Maandag 4 maart vindt de volgende Europese Energieraad plaats, de vergadering van de EU-ministers van Energie. Belangrijk agendapunt daar is de poging van de Duitse regering om haar extra kosten door het wegvallen van Russisch gas te laten betalen door andere landen.

Ter herinnering. Duitsland heeft kort na de Russische inval in Oekraïne in 2022 de Europese gasprijs enorm opgedreven door massaal niet-Russisch gas aan te kopen. Dat was toen aan uw en mijn aardgasfactuur te merken. De Duitse regering vreesde toen voor grote tekorten en een zware energiecrisis. Die tekorten kwamen er niet; de energiecrisis wel.

Belasting voor de buren

Gevolg? Enorme verliezen voor de Duitse economie en de Duitse schatkist. Om die put te delgen voerde de Duitse groene minister van Energie Robert Habeck een nieuwe belasting in. Een belasting die moest worden betaald door de Duitse Trading Hub Europe (THE), het bedrijf dat in Duitsland instaat voor alle gashandel en -transport.

Maar die belasting had ook gevolgen voor buurlanden van Duitsland die hun gas via het Duitse gasnetwerk binnen halen. In de praktijk zorgde de taks voor een bijkomende prijsstijging van vijf procent. Duitse binnenlandse gasverbruikers betaalden daardoor maar liefst zeven miljard euro meer. Maar ook buitenlandse afnemers kregen dus die belasting in de maag gesplitst.

Terzijde. Er waren niet alleen verliezers. In België deed Fluxys gouden zaken dankzij het Duitse beleid. Fluxys voert namelijk elk jaar vanuit Zeebrugge 90 miljard kubieke meter gas door naar buurlanden. Dat is 20 procent van de totale Europese gasconsumptie. Voor Fluxys is die doorvoer dus ontzettend belangrijk. Want de Belgische gasconsumptie is maar goed voor 19 miljard kubieke meter per jaar, amper zeventien procent dus van Fluxys’ totale omzet.

Tsjechië

Maar de buitenlandse slachtoffers van de Duitse politiek lieten het er niet bij. Met de Tsjechen op kop verenigden zij zich. Tegen Duitsland, dat het verwijt krijgt door zijn zelf gekozen energietransitie zich disproportioneel afhankelijk te hebben gemaakt van gas, maar de rekening probeert door te schuiven naar de buren. Met, vinden ze, disproportionele doorvoerkosten. Waardoor de Duitsers die landen veroordelen om gas te blijven afnemen van Gazprom.

Het drama van die landen is immers dat ze zogenaamd landlocked zijn. Ze hebben geen grote zeehavens. Anders dan Duitsland kunnen die landen niet snel LNG-terminals bouwen om vloeibaar gas van tankers in te voeren. Ze kunnen ook niet aansluiten op gasleidingen vanuit Noorwegen zoal de Duitsers deden. Die buurlanden vinden dat ze nu verplicht worden die dure noodoplossingen mee te betalen.

Maar Habeck blijft erbij dat de peperdure Duitse gasvoorraden hebben geholpen om de prijzen in Europa op termijn te stabiliseren. Volgens Habeck hebben alle EU-landen daarvan geprofiteerd.

Solidariteit?

De vraag is: klopt het dat de paniekaankopen van toen de gasmarkt werkelijk hebben gestabiliseerd? Of zijn de prijzen vanzelf gezakt toen bleek dat er in de winter van 2022-2023 geen tekorten ontstonden? Of zakten ze omdat de Europese voorraden vol (weliswaar peperduur aangekocht) gas zaten?

Niet onbelangrijk. Ook Italië overweegt in april zo’n extra belasting in te voeren. Zeer tot ongenoegen van Oostenrijk dat dan moet opdraaien voor én de Duitse rekening én de Italiaanse. Als Wenen dat weigert rest alleen nog… het Russische Gazprom.

Het is nu aan de Europese Commissie om Duitsland en Italië mogelijk een verbod op te leggen. Doet de Commissie dat niet dan kunnen andere landen zoals Spanje, Nederland en België ook in de verleiding komen om extra taksen op te leggen. Taksen die uiteindelijk worden betaald door huishoudens en bedrijven, zij het dan in landen zonder LNG-terminals. Is dat dan de invulling van wat zo mooi de ‘Europese solidariteit’ wordt genoemd?

gasnetwerk

Kan Duitse regering gasfactuur doorschuiven naar buurlanden?