Afgelopen week viel er weinig politiek nieuws in de Wetstraat te rapen. De belangrijkste nieuwsfeiten kwamen deze week uit het buitenland, met de eerste ronde van de Franse presidentsverkiezingen op kop. Siegfried Bracke en Christophe Degreef hadden het er uitgebreid over in deze podcast.

Naast Frankrijk zijn de ogen ook gericht op het Verenigd Koninkrijk dat uitpakt met een omstreden proefproject. Daarbij worden alleenstaande mannelijke asielzoekers die met een bootje het Kanaal oversteken straks in afwachting van de behandeling van hun asielaanvraag op een vliegtuig richting Rwanda gezet.

De actualiteit wordt dan wel vooral door de buitenlandse politiek gedomineerd, toch valt de invloed van deze nieuwsfeiten op ons Belgische politiek systeem niet te onderschatten. Siegfried Bracke en Christophe Degreef geven hun analyse.

Vooruitblik op de presidentsverkiezingen

Het wordt een ‘nek-aan-nekrace’ tussen Macron en Le Pen in de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen. Degreef denkt zelfs dat Le Pen kans maakt om te winnen. ‘De woede onder de Franse bevolking speelt meer mee dan we denken en zou kunnen leiden tot de overwinning van Le Pen.’

De eerste ronde maakte ook opnieuw duidelijk dat de traditionele partijen terrein verliezen. De socialisten en les Républicains halen afzonderlijk de kiesdrempel niet. Deze slechte uitslag heeft zeker een echo in Franstalig België waar er door PS en MR met een bang hart naar Frankrijk wordt gekeken, zegt Degreef.

Zelfde fenomenen elders in Europa

Wat in Frankrijk gebeurt is buitengewoon boeiend omdat we dezelfde fenomenen elders in Europa zien. Ook bij ons is het politieke landschap aan het verschuiven, zegt Bracke. ‘De snelheid waarmee dit gebeurt in Frankrijk is echter fenomenaal.’ Of Le Pen ook zal winnen blijft volgens Bracke koffiedik kijken. Maar, wanneer burgers die zich traditioneel niet naar het stemhokje begeven toch zouden stemmen zou dit wel in het voordeel van Le Pen kunnen draaien.

De retoriek waarbij met de opmars van Le Pen de komst van het fascisme inluidt wordt niet meer geloofd door de bevolking. Mocht Le Pen winnen dan kan het Vlaams Belang met een sterkere bondgenoot in Frankrijk komen te zitten dan de Belgische Franstalige partijen, zegt Degreef. ‘Dat is een scenario dat de Franstalige partijen angst bezorgt.’

Het effect op de Europese Unie

Een overwinning van Le Pen kan grote verschuivingen veroorzaken in de Europese Unie (EU). Een belangrijk thema binnen de Franse verkiezingen is de positie van de EU ten opzichte van de lidstaten. Een ‘Frexit’ is geen campagnepunt meer van Le Pen. De positie in de Unie en wat de Fransen zelf kunnen beslissen is dat wel, zegt Bracke. Vooral wie het laatste woord heeft, de lidstaten of de EU, is een hot topic.

De machtsverschuiving in Europa die het gevolg zou zijn van de overwinning van Le Pen kan ook invloed hebben op het politieke landschap in andere lidstaten. Traditionele partijen maken plaats voor partijen als Vlaams Belang, die niet langer genegeerd kunnen worden. De versnelling van de verschrompeling van traditionele partijen zet zich in alle lidstaten verder.

Zullen de extreme partijen daardoor extremer worden? Bracke denkt juist het omgekeerde, de extremen kunnen juist gematigder worden. Het gevecht in de politieke arena, zowel in Frankrijk als bij ons, gaat om het politieke midden. Het probleem met politici als Macron is echter dat ze steeds in een tijdelijk gat springen maar dat er weinig ideologische onderbouw is, vindt Degreef. ‘Het is mogelijk om een partij in het midden te zijn maar dan moet er een sterkere ideologische onderbouwing zijn.’

De Britse asielplannen

De Britse regering wil het Australische asielmodel zelf in de praktijk brengen. Asielzoekers die vanuit Frankrijk in gammele bootjes het Kanaal oversteken worden op een vliegtuig naar Rwanda gezet in afwachting van de uitkomst van hun asielaanvraag. Op die manier wil premier Johnson de mensensmokkel aanpakken.

Critici hebben het over een onwerkbare en immorele aanpak. Bracke wijst erop dat deze praktijk al bestaat. Rwanda zal betaald worden om asielzoekers op te vangen, net zoals al gebeurt in de deal tussen de Europese Unie en Turkije.

Degreef vreest dat Rwanda hier een verdienmodel van wil maken. Het Verenigd Koninkrijk zou ook een land dichter bij huis kunnen zoeken. Israël heeft dit asielbeleid al geprobeerd in Rwanda, wat achteraf geen succesformule bleek. Volgens Bracke wordt het dringend tijd om ons migratiebeleid in vraag te stellen en aan te passen. Maar voor sommigen is dit moreel een te beladen onderwerp. Het kan nochtans, want in Denemarken wordt het migratiebeleid al langer gekoppeld aan een nationaal identiteitsdiscours.

Belgicistische reflex

De verschillende standpunten in Brussel en Wallonië doen vragen rijzen over de Belgicistische reflex die vaak in de verf wordt gezet. Bouchez wil inzetten op een unitair België maar zijn partij zit gewrongen tussen verschillende visies. De Brusselse MR houdt er bovendien in heel wat dossiers, zoals de verkorting van de zomervakantie, een ander mening op na.

Het verschil tussen Wallonië en Brussel is hemelsbreed, benadrukt Bracke. ‘Dat is niet enkel het geval binnen MR maar ook binnen PS.’ Het Belgicistische verhaal strookt niet altijd met het regionalisme dat in Brussel leeft.

extreme partijen

Bracke en Degreef: ‘Steeds snellere verschrompeling van traditionele partijen duidelijk in Frankrijk’