Op 21 april was het precies 60 jaar geleden dat Franse generaals vanuit Algerije een coup wilden plegen tegen toenmalig president Charles de Gaulle. Het rechtse opinieblad Valeurs Actuelles achtte deze dag kennelijk het juiste moment om een open brief te plaatsen van twintig generaals – gepensioneerd in dit geval. Deze zogeheten ‘vrije tribune’ stond eerder al op de site van één van hen, die het initiatief had genomen. Het aantal militairen dat heeft ondertekend, schijnt inmiddels in de duizenden te lopen.

De brief is getiteld: ’Pour un Retour de l’Honneur de nos Gouvernants’,een oproep aan de autoriteiten om ‘hun eer terug te vinden’. De tekst is bombastisch: ‘Onze driekleur is niet zomaar een lapje stof’ bijvoorbeeld.

Uiteenvallen van het vaderland

De ondertekenaars verwijten de regering ernstige problemen in Frankrijk niet aan te pakken. Daarbij gaat het ze vooral om het gebrek aan openbare orde en veiligheid op straat. Ze noemen ‘islamistische separatisten’, ‘hordes uit de banlieue’s’ en ‘tweedracht zaaiende antiracisme-activisten’ als groepen die daarvoor verantwoordelijk zijn.

Het sleutelwoord is délitement– het uiteenvallen van het vaderland. Inderdaad zijn hele wijken in bezit genomen door drugdealers en islamisten, waar de politie nauwelijks nog durft te komen. Als ze dat wel doet, wordt ze op veel geweld onthaald. Dankzij de sociale media staan de beelden daarvan de meeste Fransen op het netvlies gebrand.

Er zijn naar schatting 60 quartiers de reconquête républicaine: door de Republiek te heroveren wijken, een sinds 2018 officieel gebezigde term. De tribune spreekt over wijken die ‘onderworpen zijn aan dogma’s in strijd met de grondwet’. Tot op heden is van die ‘herovering’ niets terechtgekomen; de situatie lijkt alleen maar zorgelijker geworden. De briefschrijvers – en niet alleen zij – zien dat als ‘het afbrokkelen van het grondgebied van de Republiek’. Dat is hun motivatie om aan de noodrem te trekken.

Eerst nauwelijks opgemerkt

Er is zeker de laatste jaren in Frankrijk een toenemende stroom van berichten over moord en doodslag op straat door volk van allochtone origine. Gecombineerd met het al jaren zeurende geweld door die groep tegen vrouwen in het openbare leven, én met de speciale voorkeur van islamistische terroristen voor Frankrijk levert dat een explosief mengsel. Maar liefst 44% van alle islamistische aanslagen in Europa vindt plaats in Frankrijk.

Bedenkelijker wordt het als de generaals vaststellen dat er een moment kan komen dat het leger moet ingrijpen om een burgeroorlog te voorkomen. Al schrikt men in Frankrijk beduidend minder van dit soort teksten dan in Engeland of Duitsland. Het is overigens lang niet de eerste keer dat de dreiging van een burgeroorlog wordt gesignaleerd. Bovendien gaat het om hoge militairen met pensioen, en niet in actieve dienst. De brief werd aanvankelijk dan ook nauwelijks opgemerkt. Toch is er inmiddels flinke stampij over.

Marine Le Pen

Het scheelde dat twee dagen na de publicatie de zoveelste terroristische aanslag plaatsvond. In Rambouillet werd een administratief medewerkster van de politie neergestoken door een Tunesische jihadist. Hij was genaturaliseerd na tien jaar illegaal in Frankrijk te hebben verbleven. Zij was het 271ste slachtoffer van islamistische terreur – sinds Mohamed Merah in 2012 dit bloedwerk begon.

Op diezelfde dag liet Marine Le Pen van het Rassemblement National (RN) weten achter de ondertekenaars van de open brief te staan. Zij nodigde ze uit met haar campagne te voeren voor de presidentiële verkiezingen over exact één jaar.

Burgerlijke onvrede

Er is ook een mogelijke presidentskandidaat die een komende burgeroorlog mogelijk acht: generaal Pierre de Villiers. Hij was stafchef van het Franse leger maar werd in 2017 door president Macron de laan uitgestuurd, na oplopende meningsverschillen over het budget van de strijdkrachten. In recente peilingen zou 20% van de Fransen geneigd zijn op hem te stemmen, een buitengewoon vooruitzicht voor een nieuwkomer. En vooral een goede indicator van burgerlijke onvrede.

