Volgens de Franse, Vlaamse en Nederlandse vissers staat het overleven van de artisanale visserij op het spel. Garnaalvissers vrezen voor hun toekomst na 2023. Tijdens de Visserijraad in Brussel op 20 en 21 maart bespraken de ministers uit de lidstaten de actieplannen van de Europese Commissie. De invloed van natuurorganisaties en windmolenparkuitbaters bij de Commissie werd te groot.

Natuurreservaten in zee

De revolte, afgelopen maandag, van veertien lidstaten tegen de groene agenda van de Europese Commissie lijkt een keerpunt. De kritiek is dat de pijler ‘milieu’ ten koste gaat van de Europese voedselzekerheid en de veerkrachtigheid van de sector. In de aanloop naar de ministerraad liet de Nederlandse Vissersbond weten dat de Europese Commissie totaal geen besef heeft van wat zich momenteel afspeelt in de visserijsector. Een deel van de ministers gaf de Vissersbond maandag gelijk.

Wat stond er op het spel tijdens de Visserijraad? De Commissie wil visgronden vervangen door natuurreservaten, ter compensatie van de bouw van windmolenparken. In deze natuurreservaten wil ze bodemvissen verbieden. Dat laatste is een eis van obscure ngo’s die niet weten dat de Noordzee miljoenen tonnen zand per eb of vloed verplaatst en de Noordzee geen onderwateroerwoud kent. Dit ideologische verbod wekte grote woede bij garnalenvissers. Biologen beweren dat garnalen overbevissen onmogelijk is, zoals ook een teveel aan muggen of vliegen vangen niet lukt. Toch wil de Europese Commissie op aandringen van groenlinkse ngo’s het bodemvissen in beschermde gebieden in de Noordzee en de Waddenzee verbieden.

Het Marien Actieplan

Een eerste onderwerp dat de Visserijraad maandag behandelde, was de via de Green Deal opgelegde energietransitie voor de vissersvloot. Het tweede onderwerp is dat de Europese Commissie een ‘Pact voor de visserij en de oceanen’ wil invoeren. Via dat pact zullen ngo’s en uitbaters van windmolenparken mee gaan bepalen wat het visserijbeleid wordt.

Het grootste struikelblok echter was het ‘Marien Actieplan’ waarmee de Europese Commissie beoogt het Gemeenschappelijk Visserijbeleid (GVB) ‘nog beter te linken aan de EU-milieudoelstellingen’. Het GVB is een regeling voor het beheer van de Europese vissersvloten en voor het behoud van de visbestanden. Voor België woonde Vlaams minister voor Zeevisserij Hilde Crevits (CD&V) de ministerraad bij. Ze behield als West-Vlaamse die portefeuille toen Landbouw naar de Limburgse partijgenoot Jo Brouns ging. Zoiets heet electorale logica.

Leefbaarheid van de sector

Crevits tweette tijdens de vergadering: ‘Pittig debat in Europese Visserijraad. Ik wil dat onze vissers in de toekomst nog kunnen blijven vissen met een duurzame vloot. Het kan niet dat we afhankelijk worden van invoer uit derde landen die veel minder duurzaam werken, omwille van onhaalbare of onwerkbare verplichtingen.’

Ook tijdens het openbare deel van de sessie, waarbij elke deelnemer vier minuten mag speechen, deed Crevits zeer kritische uitspraken. Zo zei ze dat ‘strategische autonomie geen loos begrip mag zijn’ over het vervangen van zelfgevangen vis door invoer. ‘Wij stellen ons zoals heel veel lidstaten bijzonder veel vragen over haalbaarheid en werkbaarheid’, vervolgde Crevits over de plannen van de Commissie. ‘We nemen al heel veel maatregelen die in belangrijke mate bijdragen aan het herstel van het maritiem milieu. Het actieplan gaat nog een hele stap verder, zoals met de oproep voor een verbod op bodemvisserij, terwijl geen enkele socio-economische impactanalyse dat onderbouwt’. Crevits stelde zich ook vragen over de proportionaliteit van de maatregelen. Ze zei onomwonden dat ‘we de leefbaarheid van de sector in gedrang brengen’.

Pact terug naar tekentafel

In Het Nieuwsblad bevestigde Crevits dat ze ‘het visserij- en oceaanpact’ terug naar tekentafel stuurt. ‘België stond niet alleen met dat standpunt. Heel wat andere landen uitten dezelfde bezorgheden over de energietransitie van de vissersvloot en het ‘herstel van mariene ecosystemen’.

‘We hebben serieuze bezorgdheden over de haalbaarheid en de werkbaarheid van de Europese plannen voor de visserijsector. Voor ons geen afhankelijkheid van invoer uit derde landen die veel minder duurzaam werken, omdat we onze eigen vissers onhaalbare of onwerkbare verplichtingen opleggen’, zei Crevits.

