Facebook maakte Europarlementariër Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) onzichtbaar met een zogenaamde schaduwban. Het hof van beroep van Gent veroordeelde Meta (het moederbedrijf achter Facebook) tot het terugbetalen van ruim 27.000 euro, het bedrag dat Vandendriessche ten tijde van die schaduwban spendeerde aan extra reclame op Facebook.

Een schaduwban op sociale media is een ingreep waarbij de geposte berichten zo goed als onzichtbaar worden, zeker voor wie de betrokkene niet volgt. Dat er een schaduwban is, wordt de betrokkene niet gemeld. Die ziet alleen dat hij plots bijna geen likes of views meer krijgt.

Dat heet visibility filtering. De betrokkene kan er ook niets tegen doen, want officieel bestaan dergelijke schaduwbans niet. Net zomin als search bans, waarbij de betrokkene verdwijnt uit de zoekresultaten.

In de gebruiksvoorwaarden van de platformen is daar niets over te vernemen. Over het waarom van die schaduwbans doen de wildste theorieën de ronde. Volgens de ene komt het door georganiseerde campagnes door ideologische tegenstanders die iemand moedwillig rapporteren om hem of haar monddood te maken. Dat doen ze door te klagen dat betrokkene de gebruiksvoorwaarden overtreedt. Volgens anderen komt het door algoritmes die bepaalde accounts schaduwbannen omdat ze te veel likes, reacties, shares of reposts van trollen of extreme accounts krijgen. Sommigen beweren zelfs dat het volstaat om te veel gerapporteerde of als negatief geprofileerde gebruikers onder je volgers te hebben.

Gebruiksvoorwaarden

Tom Vandendriessche is dus geschaduwband. Op 19 februari 2021, zegt de rechtbank. Datum waarop volgens META een bericht van Vandendriessche de gebruikersvoorwaarden van Facebook zou hebben geschonden. geweest zijn. Datum waarop berichten van het Europees Parlementslid, die 234.000 volgers heeft, minder zichtbaar werden. ‘Het bereik was nog maar een fractie van voor de schaduwban,’ zegt het Vlaams Belang.

Vandendriessche ving aanvankelijk bot bij de rechtbank van eerste aanleg in Brugge. Die verklaarde zich onbevoegd. Daarop ging hij naar het hof van beroep, met het gekende gevolg.

Vandendriessche gaf de rechtbank zelf de statistieken over zijn Facebook-pagina. Begin 2021 lagen die op 89.345 views. Na de schaduwban waren er dat nog 4.614. Daarmee was, ondanks de volgehouden ontkenning door Facebook, voor het hof van beroep de schaduwban bewezen.

Facebook wierp nog op dat het Vandendriessches eigen schuld was. Door ‘haatdragend taalgebruik, steun aan gevaarlijke individuen en haatorganisaties, pesten en intimidatie’ zou de Europarlementariër het over zichzelf afgeroepen hebben. Maar META wou dat niet bewijzen. Mocht het techbedrijf dat wel hebben gedaan, dan had het het bestaan van schaduwbans minstens impliciet toegegeven. Het hof heeft bijgevolg dat argument verworpen.

Vrije meningsuiting

De boosheid van Vandendriessche is begrijpelijk. Niet alleen komt de vrije meningsuiting in het gedrang. ‘Een platform kan iemand sanctioneren, en beweren dat er helemaal geen sanctie is genomen. Er staat geen beroep tegen open, en het is ook onmogelijk terug te draaien. Daarom is het belangrijk dat het hof van beroep niet alleen het bestaan van die schaduwbans erkent, maar ook zegt dat dat actief is toegepast door Facebook.’

En het hof gaat zelfs verder. Het acht het bewezen dat Facebook heeft ingegrepen op grond van Vandendriessches politieke overtuiging. Dat is in de hele Europese Unie verboden door de Algemene Verordening Gegevensbescherming (GDPR).

Toch bleef de rechtbank al met al ook mild voor Facebook. Vandendriessche krijgt alleen schadevergoeding ter compensatie van extra advertentiekosten én een schamele 500 euro vergoeding voor reputatieschade.

Maar principieel is dit arrest van het grootste belang. Het is tegelijk een waarschuwing aan de techgiganten. Vandendriessche zelf gaat nog verder: ‘Big Tech vormt een gevaar voor onze democratie. Zij kunnen verkiezingen beïnvloeden door bepaalde meningen te promoten, of onzichtbaar te maken. In de volgende legislatuur wordt het beschermen van de vrije meningsuiting op sociale media een absolute prioriteit.’

gebruiksvoorwaarden

Vlaams Belang-politicus wint rechtszaak tegen Facebook

Tijl De Bie: ‘Europese Digital Services Act gaat veel te ver’