De leiders van de Europese Unie zijn na twee dagen op de informele Europese top in Praag geen stap vooruit gekomen wat betreft de prijsplafonds op gas. De regeringsleiders besloten wel extra financiële en militaire steun te verlenen aan Oekraïne.

De drie maatregelen die de regeringsleiders voorstellen zijn identiek aan diegene die ze op de ministerraad van de Raad van de EU in Brussel een week geleden afspraken (10% verplichte besparing, omzetplafonds met wegbelasten van ‘overwinsten’ en een solidariteitsheffing op fossiele brandstoffen).

De meeste van de 27 landen wensen naar verluidt wel een maximumprijs voor gas, maar de verschillen in de gewenste aanpak blijken te groot. Iedere lidstaat lijkt een geheel ander idee te hebben van hoe zo’n prijsplafond er moet uitzien. Uiteindelijk gingen ze uiteen zonder akkoord. Over de ingewikkelde ‘corridors’ van de Eurocommissaris voor Energie Kadri Simson vorige week sprak niemand meer.

Prijsplafonds

De voorzitster an de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, stelde allerlei opties voor om tot een ‘feuille de route’ te komen en daar zitten plots, ondanks de tegenstand van de Europese Commissie, ook mogelijke prijsplafonds bij. Analisten vermoeden dat de Europese Commissie merkt dat alle reeds genomen maatregelen tamelijk steriel blijken en dus weinig oplossingen aanreiken.

Prijsplafonds lijken de enige overgebleven aanpak zolang de Commissie blijft weigeren haar eigen systemen zoals het marginal pricing system en de beurzen voor gas en elektriciteit aan te pakken. Het vertrouwen in de effectiviteit van prijsplafonds is zeer laag bij verschillende landen en het risico op perverse effecten is dan weer tamelijk hoog. Nederland, Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk zijn de belangrijkste critici op prijsplafonds. Zij houden het been stijf.

Eén van de ideetjes is om de prijs van de Russische gasinvoer te limiteren qua gasprijs. Een ander ideetje is om enkel gas gebruikt door gascentrales een maximumprijs te geven. Een derde idee is om gas in blok aan te kopen en zo de prijs trachten te drukken door het elimineren van onderlinge concurrentie tussen lidstaten die de prijs zouden opjagen.

Instrumenten

De Poolse premier Mateusz Morawiecki verklaarde dat ‘iedereen het eens is dat we lagere prijzen voor stroom nodig hebben’ maar er geen overeenstemming is welke instrumenten te gebruiken om dat doel te bereiken.

De demissionaire Italiaanse premier Mario Draghi zei dat de Europese Commissie de Europese Raad een ruimer pakket van kortetermijnmaatregelen zal voorleggen om de prijzen te verlagen. Volgens Draghi zal de Commissie ook langetermijnmaatregelen uitwerken om de elektriciteitsmarkt te hervormen. Dit laatste weigerde de Commissie tot nu toe steeds.

De Franse president Emmanuel Macron beweerde na afloop van de top dat een fonds opgezet wordt om voor Oekraïne rechtstreeks bij de wapenfabrikanten aankopen te doen. Dat speciaal fonds start met 100 miljoen euro om te betalen voor reeds geleverd materiaal. Denemarken zou onderhandelen met de andere lidstaten om extra CAESARs te leveren. Een CAESAR (voluit Camion Équipé d’un Système d’Artillerie) is een kanon met hoge precisie gemonteerd op een vrachtwagen. Oekraïne ontving al 18 dergelijke CAESARs. Frankrijk en Denemarken zijn momenteel de enige Europese landen die deze Franse systemen in gebruik hebben.

Duitse huishoudens

De Duitse bondskanselier Olaf Scholz zei na de top dat hij in de marge van de discussie over prijsplafonds enkele misverstanden kon wegwerken over de Duitse beslissing om 200 miljard euro in te zetten om Duitse huishoudens en bedrijven te subsidiëren en zo de energiefacturen onder controle te houden. Deze aanpak frustreerde landen zoals Italië omdat Duitsland wel rekent op gas en stroom uit de buurlanden, terwijl het zelf tegen zou werken om de prijsplafonds in te voeren.

Volgens de Duitsers en de Oostenrijkers hebben prijsplafonds enkel leveringsproblemen tot gevolg. De groenen in de Duitse en Oostenrijkse regering staan wat dit betreft lijnrecht tegenover hun collega’s zoals Tinne Van der Straeten (Groen) in België. De Polen zagen dan weer in de 200 miljard euro een slinkse streek om Duitse bedrijven een concurrentieel voordeel te geven tijdens de energiecrisis.

Charles Michel sprak op de slotpersconferentie als voorzitter van de Europese Raad over de hartelijke ontvangst door de Tsjechische premier Petr Fiala en de vlotte organisatie van de informele top. Dergelijke lof verhulde echter niet dat iedereen Praag verlaat met een bittere smaak in de mond.

Historische bijeenkomst

Michel begon daarom over de ‘historische’ bijeenkomst van de 44 landen die donderdag voor het eerst samenkwamen binnen de Europese Politieke Gemeenschap (EPG). Dit nieuw initiatief van Macron verenigde alle Europese staten, op Wit-Rusland en Rusland na. Buiten deze twee paria’s valt enkel de pauselijke staat of Vaticaanstad buiten de groep. De volgende bijeenkomsten van de EPG vinden in Moldavië, Spanje en het Verenigd Koninkrijk plaats.

Vervolgens mijmerde Michel nog wat over de gesprekken met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky en de nieuwe sancties tegen Rusland. Over de Europese Raad hield Michel het erg sober en vooral nietszeggend. Hij herhaalde de drie maatregelen die al bestonden voor de top zoals besparen op het verbruik van energie en brandstoffen. Een tweede punt dat hij aankaartte was de bevoorradingszekerheid. Enerzijds door het vullen van de voorraden (die momenteel circa 90% vol zouden zijn) en anderzijds door het opzetten van gemeenschappelijke aankoopplatformen waar de EU nu al enkele maanden over praat. Hij verwees tenslotte naar het ‘feuille de route’ dat de Europese Commissie binnenkort zal voorstellen. Over de prijskwestie bleef Michel zo vaag mogelijk.

feuille de route

Geen meter dichter bij prijsplafonds voor gas na informele top in Praag