Zij wees erop dat de voorbije twintig jaar in Vlaanderen door de kleine vissersvloot met 64 vaartuigen al grote stappen gezet zijn in het verminderen van gebruik van fossiele brandstoffen en in het verbeteren van vistechnieken. ‘Maar uit gesprekken met scheepsbouwers’, zei Crevits, ‘blijkt zo’n transitie op het terrein allesbehalve evident. Als je alternatieve brandstoffen gebruikt, heb je hiervoor meer ruimte nodig aan boord van vaartuigen, ook al om de veiligheid en de stabiliteit te verzekeren.’ Ze wees ook op het feit dat de helft van de Vlaamse vloot niet voor subsidies in aanmerking komt.

Nederlandse en Franse reacties

Haar Nederlandse collega Piet Adema noemde ook de socio-economische dimensies en bewees vooral lippendienst aan biodiversiteit en klimaatpolitiek. Maar hij sloot af met de mededeling dat de sector moet ‘kunnen rekenen op onze steun’. De EU moet de visserijsector aantrekkelijk houden voor een nieuwe generatie vissers. Hij nam het op voor het door de EU verboden pulsvissen en kaartte de aanlandingsplicht of landing obligation aan. Dat wil zeggen dat de bijvangst mee moet naar de wal en daar gewogen, gemeld en verkocht. De evaluatie van die aanlandingsplicht is door de Commissie uitgesteld en Nederland wil dat laten herbekijken.

De Franse staatssecretaris Hervé Berville sprak helderder taal. De Fransen zijn tegen alle plannen van de Commissie. Ten eerste omwille van de ‘soevereiniteit van bevoorrading’, waarmee hij bedoelde dat Frankrijk geen toestanden wil — zoals met Russisch gas — door van invoer van vis afhankelijk te worden, terwijl Franse vissers failliet gaan. Berville noemde de plannen ‘niet proportioneel’. Hij verweet de Commissie dat deze plannen ‘geen voorwerp van impactstudies’ waren en dat al die plannen dus eigenlijk ‘niet ernstig’ te nemen zijn, maar ‘blinde maatregelen’ blijken. In de ogen van Berville zijn de plannen een ‘veroordeling van de Franse, Europese artisanale visserij en wel onmiddellijk vanaf volgend jaar in 2024’.

Rederscentrale

Ook de Rederscentrale van Vlaamse vissers gaf bij monde van Emiel Brouckaert te kennen dat ze niet akkoord zijn. Hij stuurde een artikel uit hun infoblad dat maandag zou verschijnen. De Rederscentrale is van oordeel dat sommige specifieke streefdoelen ‘niet praktisch uitvoerbaar zijn en niet aangepast zijn aan de voortschrijdende verduurzaming van de sector en aan de veranderingen in het omgevingskader zoals het klimaat’.

Op basis van de al bestaande biodiversiteitsdoelstellingen 2030, eist de Commissie in haar Marien Actieplan:

30 procent van de Europese wateren klasseren als mariene beschermde gebieden;
Dat de lidstaten nationale maatregelen nemen met het oog op de geleidelijke uitfasering tegen 2030 van bodemvisserij met gesleept tuig in beschermde mariene gebieden, alsook een verbod in nieuwe beschermde gebieden. (Tegen maart 2024 zou dit reeds in voege moeten zijn getreden voor Natura 2000- gebieden.);
Selectiviteit van vistuig en visserijpraktijken vergroten;
Incidentele vangsten van bedreigde soorten (bruinvissen, etc.) verminderen.

Het is niet verwonderlijk dat de Europese Commissie de bodemvisserij zo hoog op de prioriteitenagenda zet. ‘Anno 2023 komt de visserijtechniek meer dan ooit onder zware druk te staan, mede door de opgevoerde druk van diverse milieuorganisaties’, klonk het bij de Rederscentrale.

Hoog brandstofverbruik

De Rederscentrale: ‘Zo werd in mei 2022 door Seas at Risk en Oceana een document gepubliceerd waarin wordt beargumenteerd waarom bodemvisserij uitgefaseerd zou moeten worden in de EU. Er wordt beweerd dat bodemvisserij kwetsbare en gevoelige habitats en organismen op de zeebodem aantast. Gezien het niet-selectieve karakter van de visserijtechniek zou deze bijdragen tot de overexploitatie van bepaalde visbestanden, resulterend in hoge bijvangsten en discard-cijfers. Tenslotte beargumenteren de desbetreffende ngo’s dat bodemvisserij het hoogste brandstofverbruik kent en indirect bijdraagt tot de uitstoot van CO2 die wordt opgeslagen in de bodem.’

Daarom organiseerde de visserijsector zich in 2022 in de European Bottom Fisheries Alliance (EBFA). Daartoe behoort ook de Rederscentrale als Belgische vertegenwoordiger. EBFA telt visserijvertegenwoordigers uit veertien landen die het gebruik van actief bodemvistuig als duurzame activiteit verdedigen. Die tegenwind tegen ngo’s lijkt aan te slaan.

Gemeenschappelijk Visserijbeleid

Visserijraad: Hilde Crevits laat tanden zien aan Europese Commissie