Zijn opvolger Generaal François Lecointre, door Macron benoemd, liet weten alle militairen die de brief ondertekend hebben zwaar te zullen straffen. En het leger uit te schoppen, mochten ze nog in actieve dienst zijn. Dat kan in het land van de vakbonden juridisch een zware dobber worden, maar lijkt me vooral om virtue signaling te gaan: even laten weten dat je moreel aan de goede kant staat.

Christian Piquemal

Hoofdondertekenaar van de tribune was generaal Christian Piquemal, vijf jaar lang commandant van het Vreemdelingenlegioen. In 2016 kwam hij in opspraak door zijn aanwezigheid bij een demonstratie van extreemrechts in Calais, tegen de massa’s migranten die via die stad naar Engeland wilden – en nog altijd willen. Hij werd toen gearresteerd, wat veel ophef veroorzaakte. Een ex-bevelhebber van het legendarische Vreemdelingenlegioen kan op flinke populariteit rekenen onder de Fransen.

Het epistel in Valeurs Actuelles heeft politiek links, groen en extreemlinks in staat van hysterie weten te brengen. Niet verwonderlijk vanwege juist die politici die stelselmatig het geweld van immigranten en islamisten wegwuiven. En bovendien, zoals mijn buurman, een gepensioneerde kolonel van de genie, het uitdrukt: ‘Links in Frankrijk is het gekste links van de wereld.’

Strafvervolging?

De leider van de extreemlinkse partij La France insoumise (LFI), Jean-Luc Mélenchon, zegt het parket van Parijs te hebben gevraagd eventuele strafbare feiten te signaleren en te vervolgen. Geheel in lijn met zijn karakter eist hij ook strafvervolging tegen de boodschapper: opinieblad Valeurs Actuelles. Commentatoren konden het niet laten te herinneren aan de warme banden die hij zelf onderhield met verschillende Latijns-Amerikaanse generaals.

Mélenchon schold tenslotte Macron de huid vol omdat die nog niet heeft gereageerd. Waar de president overigens groot gelijk in heeft: dat zou de zaak onnodig opblazen. Een rechtse politicus noemde de affaire pain béni voor links – gezegend brood. Door de dreiging van een zogenaamde staatsgreep op te blazen, zijn mogelijk stemmen te winnen. En dat leidt de aandacht af van de onvermijdelijke islamistische aanslagen, die Marine Le Pen juist verder helpen. Zij lijkt zichzelf overigens in het geheel geen dienst te hebben bewezen door hals over kop achter deze generaals te gaan staan.

‘Een handjevol pantoffelgeneraals’

President Macron heeft de jachthonden alvast op haar losgelaten. Zo zei minister van Binnenlandse Zaken Gerald Darmanin dat Le Pen blijkbaar de voorliefde van haar vader voor het geluid van marcherende laarzen heeft geërfd. Een andere minister sprak over ‘een handjevol pantoffelgeneraals die oproepen tot een opstand, met steun van Marine Le Pen’.

Mevrouw Florence Parly – de minister van Defensie, is razend en zwaait ook al met sancties tegen militairen die hebben ondertekend. Maar ja, gepensioneerde militairen mogen er natuurlijk gewoon een mening op na houden. Bovendien wordt in de brief geenszins opgeroepen tot geweld. Noch tot een ‘staatsgreep’, zoals men ter linkerzijde krijst. De bekende opiniemaker Eric Zemmour zei: ‘De generaals roepen niet op tot een opstand, maar tot veiligheid.’

58% van de Fransen is het eens met de inhoud

In de tribune worden ook de Gele Hesjes genoemd. Vrij vertaald stellen de schrijvers vast dat politie en justitie namens de president deze volksbeweging met ongekend geweld hebben bejegend. Terwijl ze banlieue’s waar tuig de scepter zwaait niet binnen durven te gaan. Of beter gezegd: het geweld dat ze daar te wachten staat niet met gepast geweld mogen beantwoorden. Daar hebben ze een puntje…

PS: Fransen peilen zich suf en er is natuurlijk alweer een peiling gehouden naar de brief in Valeurs Actuelles. 58% is het eens met de inhoud, en op sommige punten ligt dat percentage veel hoger: 86% vindt dat de wetten van de Republiek inderdaad niet overal gelden, 84% ziet toenemend geweld, en driekwart vindt dat de antiracismebeweging averechtse gevolgen heeft. Bijna de helft van alle Fransen (49%) ziet een rol voor het leger in het herstel van orde en veiligheid, desnoods op eigen initiatief.

generaals

Stampende laarzen of pantoffelgeneraals?