Met VOORUIT zet Conner Rousseau een symbolisch punt achter de socialistische partij. Met de naamsverandering wil hij in feite een nieuwe beweging lanceren.

De vernieuwingsoperatie is een slim manoeuvre. De beweging kan zich opnieuw vrijer enten op verschillende thema’s en behoudt alle voordelen van de wijd vertakte socialistische tentakels en de gestructureerde partijorganisatie.

Conner de marketingboy

Op de Dag van de Arbeid maakte Conner Rousseau zijn New Social Deal bekend. Het manifest gaf de aanzet voor de omzetting van de socialistische partij naar een progressieve beweging. Zoals ik reeds schreef, belichaamt het manifest weinig meer dan een wat flinksere houding t.o.v. het migratievraagstuk. Alle socialistische recepten en taboes blijven overeind.

Marketinggewijs was het opzet wel geslaagd. De media pikten de 1 mei-boodschap op zoals Conner het gepland had. Hij kreeg onterecht veel lof voor zowel het sociale project als zijn rol daarin. Tijdens de regeringsonderhandelingen hield de sp.a-voorzitter de lijn van verandering consequent aan. Hij stelde zich taboeloos maar principieel op. De open lijnen met N-VA bevestigden de nieuwe flinksheid.

Te midden van de onderhandelingen lanceerde de partij, geheel in Rousseaustijl, de naam VOORUIT. Even progressief als socialistisch. Voor de verbredingsoperatie mikt de partij op jonge, apolitieke progressievelingen. Conner begreep goed dat de politieke geschiedenis van VOORUIT bij hen niet bekend is. En tegelijk datgene is wat de échte socialisten nodig hebben om de verandering te steunen.

Een sociale en liberale samenleving? Check!

Het is nog zoeken voor de nieuwe socialisten, maar zij beseften wel als eerste van de traditionele stromingen dat de stroom opdroogt. Het socialisme dat sinds de 19de eeuw vorm kreeg en na de Tweede Wereldoorlog floreerde, is geïmplodeerd. Net als bij het liberalisme zijn de kernwaarden van de politieke ideologie grotendeels verwezenlijkt.

De westerse populatie voelt zich voldoende vrij en sociaal beschermd. De marge waarin verbeteringen nog mogelijk zijn, wordt niet meer aan liberalisme of socialisme gelinkt. Wel aan rationalisme en verantwoordelijkheids- of gemeenschapszin. Thema’s die in het DNA zitten van niet-traditionele partijen.

De seculiere pletwals

De teloorgang van de christendemocratie heeft een andere verklaring. Het geloof is, mede dankzij het liberalisme en socialisme, quasi verdwenen uit het Vlaamse leven. Zonder haar zuilen en lokale verankering was de CD&V reeds lang gemarginaliseerd. De partij kon efficiënter dan de socialisten en liberalen haar kernwaarden verloochenen en zich herpositioneren. Ze vertegenwoordigde gaandeweg niet meer Onze Vader, maar vadertje staat. De volkspartij was geboren.

De naamsverandering van christelijk naar christendemocratisch moest die positionering bestendigen. Maar de herverkaveling van de maatschappelijke zwaartepunten bleek sterker dan de verzuilde machtswerving.

Uitverkoop van kernwaarden

Doorheen de jaren vergaloppeerden de traditionele partijen zich in hun strijd met de nieuwe partijen die zich vormden rond maatschappelijke thema’s. Het separatisme, het klimaat, de loonkloof of multiculturaliteit. Elk probleem kreeg zijn eigen partij. De traditionele partijen geraakten niet verder dan zich in de concurrentiestrijd voor of tegen uit te spreken. Met als gevolg dat ze zich vastliepen in een fuik van irrationaliteit, taboes, hypocrisie en ongeloofwaardig bochtenwerk.

De liberalen bevrijdden ons van de alomtegenwoordige Kerk en overhandigden ons aan de alomtegenwoordige overheid. De socialisten maakten van het sociale vangnet een visnet om kiezers te vangen, waardoor de kinderen van de arbeidersklasse straks geen pensioen meer hebben.

