Het komt voor velen als een verrassing: de politieke fractie rond Hezbollah haalt ‘slechts’ 64 zetels in het Libanese parlement, dat 128 zitjes telt. Het aantal verkozen onafhankelijke anti-establishmentfiguren stijgt. Gezien geen enkele groep een meerderheid heeft behaald in de assemblee, zal een regering vormen bijzonder moeilijk worden. In 2018 haalden Hezbollah en haar coalitiegenoten nog 71 zitjes.

De Libanese politiek bestaat uit twee blokken. Enerzijds dat van 8 februari (we besparen u de details) bestaande uit de sjiieten van Hezbollah en Amal, hun christelijke partner FPM (Free Patriotic Movement) van president Michel Aoun, en een aantal kleinere pro-Syrische en pro-Iraanse partijen. Anderzijds dat van 14 februari, bestaande uit de christelijke Forces Libanaises, de meeste soennitische Libanezen en druzen, en allerlei prowesterse en pro-Saoedische groeperingen.

Land in crisis

De context waarin de verkiezingen hebben plaatsgevonden was duidelijk. Het gaat hier om een land waar een bijzonder zware economische en financiële crisis heerst. De waarde van de nationale munt is dramatisch gedaald. Werkloosheid en armoede zijn sterk gestegen. De onveiligheid op straat groeit. Corruptie en wanbeleid zijn alom tegenwoordig. Men kreunt onder de aanwezigheid van een massa Syrische vluchtelingen. De haven van Beiroet was in 2020 slachtoffer van een bijzonder hevige en destructieve explosie. Etcetera. Een van de problemen waarmee de Libanezen worden geconfronteerd, is dat er vele uren per dag geen elektriciteit is. Dat was afgelopen zondag ook te merken in de kieshokjes. Veel kiezers moesten hun gsm gebruiken om toch nog wat licht te hebben.

De grote vraag was of de traditionele partijen binnen elke religieuze sekte stand zouden houden of dat onafhankelijke kandidaten zouden doorbreken. Dat laatste is niet eenvoudig gezien het kiessysteem de traditionele partijen bevoordeelt. Wat we ondertussen weten is dat Hezbollah en Amal weliswaar stand hebben gehouden, maar dat hun christelijke vrienden van de FPM veel pluimen hebben verloren. En wel zodanig dat 8 februari de meerderheid in het Libanese parlement heeft verloren. Grote winnaar is Samir Geagea van de Forces Libanaises (FL). De FL is nu de grootste christelijke partij in Libanon, terwijl dat sedert 2005 de FPM was.

Onregelmatigheden

De opkomst in de soennitische gebieden was laag. Dat komt doordat de soennieten geen echte leider meer hebben sedert Saad Hariri, zoon van de in 2005 vermoordde premier Rafiq Hariri, er de brui aan heeft gegeven. Het verdwijnen van Saad Hariri heeft ook tot gevolg dat niet langer Hariri de grote baas is van 14 februari, maar wel Samir Geagea. Tijdens de Libanese burgeroorlog was Geagea een warlord met veel bloed aan zijn handen.

Het waren de eerste verkiezingen sedert 2018, toen het land in de dieperik belandde, sedert de massale betogingen van 2019 tegen het wanbeleid van een corrupte en cliëntelistische regering, en sedert de ontploffing in de haven van Beiroet in 2020. Er vonden heel wat onregelmatigheden plaats. Dat kon onder meer de verkiezingswaarnemersdelegatie van de Europese Unie vaststellen. Tijdens de kiescampagne werden onafhankelijke kandidaten steevast geïntimideerd.

Voor het eerst kon ook de heel uitgebreide Libanese diaspora meestemmen. Dat is vermoedelijk ook de reden voor het succes van de Forces Libanaises (het aantal christenen onder de in het buitenland levende Libanezen is bijzonder groot). Maar ook bij de verkiezingen georganiseerd in het buitenland blijken er heel wat onregelmatigheden te zijn geweest. De opkomst afgelopen zondag in Libanon bedroeg 41%. Dat is bijna 9% minder dan in 2018.

Moeilijke regeringsvorming

Gezien de verkiezingen geen meerderheid hebben opgeleverd voor één kamp, zullen diverse partijen compromissen moeten vormen om een regering te kunnen vormen. Dat is een enorme uitdaging. En tussen de twee kampen (8 en 14 februari) zitten nu 16 onafhankelijke antisysteemkandidaten. Die zitten daarmee op de wip, ook al zijn ze onderling sterk verdeeld. De kans is groot dat de regeringsvorming vreselijk lang zal duren. Daardoor zullen noodzakelijke sociaaleconomische hervormingen op zich laten wachten. De onderhandelingen met het Internationaal Muntfonds (IMF) om orde op zaken te stellen in het land, zullen niet vooruitgaan. Meer nog, zolang er geen nieuwe regering is, en de onderhandelingen met het IMF niet vooruitgaan, zullen westerse landen en Golfstaten niet met geld over de brug komen voor het armlastige Libanon.

Later dit jaar vinden er nog presidentsverkiezingen plaats. Het mandaat van Michel Aoun (FPM), ondertussen 88 — in september wordt hij 89 — loopt eind oktober af. Tot nu toe werd Gebran Bassil, schoonzoon van Michel Aoun, getipt als opvolger. Maar gezien de FL de verkiezingen gewonnen heeft ten nadele van de FPM, kan die dat vergeten. Het Libanees parlement moet eerst een nieuwe speaker — zeg maar voorzitter — benoemen alvorens een eerste minister kan worden aangeduid die de nieuwe regering moet vormen. Sedert 1992 (!) is dat Nabih Berry. Algemeen wordt verwacht dat Berry (ondertussen 84 jaar jong) wordt herkozen. In Libanon is de president steeds maroniet (christen), de eerste minister soenniet, en de voorzitter van het parlement sjiiet.

Hezbollah

Gezien Hezbollah zich in het nauw voelt gedreven, zou het zich wel eens moeilijker kunnen opstellen dan gewenst, stellen velen analisten. De doorbraak van onafhankelijke kandidaten in het parlement zou dan ook wel eens een Pyrrusoverwinning kunnen zijn. Na het einde van de Libanese burgeroorlog werden alle milities ontwapend, behalve Hezbollah. Dit onder het mom dat zij niet zomaar een militie zijn, maar het verzet tegen Israël. Dankzij haar wapens kan het pro-Iraanse Hezbollah Libanon in een wurggreep houden. In de ogen van Saoedi-Arabië, aartsvijand van Iran, kan je in het kader van de strijd tegen Hezbollah niet veel aanvangen met de Hariri’s. Vandaar hun steun aan de Forces Libanaises.

FL

Verkiezingen Libanon: regering vormen wordt moeilijk