Vele vragen blijven hangen na de beelden in het sportjournaal van een valpartij tijdens de eerste rit van de Ronde van Frankrijk. Oorzaak: een vrouwelijke toeschouwer die een groot kartonnen bord in het zicht van de camera hield, met de leuze ‘Allez opi-omi!’, waardoor renner Tony Martin en vervolgens het halve peloton tegen de vlakte gingen. Dat is zo met coureurs: veel te dicht op elkaar rijdend, als een tros, waardoor elke val één groot domino-effect teweeg brengt. Vallen doen ze heel de tijd, in elke koers. Klein detail: de heren renners brachten de sportiviteit niet op om zich even in te houden tot iedereen weer in het zadel zat, maar haastten zich om te profiteren van het tumult en een paar seconden te winnen.

Beeldmisbruik

Niettemin maakte een bijna heilige verontwaardiging zich van de tourkaravaan en de persmeute meester jegens, ik zal haar even Helga X. noemen. Het zou immers om een Duitse vrouw gaan, dat maakt het nog erger voor de Franse organisatoren. Het Twitterfilmpje is de wereld rond gegaan, het voorval wordt als ‘schandalig’ en ‘wraakroepend’ omschreven. Sporza-verslaggever Michel Wuyts is evenwel mild: ‘’Die vrouw zal dit maanden meedragen. Is ze dan al niet genoeg gestraft?’ Bij hemel en aarde, ja, angst, schaamte en bodemloze wroeging mogen deze vrouw treffen.

Zin voor relativering, het is niet de grootste gave van menig sportjournalist. Dat supporters en omstaanders door het beeld proberen te lopen is zo oud als de televisie zelf. Het zijn figuranten die het verhaal ongewenst even doorkruisen, opfloepen en dan weer verdwijnen. Meestal gewoon idioot lachend, soms met een spandoekje, soms in Adamskostuum (jammer genoeg zijn het altijd mannen).

Helga X. heeft echter een lijn overschreden en het verhaal naar zich toe getrokken, waardoor de koers een pijnlijke farce werd, een slapstick die aan de hilarische Laurel & Hardy-films doet denken. Ze kijkt niet eens naar het aanstormende peloton, ze heeft alleen oog voor de camera om iets te zeggen dat met de koers geen uitstaans heeft. Namelijk dat opi en omi met iets boeiends bezig zijn, en dat ze wat aanmoediging kunnen gebruiken, wat het woordje allez toch suggereert. De koers verzinkt daarbij in het niets. Dat is verstorend, crimineel, zelfs heiligschennend, Wuyts heeft een punt.

Pieter Brueghel de Oude (1565)

Landschap met Val van Icarus

Politiek incorrect

Dat verschijnen van de figurant op de voorgrond is een oud verhaal. Niemand minder dan Pieter Brueghel de Oude plaatste de anonieme mens, als toeschouwer, helemaal op de voorgrond van zijn meesterwerk ‘De Val van Icarus’ (1565). We hebben het hier uiteraard over de spreekwoordelijke boer die voort ploegt, terwijl, — toppunt van ironie —, Icarus, de mythische vliegenier die te dicht bij de zon kwam waardoor zijn wassen vleugels smolten, alleen in de verte te zien is met één beentje boven water. De hoofdlijn wordt bagatel, het decor de essentie.

De ongeëvenaarde humor van onze grootste Vlaamse schilder — door de Metamorfosen van Ovidius geïnspireerd — zet meteen de illusie van de geschiedenis op scherp. Vandaag bepalen de media wat actualiteit is, wie er überhaupt een rol mag spelen en roem krijgt toegemeten. Welke opinies geldig zijn, welke feiten het nieuws halen, welke verhalen ertoe doen. Zij zijn voorbestemd als materiaal voor de geschiedenisboeken. Dat is natuurlijk arbitrair en dictatoriaal. Ursula vdW, De Croo, Van Ranst, Lukaku of Beyoncé zijn niet belangrijker dan de vuilnisman of uw postbode, misschien integendeel zelfs, maar ze worden ‘geframed’, letterlijk ingekaderd in een verhaal, een soap die dagelijks wordt opgediend.

Zo is ook de Tour met zijn al dan niet vallende sterren, journalisten en fotografen, niet belangrijker dan zijn toeschouwers, en is de niet-kijker, de afwezige, nog de slimste. Dat kunnen journalisten niet begrijpen, die beperktheid van hun universum. Ze zijn de grootste blinden. Kijk naar de heilige ernst waarmee Karl Vannieuwkerke, Frank Raes of al die ‘voetbalanalisten’ urenlang kunnen zeuren over niets.

De banbliksems aan Helga zijn er niet alleen omdat ze een valpartij veroorzaakte, maar vooral omdat ze een heilig mediaritueel verstoorde en naar iets verwees buiten beeld. In plaats van de pauselijke zegen Urbi et Orbi, de familiale groet Opi et Omi, en geef maar katoen. Men zou zelfs kunnen opperen dat die renners een kartonnen bord met een belangrijke boodschap aan het thuisfront domweg hebben platgereden, en een vrouw de wildernis hebben ingejaagd. Het is maar hoe men het bekijkt.

Deze Bruegheliaanse vorm van politieke incorrectheid geniet al mijn sympathie: de boer moet blijven ploegen en het koppel blijven rampetampen, terwijl het wereldtoneel zich afspeelt en de karavaan voorbij trekt.

Tour de France, nog 21 dagen genieten van het landschap.

fan

Maar wat deden opi en omi dan ondertussen?