Politieke profilering

De traditionele stromingen hadden de eigen kernwaarden moeten herdefiniëren en moderniseren én hun politiek-ideologisch project verderzetten. Zowel het liberalisme, het socialisme als zelfs het katholicisme konden in de huidige en toekomstige samenleving een plaats veroveren.

Vrijheid van meningsuiting, interventie van ondemocratische instanties, ongecontroleerde regelgeving en digitaal gegevensgebruik. Genoeg liberaal debatvoer! De loonkloof, fiscale optimalisatie, immigratiedruk op het sociale weefsel en globalisatie van de arbeidsmarkt. Kuddes socialistische stokpaardjes! Voor de christendemocraten ligt het complexer. Doch is ook een hedendaagse interpretatie van het Bijbelverhaal nog relevant in bijna elke ethische discussie.

Het socialistisch reveil?

Veel meer dan bij de andere traditionele partijen waait bij sp.a een nieuwe wind door de partij. Sinds de aanstelling van John Crombez is de partij bezig met zich heruit te vinden. Zo’n proces verloopt gestaag en krijgt veel tegenwind. Verandering betekent erkenning van fouten uit het verleden. Omdat het in de politiek uit den boze is om fouten toe te geven, verloopt de verandering vrij beschamend.

Het is moedig en eervol van Crombez en Rousseau om die vernederende tocht volledig af te leggen. Voorlopig zit VOORUIT nog steeds verstrikt in het web van socialistische taboes en verzuilde macht. De kans is klein dat de charismatische bewegingsvoorzitter het progressieve project ver genoeg zal kunnen wegleiden van de socialistische partijstructuren om duurzaam geloofwaardig te zijn.

Bij monde van Melissa Depraetere was in De Afspraak te horen dat de nieuwe beweging los moet komen van de partijprincipes en -werking. Quid het voorzitterschap?

Waarschuwing voor NVA en Vlaams Belang

De verschrompeling van de traditionele partijen en de herverkaveling van de maatschappelijke stromingen moeten ook de niet-traditionele partijen wakker schudden. Vooral NVA en Vlaams Belang bevinden zich wat dat betreft in een niet zo duurzame positie. Hun beider kernwaarden, Vlaamse autonomie en multiculturaliteit, bepalen al enkele decennia het debat en bereiken stilaan hun hoogtepunt.

Het maatschappelijk draagvlak inspireert andere partijen, zoals sp.a, om actiever in te zetten op dezelfde thema’s. Er ontstaat een momentum waarop die thema’s ten gronde behandeld zullen worden. Een reële verbetering van deze problematiek zal het draagvlak doen wegebben en daarbij ook de behoefte aan partijen die zich ervoor inzetten.

Groen heeft een langere houdbaarheidsdatum, maar ook voor haar geldt hetzelfde toekomstbeeld. De loonkloof heeft altijd bestaan en zal blijven bestaan. De PvdA kan mits milde aanpassingen dus geloofwaardig haar strijd verderzetten.

Kiezers loslaten

Het belangrijkste principe voor een duurzame positionering in de politieke markt is consequentie. Een toekomstideaal kan enkel geloofwaardig verandering ondergaan door veranderingen in de toekomst zélf. Het socialisme kan verengen of verbreden naargelang de idealen al dan niet dichterbij geraken. Maar voor elke politieke stroming geldt dat het basisidee bewaard moet blijven.

Die consequentie kan er enkel zijn wanneer partijen zich niet vastklampen aan de verworven kiezers en leden. Kiezers zijn vaak irrationeel, opportunistisch en dus inconsequent. Om het kiezersbestand intact te houden moet een partij haar programma aanpassen aan de wil van haar achterban. Op termijn verliest ze zo haar geloofwaardigheid en bestaansreden.
Hoe consequent zal VOORUIT dit heilig principe toepassen wanneer haar kiezersbestand achteruit blijkt te gaan?

flinksheid

De socialisten zijn dood! Lang leve de progressieven!