De parlementaire vergadering van de Raad van Europa vraagt de Belgische regering om binnen de drie maanden tekst en uitleg te geven over haar gebruik van de beruchte spionagesoftware Pegasus. Via Pegasus kunnen bijvoorbeeld smartphones, tablets en laptops worden uitgelezen. Eigenlijk is het antwoord al bekend. België gebruikt die spyware, en dat is een schending van de grondrechten en van de mensenrechtenverdragen.

Pegasus is zeer krachtig. Hackers krijgen er complete controle mee over alle software, gegevens en sensoren in besmette toestellen. Bovendien buit de spyware fouten uit in populaire toepassingen zoals Facebook, WhatsApp of TikTok.

Wereldwijd schandaal

In 2021 is daarover een wereldwijd schandaal uitgebroken. Verschillende landen bleken met Pegasus politici, advocaten en journalisten te bespieden. Het Israëlische cyberbedrijf NSO Group beweerde de Pegasus-spyware enkel aan regeringen te leveren. Uit onderzoek blijkt dat NSO naast autoritaire regimes allerhande ook regeringen van bijvoorbeeld Duitsland, Nederland, Luxemburg en België als klant had.

Dankzij een voormalige Israëlische spion lekte uit dat ook de Belgische politie Pegasus gebruikt. Maar in september 2021 moest minister van Justitie Van Quickenborne (Open Vld) toegeven dat Pegasus op geen enkele wettelijke manier gebruikt kan worden in België. Of de Belgische Staat klant was bij NSO liet hij in het midden.

Charles Michel

Beroemde slachtoffers van Pegasus in België zijn de voormalige premier en voorzitter van de Europese Raad Charles Michel (MR) en zijn vader Louis Michel (MR). Ook de telefoons van Europees Commissaris voor Justitie Didier Reynders (MR) en talrijke medewerkers van de Europese Commissie bleken besmet.

Daarover is onderzoek gevoerd, en daarvan is nu een verslag klaar dat leest als een (slecht geschreven) spionageroman. Dat verslag is van de hand van de Nederlandse politicus Pieter Omtzigt: hij presenteerde zijn rapport eerder deze week in de parlementaire vergadering van de Raad van Europa.

Die Raad van Europa – het weze nog maar eens gezegd – heeft niets te maken met de Europese Unie. Van de Raad van Europa zijn alle Europese landen lid – Rusland is vanwege de inval in Oekraïne de uitzondering. De Raad bestaat al sinds 1949 (dus nog voor er van de EU sprake was) en heeft zich vooral beziggehouden met mensenrechten en de strijd tegen corruptie. Het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) bijvoorbeeld is gesloten binnen de Raad van Europa.

Alle lidstaten vaardigen verkozenen af in een parlementaire vergadering. Het is bij die vergadering dat Omtzigt zijn rapport (samen met een bijhorende resolutie) heeft ingediend. Over een half jaar zal over die resolutie worden gestemd.

Burgerrechten

Van Hongarije en Azerbeidzjan is geweten dat ze illegaal journalisten bespioneerden met de Pegasus-spyware. Maar er is veel meer. Volgens het rapport hebben maar liefst veertien EU-landen de software gekocht. Zo heeft de Poolse regering bij de verkiezingen van 2019 Pegasus ingezet. Polen zou net zoals Hongarije illegaal gebruik gemaakt hebben van Pegasus om journalisten, aanklagers, advocaten, politici en ngo-medewerkers te bespioneren.

Net zoals Spanje met Pegasus 65 Catalaanse separatisten heeft aangepakt. Ironisch genoeg werden de Spaanse premier en verschillende ministers via Pegasus bespioneerd door Marokkaanse geheime diensten. De Griekse geheime diensten luisterden dan weer een Europees parlementslid, een journalist en verschillende toppolitici af.

De bedoeling van de Raad van Europa is om gedragscodes op te stellen en afspraken te maken binnen de Europese Unie en de Verenigde Naties over de aankoop en het gebruik van spyware. Maar de Raad wil eerst weten wie wat uitspookt. Vandaar de drie maanden voor België en Nederland om tekst en uitleg te geven. Maar het lijdt eigenlijk weinig twijfel: door het gebruik van Pegasus worden de grondrechten van de burgers geschonden. Of de Raad van Europa dat met even zoveel woorden ook gaat zeggen valt af te wachten.

gedragscodes

Belgische regering moet uitleg geven over gebruik Pegasus spyware