splatstick. Horrorverhalen vanuit drie verschillende invalshoeken.

Aurora

Pogingen om het onverfilmbare (toch) te (willen) verfilmen – meestal gaat het dan over de Holocaust – zijn al te vaak blijven steken in goede bedoelingen. Alleen een documentaire zou de gruwel echt kunnen laten zien en aanvoelen.

Aurora’s Sunrise van Inna Sahakyan (****, vanaf deze week in de bioscoop) is een meeslepende reconstructie van de Armeense genocide in 1915 door de Turken van het Ottomaanse Rijk die in WO I de kant van Duitsland hadden gekozen en alle (christelijke) Armeniërs wilden liquideren. Dat onthutsende en ongelooflijke verhaal wordt verteld door een overlevende Arshaluys Mardiganian die op een broer, een zus en een oom na haar hele familie zag uitgemoord.

Nochtans was het gezin door een Koerdische herder gewaarschuwd voor naderende Turken, maar haar vader besloot om niet te vluchten. Zelf werd ze verkracht en enkele keren als slavin verkocht. Dat trauma zette de jonge vrouw in de loop der jaren om in verzet, hoop en krachtdadigheid. Twee interviews met haar uit 1975 en 1984 vormen het kloppende hart van deze (grotendeels) animatiefilm. Terwijl de schitterende, wat impressionistisch ogende animatie de ziel van de film is.

Het meisje – amper 14 jaar toen de genocide begon – wist enkele keren te ontsnappen en kon uiteindelijk via Sint-Petersburg en Noorwegen naar Amerika vluchten waar haar broer al eerder naartoe was geëmigreerd. Aan wie haar had geholpen had ze beloofd om ‘de wereld te vertellen wat er met haar volk was gebeurd’. Haar verhaal, even pijnlijk als schokkend, werd door de bekende Amerikaanse journalist Gates opgepikt. En werd in 1919 in Hollywood verfilmd als Auction of Souls. Arshaluys – wat ochtendlicht betekent – , werd om vanzelfsprekende redenen herdoopt in Aurora. Zij speelde zichzelf in de film waarvan achteraf alle kopieën (!) zouden verdwijnen. In 1994, enige tijd na Aurora’s dood, werden 18 minuten van de stille zwart-witfilm teruggevonden en gerestaureerd. Scènes uit deze film zijn ingepast in Aurora’s geanimeerde gruwelverhaal.

Haar getuigenis en de film maakte in Amerika in het begin van vorige eeuw zoveel los dat er 116 miljoen dollar werd ingezameld waardoor meer dan 130.000 Armeense wezen konden worden geholpen. De toenmalige president Wilson wou Armenië Amerikaanse bescherming aanbieden – een plan dat door de Democraten zou worden getorpedeerd – maar ook de Russische leider Lenin wou Armenië. En Ataturk die zoete broodjes met Amerika had gebakken, bleef het land belagen.

Aurora’s Sunrise eindigt – het zit in feite als een epiloog na de film – met een ophefmakende uitspraak van Arshaluys/Aurora: ‘Had de wereld de Turken na het einde van WO I wegens genocide voor een rechtbank gedaagd dan zouden de nazi’s het nooit hebben aangedurfd om de joden pogen uit te roeien’.

Een rebelse duiveluitdrijver

The Pope’s Exorcist van Julius Avery (***, vanaf deze week in de bioscoop) is een verdienstelijke evocatie van de arbeidsomstandigheden van de door de Paus erkende duiveluitdrijver, Gabriele Amorth (1925-2016). Deze Bijbelse (!) horrorfilm is deels op zijn memoires gebaseerd.

Gabriele Amorth (een charismatische Russell Crowe, echt in zijn element) scheurt op zijn Vespa door het land – Crowe’s lumineuze idee trouwens – naar overal waar hij ijlings naartoe wordt geroepen. Ook al gelooft hij dat 98% van de gevallen-van-de-duivel-bezeten er sprake is van ‘mentale stoornissen’ en … 2% twijfelgevallen. Zo strijkt hij al meteen ferm tegen de haren in van de curie. Amorth handelt in opdracht van de paus en wil alleen aan hem enige verantwoording afleggen.

Amorth gelooft in de duivel en is er bijvoorbeeld heilig (!) van overtuigd dat de duivel ook in de kerk en zijn vertegenwoordigers zelf is geïnfiltreerd. De inquisitie, de vervolgingen en martelpraktijken in naam van God in de duistere middeleeuwen zouden wel eens zijn werk kunnen geweest zijn!

Wanneer hij helemaal naar Spanje wordt geroepen – een vrouw en haar twee kinderen hebben hun intrek genomen in een verlaten kasteel waar het gevaarlijk begint te spoken – breekt de hel als het ware los. Amorth moet de naam van de duivel, een gevallen engel, zien te achterhalen om het kwaad te kunnen bezweren. Het gevolg van een overdaad aan hokus pokus is dat de pater bijna zelf bezeten raakt. Alsof de duivel ermee gemoeid is!

Evil Dead V

Evil Dead aflevering vijf. Evil Dead van Sam Raimi was destijds een klassieker in het horror- zombiegenre zeg maar. Intussen produceert Raimi het vervolg van de door hem beginnen cultserie.

Evil Dead Rise van Lee Cronin (**, momenteel in de bioscoop) is – toegegeven – een stevige brok zeer efficiënte horror, ook omschreven als splatstick, een mix van gruwel en kolder, van splatter en slapstick dus.

De moraal van het verhaal? Omdat horrorfilms soms ook moraliserend zijn is het telkens weer speuren naar de maatschappelijke insteek. Hier kijkt abortus mee. Zo lijkt dat althans. Dat het hoofdpersonage (ongewenst?) zwanger is en dat haar zus, een alleenstaande moeder van drie inderdaad van de duivel bezeten geraakt en kinderen ’tietenzuigende parasieten’ worden genoemd zegt misschien meer over de maker(s) dan over de film. ‘Want de horror zal pas stoppen als alle onschuld vernietigd is’.

Freddy Sartor

Evil Dead: the rise

Drie totaal verschillende horrorverhalen in de bioscoop