De verontwaardiging na de uitreiking van de Vlaamse film- en tv-prijzen was met de ogen dicht te voorspellen: drie Ensors op een totaal van dertig waren voor een vrouw. Maar er is veel meer aan de hand. Er is echt stront aan de knikker.

Het schuurt al langer bij het toekennen van de zogenaamde Ensors (die naam: de Nederlandse filmprijzen worden toch ook niet de Rembrandts genoemd?!). En dat knaagt aan de geloofwaardigheid. Het consacreren van de (Antwerpse) collaboratiefilm Wil (7 Ensors) en de serie over de Bende van Nijvel 1985 (10 Ensors) — volgens de makers mogelijk een staatsgreep van extreemrechts — past perfect in de gretigheid om te pas en te onpas extreemrechtse complotten te ontwaren. Om dat te constateren moet je niet eens van slechte wil zijn.

Populariteitspoll

Filmmakers die hun fanclub weten te mobiliseren halen het elk jaar opnieuw. Dat reduceert de Ensors tot een pure populariteitspoll. Met andere woorden; door alle prijzen in hetzelfde mandje te leggen maakt de organisator, de Ensor Academie, zichzelf belachelijk. Er wacht de voorzitter daarvan, Wim Vanseveren, nochtans een integer filmliefhebber, dan ook veel werk om de veelvoud aan frustraties te smoren. Al noemde hij in zijn ijver om de Ensor Academie uit de wind te zetten de laureaten ’terechte winnaars’. Tja.

Laat de algemene verontwaardiging nu een aanmoediging zijn voor meer en sterkere vrouwenrollen, al jaren een grote leemte in de Vlaamse film

Wil bijvoorbeeld, werd door geen enkel belangrijk filmfestival opgepikt. Dat in tegenstelling tot de andere genomineerden: Het smelt (Sundance — prijs voor beste actrice), Holly (Venetië — prijs voor beste actrice) en Zeevonk (Berlinale — beste jeugdfilm). Samen met Cannes vormen Sundance, Berlijn en Venetië wel het klavertjevier van de belangrijkste filmfestivals. Deze drie internationaal gerenommeerde prijzen van onafhankelijke vakjuries voor (jonge) Vlaamse actrices — moge dat een troost zijn — zouden toch moeten volstaan voor een Ensor. Niet dus.

Dan schort er toch wat aan het systeem van stemmen. Trouwens, waarom werd er een drietal jaar geleden akkoord gegaan met een genderneutrale Ensor voor beste acteerprestatie? Dat komt nu als een boemerang terug. En zoals we al vermoeden: er is geen weg terug. Laat de algemene verontwaardiging nu een aanmoediging zijn voor meer en sterkere vrouwenrollen, al jaren een grote leemte in de Vlaamse film.

De Ensor Academie

Organisator van de Vlaamse filmprijzen, de Ensor Academie, telt ongeveer 2.200 leden waarvan zo’n 1.200 mannen en 855 vrouwen. Kwatongen beweren dat mochten al deze leden af en toe naar een Vlaamse film in de bioscoop gaan, dat de bezoekcijfers van de Vlaamse film veel beter zouden zijn. En je kan je ook afvragen waarom de vrouwen niet voor een vrouw stemden. Crucialer is de vraag: welke films hebben de stemgerechtigden effectief gezien? 600 leden brachten hun stem uit. Nog geen 30 procent dus.

Tekenend voor het politiek debat over de toekomst van de Vlaamse audiovisuele sector diezelfde zaterdag in Oostende op het Filmfestival was hoe onvolledig de debaters hun huiswerk hadden gemaakt. Met allesbehalve een langetermijnvisie op de Vlaamse film. Een maat voor niks. Zo valt te vrezen. Zo vergat VRT-moderator Van Gils zelfs de zeven politici te vragen naar welke Vlaamse films ze het voorbije jaar waren gaan zien.

Het enige wat deze zogenaamd in film geïnteresseerde politici unisono wisten te vertellen was dat subsidieverlener het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) voortreffelijk werk verricht. Wie dat beweert is niet goed geïnformeerd.

Geen kritiek meer

Zo werd een terechte vraag uit het publiek tijdens dat debat naar hun visie op de publiekswerking, een niet onbelangrijke bevoegdheid van het VAF, door de dames en heren straal genegeerd. En dan te weten dat dankzij het VAF er in Vlaanderen geen kritisch filmtijdschrift meer bestaat. En dat het VAF onlangs zonder veel tegenspraak — ook niet uit de sector zelf — het Afrika Filmfestival heeft geliquideerd. Het VAF verbood de organisatoren zelfs nog dit jaar een laatste editie te houden.

Drie Vlaamse oppositiepartijen wisten van de noodkreet voor meer geld in het onlangs gepubliceerde memorandum uit de audiovisuele sector. Zij waren meteen van mening dat Telenet dat maar moet ophoesten. Minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) beloofde het te gaan ophalen bij YouTube en TikTok. Zowel Open Vld als Vlaams Belang pleitten terecht voor meer artistieke vrijheid. NVA-er Wilfried Vandaele gaf ten slotte mee dat het budget van het VAF was opgetrokken van 26 miljoen euro (in 2019) naar 40,3 miljoen euro vandaag.

Godgeklaagd

Waarom de tv-reeks Godvergeten na een Kastaar-Impactprijs — nu ook goed voor een Ensor voor beste docuserie — subsidies moest krijgen van het VAF is een raadsel. Waar zit de filmische meerwaarde van deze reportagereeks? Toch een criterium voor een filmfonds? Destijds maakte de BRT de minstens even spraakmakende serie De nieuwe orde over collaboratie tijdens de Tweede Wereldoorlog met louter eigen middelen.

De staande ovatie van de audiovisuele sector in Oostende voor de maaksters van Godvergeten was trouwens ronduit hypocriet. Niet eens de helft van de audiovisuele productiehuizen uit de sector blijkt het actieplan van de Vlaamse overheid tegen grensoverschrijdend gedrag te hebben onderschreven. Waarop wachten de Godvergeten-dames Daniëls & Schildermans om op onderzoek uit te gaan? De verhalen zijn er. Blijkbaar is er nog altijd geen sprake van een cultuuromslag binnen de film- en tv-sector in de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag. Het is Godgeklaagd.

frustraties

Geen schoonheidsprijs voor de Ensors