‘Twee fouten waren de afgelopen decennia cruciaal’, zegt energiespecialist Damien Ernst. ‘Men heeft de vernieuwing van de nucleaire sector in Europa de nek omgedraaid, en men heeft hetzelfde gedaan voor de productie van aardgas op dit continent. Enkele jaren geleden nog produceerde men in Europa 2000 terawattuur aan gas, nu is dat nog 500 terawattuur. Tegelijkertijd staat de productie van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen allesbehalve op punt. Daardoor zijn we de laatste jaren zo sterk afhankelijk geworden van landen als Rusland, waar volop gas werd geproduceerd.’

‘Intellectueel gezien zal er ook geen oplossing komen als onze politici niet erkennen dat ze deze twee cruciale fouten hebben gemaakt’, zegt Ernst. ‘Dit is geen boodschap tegen hernieuwbare energie, maar een boodschap voor energie-efficiëntie. We mogen hernieuwbare energie niet uitsluiten, maar we moeten het ook niet als primaire bron voor onze energiebehoeften zien. We hebben in feite gewoonweg meer energie nodig, niet minder: zowel nucleaire, hernieuwbare, als energie uit fossiele brandstoffen. We zijn al eens de mist ingegaan in de ogen van de rest van de wereld. We kunnen het ons zeker niet permitteren om dezelfde fout te blijven maken.’

Foute pers

‘In mijn ogen is de pers ook grotendeels verantwoordelijk voor alle misvattingen die er bestaan over het energievraagstuk’, gaat Ernst verder. ‘De basis van het energiedebat is niet zo moeilijk, en toch heeft men in de pers gedaan alsof alles opgelost zou zijn met hernieuwbare energie. Het lijkt stilte voor de storm, maar ik hoor steeds meer en meer mensen praten over hun problemen om hun energierekeningen te betalen. Uiteindelijk begrijpen de mensen beter wat er op het spel staat dan de pers. Die deed jarenlang alsof het energievraagstuk te complex was om het zo begrijpelijk mogelijk uit te leggen aan de mensen. Nu moeten de mensen jammer genoeg aan den lijve ondervinden wat bevoorradingsproblemen betekenen.’

Overwinsten verhinderen

Volgens de ingenieur zijn er echter oplossingen voor de huidige crisis, zowel op de korte als de lange termijn. In sommige Europese landen althans. Die kunnen ons de weg wijzen.

‘Wat betreft de korte termijn: 40% van de energieprijs komt echter tot stand via het Day Ahead-mechanisme. Dat is een complex mechanisme dat erop neerkomt dat de energieprijs berekend wordt op basis van de duurste productiemachine die energie levert. Ook al is er een energiemix en komt de afgenomen energie dus van verschillende bronnen, de duurste productie-eenheid zet de prijs. In tijden van duur gas komt dat al gauw neer op een prijs van 600 euro om één megawattuur elektriciteit te betalen. Dat wil echter zeggen dat alle productiebronnen die goedkoper produceren, evenzeer hun energie duur moeten verkopen. Ter herinnering: elektriciteit uit kernenergie kost historisch gezien ongeveer 60 euro per MWh, en windenergie ongeveer 100 euro per MWh. U kan zelf de immense overwinsten berekenen als die energie volgens het Day Ahead-mechanisme verkocht wordt aan 600 euro.’

Verbonden

‘In Spanje heeft men het nu anders aangepakt. Daar verplicht men gasproducenten om gas te produceren aan 50 euro per MWh. Op de markt wordt de elektriciteit daar aan 150 euro per MWh verkocht. Nog altijd stukken goedkoper dan in België. Zo wint de consument, maar verliest de producent. Om dat te compenseren heeft de Spaanse overheid een kleine contributie aan de belastingbetaler gevraagd die, gespreid over de hele Spaanse bevolking, best meevalt. Zeker wanneer je elektriciteit maar aan 150 euro per MWH kan aankopen in plaats van 600 euro. Men belast zo de overwinsten niet, maar men verhindert dat er overwinsten zijn.’

CO₂-taks schrappen

‘België wil een soortgelijk mechanisme niet eenzijdig invoeren. Ons land is namelijk enorm verbonden met andere Europese landen, in tegenstelling tot Spanje, dat een meer geïsoleerd energienetwerk heeft. Maar ik zie dan weer geen probleem om het systeem op Europees niveau te implementeren. Als men dat wil, dan kan men daar onmiddellijk politieke afspraken rond maken. Net zoals rond het schrappen van de CO₂-taksen die consumenten betalen op hun energie. Zolang de crisis duurt, valt er veel voor te zeggen om die taksen te schrappen om de bevolking niet structureel te verarmen. Er valt bovendien veel voor te zeggen om alle bestaande groenestroomcertificaten te schrappen. Het heeft geen zin om in deze tijden groene stroom te subsidiëren. Ook zij profiteren namelijk vandaag vooral van kunstmatig hoge gasprijzen, waardoor ze hun elektriciteit veel duurder verkopen dan het hen kost om ze te produceren.’

‘Zulke afspraken zijn broodnodig, want de bevolking begint de gevolgen van de energiecrisis te voelen, en de winter is zelfs nog niet begonnen. De toestand is ernstig en uitzonderlijk.’

Alle reactoren open

Tot zover de korte termijn. En verder? Ernst: ‘Als eerste minister Alexander De Croo (Open VLD) nu claimt dat de komende vijf tot tien winters moeilijk worden op energiegebied, dan betekent dat gewoonweg dat België het zich niet kan permitteren om ook maar één nucleaire productie-eenheid te ontmantelen. We zullen alle capaciteit nodig hebben. Eigenlijk zou er nu met Engie Electrabel onderhandeld moeten worden om alle zeven reactoren te verlengen voor twintig jaar. De energiecrisis is niet om te lachen. Komende winter zullen vele mensen aan den lijve ondervinden wat de gevolgen zijn van twintig jaar foute keuzes op energiegebied.’

Damien Ernst was vorig jaar na de watersnoodramp in de Vesder- en Ourthevallei zeer vocaal over de “damhypothese”. Hij suggereerde dat een grote ramp vermeden had kunnen worden mocht het stuwmeer van Eupen preventief zou zijn geledigd voor de komst van de grote regens. Daarover wil hij echter niets meer in de openbaarheid verklaren, zoals u vorige maand al kon lezen bij Doorbraak.

gasproducenten

Damien Ernst: ‘We hebben meer energie nodig, niet minder’