BARCELONA — De Diada van 2018 is al verleden tijd. Meer dan één miljoen Catalanen kwamen op straat in Barcelona. Niet enkel om hun eis naar onafhankelijkheid bij te zetten. Maar ook om de vrijheid van de politieke gevangenen te eisen, de terugkeer van de ballingen en het opschorten van de gerechtelijke procedures tegen een duizendtal burgers.

Zware straffen

Een geweldloze betoging organiseren, antimonarchistische songteksten schrijven, ironische tweets publiceren, met een clownsneus poseren naast een Guardi Civil, lessen burgerschap geven op school… In Spanje ben je dezer dagen al snel staatsgevaarlijk. En gerechtelijke vervolging, tot gevangenisstraf, is dan je deel.

Omnium Cultural

Een duizendtal burgers die op een of andere manier meewerkten aan de demonstraties voorafgaand aan en volgend op het onafhankelijkheidsreferendum op 1 oktober 2017 hangt zware straffen boven het hoofd. Negen Catalenen zitten in de gevangenis. Zeven politici en de twee voorzitters van de organisaties die jaarlijks de Diada organiseren: Jordi Cuixart en Jordi Sanchez.

Families van gevangenen

Doorbraak had een gesprek met drie familieleden van de slachtoffers van wat hier gemeenzaam de Spaanse repressie heet. Alba Puig Romañach, de dochter van minister in ballingschap in Brussel Lluís Puig. Bernet Pegueroles Mayor, echtgenoot van oud-parlementsvoorzitter Carme Forcadell. Susanna Barreda Cortiella, echtgenote van ANC-voorzitter en ondertussen, vanuit de gevangenis verkozen, parlementslid Jordi Sanchez.

Nu de gevangenen in Catalonië zijn opgesloten, is het regime lichter. In het begin, zo vertelt Bernet, zat zijn echtgenote met een celgenoot opgesloten in een cel van 8m². Eén bezoek per week mocht maximum 40 minuten duren. Fysiek contact was onmogelijk door een raam. De eerste maanden zat Forcadell aan de antidepressiva. ‘Het was een hel voor de vrouwen,’ zegt Bernet. Sinds ze in de Mas d’Enricgevangenis zit, gaat het haar beter. Nu is er wekelijks ook fysiek contact toegestaan. Ook met de meer dan 90-jarige moeder.

Pas sinds de socialist Sánchez eerste minister is, verblijven de gevangen in Catalonië. Dat is al een hele opluchting voor de familieleden. Voorheen was het telkens een tweetal dagen reizen, heen en terug, voor een kort gesprek. Los van de kostprijs, een zware beproeving. Die is nu deels weggevallen, maar het onrecht blijft.

Onbegrip

Toen de Jordi’s toekwamen in de Spaanse gevangenis, werden ze eerst uitgejoeld door de andere gevangenen, vaak criminelen die zware feiten hadden gepleegd. Maar al na enkele dagen wijzigde de situatie, zegt Susanna, de echtgenote van Jordi Sanchez. De andere gevangenen begrepen niet waarom mensen die een vredevolle demonstratie hadden georganiseerd achter de tralies moesten verdwijnen. Ook de cipiers toonden veel onbegrip, zegt ze. De Jordi’s en de gevangen politici kunnen rekenen respect van hun cipiers en celgenoten. Ze helpen die laatste vaak ook met juridisch advies of met hun correspondentie, en geven lessen geschiedenis, filosofie en politiek in de gevangenis.

Sinds ze in de gevangenis zitten, is de sympathie voor de Jordi’s en de politici enkel toegenomen, zegt Bernet. En dagelijks komen er massa’s post toe. In de gevangenis nabij Madrid, zo zegt Susanna, waren er in het begin twee mensen bezig met het openen, lezen en censureren van de post. Algauw zijn er dat vijf geworden om de massa’s brieven en kaarten bij te houden. Ondertussen komt de post toe in zakken van 20 kg, maar regelmatig verdwijnen er ook zakken.

De familie put veel steun uit de massa’s sympathiebetuigingen van overal ter wereld. Maar financieel is het moeilijk. Samen met de familieleden van de ballingen, en de concrete steun van tal van verenigingen uit heel Catalonië, werd een netwerk opgezet om hen te helpen. ACDC, voluit Associació Catalana pels Drets Civils, zorgt voor financiële en morele steun, en organiseert in het hele land activiteiten om de familieleden te helpen. Dat gaat van solidariteitsetentjes in de scholen waar het referendum werd gehouden, tot het sponsoren van sportieve activiteiten. ACDC helpt zo de familieleden te reizen naar het Europees Parlement of lidstaten, om uitleg te geven bij het Spaans-Catalaanse conflict.

Mensenrechten

Vooral Alba, de jonge dochter van minister Puig, die in Brussel verblijft, klinkt strijdbaar. In tegenstelling tot haar lotgenoten heeft ze een beter zicht op haar toekomst en die van haar vader. ‘Zelfs als hij pas binnen 20 jaar terug kan naar Catalonië, kan ik contact blijven houden, hem opzoeken, een familie uitbouwen. Brussel ligt nu ook niet zo ver van Barcelona.’ Voor de familieleden van de gevangenen ligt dat anders.

Het gesprek vond op maandag plaats, de dag vóór de Diada. Alle drie spraken hun hoop uit op een grote opkomst. De steun van de bevolking houdt hun moraal hoog. ‘De Catalanen moeten de wereld tonen wat Spaanse repressie betekent.’ Activisten die zich vastketenden aan het Spaanse Hooggerechtshof kregen bijvoorbeeld 2,5 jaar straf. Spanje noemt hen terroristen. De familieleden willen verzet aantekenen tegen de exorbitante straffen. Ze hopen dat de rechtsgang dit najaar wordt opgestart. En ze zijn bereid tot het bittere eind te gaan, tot in Straatsburg.

In de dialoog van de eerste minister geloven ze niet. Die wil immers niet praten over het lot van de politieke gevangenen. Dat is een zaak voor het gerecht, ‘maar de rechters die onze familieleden opsloten, waren allemaal politiek benoemd, kwamen allemaal uit de Partido Popular’. Scheiding der machten, heet dat. ‘Spanje is geen Europese democratie,’ zegt Alba. ‘Er is helemaal geen dialoog. Spanje heeft onze mensenrechten met voeten getreden. Dat is even belangrijk als de roep naar onafhankelijkheid.’ Want ‘pas als Catalonië een republiek is, kunnen de ballingen terug, en de gevangenen vrijgelaten worden.’

Exil

Familieleden politieke gevangenen krijgen massale steun