In januari lanceerde Egbert Lachaert, voorzitter van Open Vld, de vernieuwingsoperatie ‘Liberaal Vuur’. Tegelijk werden ook twee nieuwe ondervoorzitters, Senaatsvoorzitster Stephanie D’Hose en Kamerlid Jasper Pillen, voorgesteld om die vernieuwing te trekken. Jong VLD wakkert het vuur van de vernieuwingsoperatie nog verder aan door eigen voorstellen te lanceren. In een recente aflevering van Doorbraak Radio geven Jong VLD’ers Philippe Nys en Brent Usewils meer uitleg.

Het geloofwaardigheidsprobleem van de liberalen

Op voorstel van Jong VLD heeft de moederpartij enkele grote veranderingen doorgevoerd. Jong VLD is niet blind voor wat er onder de bevolking leeft en ziet de liberale partij peiling na peiling achteruitgaan. Ook de liberale visie zit in het defensief, stelt Nys. ‘Paradoxaal genoeg hebben we dan een sterk offensieve liberale partij nodig.’

De partijen in het centrum zitten met een structureel geloofwaardigheidsprobleem. Wanneer een partij deel uitmaakt van de regering ontstaat er een spanningsveld tussen de eigen overtuigingen en de regeringcompromissen. Nys benadrukt dat partijen vroeger van meerderheid naar oppositie swingden, en terug. Nu, echter, worden de partijen in het centrum gedwongen om telkens deel uit te maken van de meerderheid als een dam tegen extremen. ‘Het inhoudelijke profiel van Open Vld is daardoor minder scherp geworden.’

Het geloofwaardigheidsprobleem wordt volgens Nys nog versterkt door problemen bij het politiek personeel. ‘Open Vld is er niet in geslaagd om een sterke tweede linie uit te bouwen bestaande uit een goede mix tussen jong en oud.’ Hierdoor straalt Open Vld onvoldoende frisheid uit, vindt Nys.

Structurele veranderingen

Vanuit die analyse besliste Open Vld om een statutair congres te organiseren, het eerste in elf jaar. Deze hefboom mag Open Vld niet links laten liggen, benadrukt Nys. Jong VLD legde het voorstel op tafel om de strategische cockpit van de partij fundamenteel te veranderen. ‘De huidige samenstelling van het partijbestuur is een eendimensionale bril vanuit de Wetstraat.’ Open Vld moet een synthese zijn tussen de Dorpstraat en de Wetstraat, zegt Nys. ‘Dat evenwicht zijn we verloren en daarom wil Jong VLD de geest van 1992 terugbrengen.’ Zo komt er op initiatief van Jong VLD een einde aan de familiedynastieën in het partijbestuur.

Voorstel van een nieuw kiesstelsel

Volgens Jong VLD is er niet enkel staatshervorming nodig maar vooral staatsverbetering. Hoe kan de staatsinrichting beter gemaakt worden? Jong VLD is de afgelopen jaren sterk bezig geweest met een antwoord te vinden op deze vraag. Usewils zegt dat zij als jonge liberalen, bijvoorbeeld, willen nadenken over zaken waar de staat zich helemaal niet in zou moeten mengen. Ook coherente bevoegdheden staan op de politieke agenda.

Een tweede vraag die Jong VLD bezighoudt is of ons democratisch systeem wel optimaal is. De particratie is zeker een probleem, benadrukt Usewils. ‘Parlementsleden zijn door de particratie bijna gereduceerd tot stemmachines van de regering.’ Om dit aan te pakken stelt Open Vld een nieuw kiesstelsel met honderd kleine kiesdistricten voor waarbij lokale vertegenwoordigers op de voorgrond staan. Deze lokale vertegenwoordigers zouden dan meer gebonden zijn aan het lokale belang dan aan het partijbelang. Voor Open Vld hoeft dit ook niet te betekenen dat we overgaan naar een meerderheidssysteem. Kiezers zouden een ranking moeten maken van de kandidaten over de partijgrenzen heen, waarbij stemmen worden getransfereerd tussen de kandidaten. Usewils wijst erop dat dit systeem reeds bestaat in Australië.

Naar naar vier volwaardige gewesten

Jong VLD pleit er wel voor om een deel van de parlementszetels in een federale kieskring te laten kiezen. De jonge liberalen willen bovendien niet naar drie maar zelfs vier volwaardige gewesten. Volgens Nys zit hier geen tegenstelling in. ‘Ons land zit in een dubbele knoop door een staatsstructuur die inefficiënt is in combinatie met een sterke particratie.’ Aan die punten moet er gewerkt worden volgens Jong VLD.

Nys zegt dat België opgebouwd moet worden van onderuit, met sterke lokale besturen op kop: vier volwaardige deelstaten vormen daarbij de basis. ‘Elk politiek niveau moet zijn eigen politieke opbouw hebben.’

Een federale kieskring maakt deel uit van deze opbouw op het federale niveau. ‘De lijstvorming moet in de eerste plek weggetrokken worden van de partijhoofdkwartieren.’ Ook de partijfinanciering moet volgens Jong VLD onder de loep worden genomen.

familiedynastieën

Philippe Nys en Brent Usewils: ‘Nood aan nieuw kiesstelsel om democratisch systeem te optimaliseren’